Αισιόδοξη από την επιτυχία της ουκρανικής συμφωνίας αποστολής σιτηρών που βοήθησε στη διαπραγμάτευση, η Τουρκία ελπίζει να μεταφράσει τελικά τη θέση της ως μεσολαβητή μεταξύ Κιέβου και Μόσχας σε ειρηνευτική συμφωνία.
Ο υπουργός Άμυνας Χουλουσί Ακάρ φιλοξένησε τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες στην Κωνσταντινούπολη το Σαββατοκύριακο. Ο αρχηγός του ΟΗΕ ξεναγήθηκε στο Κοινό Κέντρο Συντονισμού που διαχειρίζεται τις αποστολές σιτηρών και άλλων τροφίμων από τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας της Ουκρανίας, αναφέρει το Al Monitor.
Μιλώντας σε συνέντευξη Τύπου το Σάββατο, ο Ακάρ τόνισε την επιθυμία της Άγκυρας να επεκτείνει περαιτέρω τη συνεργασία στις αποστολές σιτηρών με στόχο να «προετοιμάσει το έδαφος για ένα μόνιμο περιβάλλον ειρήνης», προσθέτοντας ότι «ενώ αυτές οι ανάγκες ικανοποιούνται», «νομίζουμε ότι πρέπει να σκεφτούμε την ειρήνη».
Τα σχόλιά του υποστηρίχθηκαν από τον Γκουτέρες, ο οποίος είπε ότι ελπίζει ότι το «εξαιρετικό πνεύμα δέσμευσης» στο κέντρο, το οποίο διοικείται από αξιωματούχους από τον ΟΗΕ, την Τουρκία, την Ουκρανία και τη Ρωσία, θα οδηγήσει σε μια «σύνθετη [και] μακρά διαδικασία στην οποία όλοι θα θέλαμε να δούμε την ειρήνη να θριαμβεύει».
Η πρώτη αποστολή έφυγε από την Οδησσό την 1η Αυγούστου στο πλαίσιο μιας συμφωνίας με τη μεσολάβηση της Τουρκίας και του ΟΗΕ, η οποία επιτρέπει την εξαγωγή περίπου 22 εκατομμυρίων τόνων σιτηρών που συγκρατούνται στα ουκρανικά σιλό λόγω του πολέμου.
Τις τελευταίες τρεις εβδομάδες, 656.349 τόνοι αγροτικών προϊόντων έχουν φύγει από τα λιμάνια της Ουκρανίας με 27 πλοία, είπε ο Ακάρ στους δημοσιογράφους. Άλλα 24 σκάφη έχουν επιτραπεί να περάσουν από τον Βόσπορο για να συλλέξουν φορτίο από την Ουκρανία. «Αναμένουμε ότι αυτός ο αριθμός θα συνεχίσει να αυξάνεται», είπε.
Η στάση της Τουρκίας μετά τη ρωσική εισβολή τον Φεβρουάριο έχει προκαλέσει ανησυχία στις χώρες που επέβαλαν κυρώσεις στη Μόσχα. Η Άγκυρα έχει στενές σχέσεις τόσο με τη Ρωσία όσο και με την Ουκρανία.
Η απόφαση να μην ενταχθούν στο καθεστώς κυρώσεων ανησύχησε τους δυτικούς συμμάχους και οι φόβοι επιδεινώθηκαν νωρίτερα αυτό το μήνα, όταν ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και ο Ρώσος Βλαντιμίρ Πούτιν δεσμεύτηκαν να επεκτείνουν τη συνεργασία στο εμπόριο και την ενέργεια.
Η Ουάσιγκτον έχει επίσης προειδοποιήσει ότι οι Ρώσοι προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν την Τουρκία για να αποφύγουν τις κυρώσεις, ένα μήνυμα που ενισχύθηκε από τον αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ Wally Adeyemo σε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Τούρκο αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών Yunus Elitas το Σαββατοκύριακο.
