Η επιστροφή στην εξουσία των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν θέτει τέλος στο διεθνές σχέδιο της ανοικοδόμησης του πιο οπισθοδρομικού και συγκρουσιακού κράτους στην περιοχή. Έχοντας απορρίψει τον εκσυγχρονισμό της Δύσης, το Αφγανιστάν έρχεται σήμερα να εφαρμόσει ένα εθνικό ισλαμιστικό σχέδιο, που αναβίωσε με τη νίκη των Ταλιμπάν. Ο ριζικός μετασχηματισμός του κράτους που άφησαν οι Ηνωμένες Πολιτείες ξεκίνησε μια νέα κούρσα για τον έλεγχο του Αφγανιστάν, δημιουργώντας όχι μόνο κινδύνους αλλά και ευκαιρίες. Εκτός από το Πακιστάν, δικαιούχοι μπορούν να γίνουν οι κύριοι αντίπαλοι των Ηνωμένων Πολιτειών, κυρίως η Κίνα, η οποία επεκτείνει την επέκτασή της στην Ασία.
Η συζήτηση για το αν οι σύγχρονοι Ταλιμπάν διαφέρουν από τους προκατόχους τους στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1990 - αρχές της δεκαετίας του 2000 ή αν πρόκειται για το ίδιο κίνημα, συνεπές στην ιδεολογία του ισλαμικού φονταμενταλισμού και τις δρακόντειες μεθόδους εγκατάστασής του, συνεχίζεται.
Οι βάναυσες δημόσιες εκτελέσεις αιχμαλωτισμένων δυνάμεων ασφαλείας του Αφγανιστάν, η σφαγή ανεπιθύμητων πολιτών υπόπτων για μη συμμόρφωση με τους κανόνες του Ισλάμ, το κύμα βίας, θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως ισχυρό επιχείρημα υπέρ του γεγονότος ότι οι σύγχρονοι Ταλιμπάν είναι απλώς οι διάδοχοι της προηγούμενης γενιάς του κινήματος.
Ωστόσο, η νέα έκδοση - Ταλιμπάν - εξακολουθεί να διαφέρει σημαντικά από την παλιά, η οποία βασίστηκε σε μαθητές θρησκευτικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων του Πακιστάν, οι οποίοι συγκλόνισαν τον κόσμο με τη μεσαιωνική εκτέλεση του Αφγανού προέδρου Μοχάμαντ Νατζιμπούλαχ, χλευάζοντας το πτώμα του και με την καταστροφή βουδιστικών μνημείων στο Μπαμιγιάν το 1992. Και βέβαια με την μετατροπή του Αφγανιστάν σε εφαλτήριο για τη διεθνή τρομοκρατία, η οποία χρησιμοποιήθηκε ενεργά από την Αλ Κάιντα του Οσάμα Μπιν Λάντεν.
Οι "νέοι Ταλιμπάν" - ειδικά μετά την κατάληψη της Καμπούλ - συμπεριφέρονται πιο συγκρατημένα και προσπαθούν σαφώς να μην σοκάρουν τον κόσμο γύρω τους με τις πράξεις τους (τουλάχιστον προς το παρόν).
Ο πόλεμος των Ταλιμπάν για την εξουσία στο Αφγανιστάν χωρίστηκε σε δύο στάδια. Το πρώτο ήταν μια πολύμηνη βίαιη αντιπαράθεση με τις αφγανικές δυνάμεις ασφαλείας. Το δεύτερο, λίγες ημέρες πριν από την πτώση της Καμπούλ, οι αφγανικές δυνάμεις ασφαλείας σταμάτησαν ξαφνικά την αντίσταση. Κάποιοι έπσευσαν να πουν ότι η απότομη διακοπή των εχθροπραξιών ήταν αποτέλεσμα σιωπηρών συμφωνιών μεταξύ των Ταλιμπάν και των Ηνωμένων Πολιτειών.
Ουδείς όμως γνωρίζει τι ακριβώς συνέβη στο χρονικό διάστημα μεταξύ 7 και 9 Αυγούστου, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες ξεκίνησαν για πρώτη φορά μια μαζική αεροπορική επίθεση εναντίον των μονάδων των Ταλιμπάν στην αφγανική επαρχία Jowzjan, και στη συνέχεια εγκατέλειψαν ξαφνικά τα περαιτέρω χτυπήματα. Το Πεντάγωνο είπε ότι δεν βλέπει πλέον νόημα σε αυτά.
Μια ενημερωμένη πηγή της ρωσικής Kommersant σε μία από τις χώρες της περιοχής επιμένει ότι η σιωπηρή συμφωνία μεταξύ των ΗΠΑ και των Ταλιμπάν, που επιτεύχθηκε την τελευταία στιγμή, πράγματι πραγματοποιήθηκε.
Η διοίκηση του προέδρου Τζο Μπάιντεν πήρε τη δύσκολη απόφαση να εγκαταλείψει την αεροπορική υποστήριξη στον αφγανικό στρατό, φοβούμενη νέες επιθέσεις από τους Ταλιμπάν, προειδοποιώντας την Ουάσινγκτον για τις συνέπειες και επέλεξε να πάει μαζί τους σε σιωπηρές συμφωνίες.
Έτσι απέφυγε την αιματηρή μάχη για την Καμπούλ, έβγαλε τις Ηνωμένες Πολιτείες από την απειλή