Παρά τα ζητήματα αυτά, η Τουρκία αισθάνεται ότι η θέση της έχει δικαιωθεί από την επιτυχία των αποστολών σιτηρών. Κατά τη διάρκεια επίσκεψης Ερντογάν και Γκουτέρες στο Lviv την περασμένη εβδομάδα, ο Ουκρανός πρόεδρος Volodymr Zelenskyy επαίνεσε την τουρκική υποστήριξη στη χώρα του. «Η επίσκεψη του προέδρου της Τουρκίας στην Ουκρανία είναι ένα ισχυρό μήνυμα υποστήριξης από μια τόσο ισχυρή χώρα», είπε.
Ο Ερντογάν, εν τω μεταξύ, είπε ότι η Τουρκία θα συνεχίσει τις διπλωματικές προσπάθειες για τον τερματισμό των μαχών. «Ενώ συνεχίζουμε τις προσπάθειές μας για την εξεύρεση λύσης, παραμένουμε στο πλευρό των φίλων μας της Ουκρανίας», πρόσθεσε.
Ο ρόλος της Τουρκίας ως μεσολαβητή στις διεθνείς υποθέσεις μπορεί να εντοπιστεί περισσότερο από μια δεκαετία, σύμφωνα με τον Ozgur Unluhisarcikli, διευθυντή του German Marshall Fund στην Άγκυρα. Μεσολάβησε σε έμμεσες ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ Συρίας και Ισραήλ το 2008, αλλά μια συμφωνία ακυρώθηκε από την εισβολή του Ισραήλ στη Γάζα. Η Άγκυρα, η οποία έχει ιστορικό στρατιωτικής συνεργασίας με το Ισραήλ, είχε ενεργήσει προηγουμένως ως ενδιάμεσος μεταξύ του εβραϊκού κράτους και του αραβικού κόσμου.
«Ακόμα και πριν ξεκινήσει αυτός ο πόλεμος, το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών είχε ένα όραμα για την Τουρκία να καθιερωθεί ως μεσολαβητικό κράτος στον κόσμο», είπε ο Unluhisarcikli. «Όταν ξεκίνησε αυτός ο πόλεμος, η πολιτική της Τουρκίας ορίστηκε ως μεσολάβηση και αυτό ήταν σύμφωνο με τις προσδοκίες του τουρκικού λαού. Εξυπηρετεί επίσης την πολιτική της Τουρκίας να προσπαθεί να παραμείνει ουδέτερη σε πολέμους στους οποίους δεν είναι ένα από τα εμπόλεμα μέρη και εξυπηρετεί την ισορροπημένη προσέγγισή της. Αυτή ήταν η κυρίαρχη πολιτική της Τουρκίας στον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας».
Αυτή η πολιτική οδήγησε την Τουρκία να φιλοξενήσει συνομιλίες μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Τον Μάρτιο, οι αντίστοιχοι υπουργοί Εξωτερικών τους συναντήθηκαν στη πόλη Αττάλεια, ενώ ακολούθησαν συνομιλίες μεταξύ αξιωματούχων στην Κωνσταντινούπολη στα τέλη του μήνα. Αν και καμία από τις συναντήσεις δεν παρήγαγε συγκεκριμένα βήματα, η συμφωνία σιτηρών της 22ας Ιουλίου δείχνει ότι η επιμονή της Τουρκίας μπορεί να αποδώσει καρπούς.
«Η συμφωνία για τα σιτηρά είναι μια επιτυχημένη μεσολαβητική προσπάθεια από την Τουρκία και τον ΟΗΕ», είπε ο Unluhisarcikli. «Είναι φυσικό η Τουρκία να θέλει να οικοδομήσει πάνω σε αυτό. Μπορεί να μην είναι σύντομα, αλλά όταν οι συνθήκες είναι κατάλληλες για διαπραγματεύσεις για ειρήνη, νομίζω ότι η Τουρκία είναι ένα από τα πιθανά μέρη όπου θα συναντηθούν τα μέρη».
Ενώ η κατάληξη του πολέμου φαίνεται μακρινή ελπίδα, ο ρόλος της Τουρκίας ως μεσάζων θα μπορούσε να επεκταθεί και σε άλλες περιοχές της σύγκρουσης.
«Στην ενδιάμεση περίοδο θα μπορούσαν να υπάρξουν άλλες συνομιλίες για τις ανταλλαγές κρατουμένων, για τη διεξαγωγή των μαχών, για παράδειγμα, όπου η Τουρκία παρέχει μια πλατφόρμα», πρόσθεσε ο Unluhisarcikli.
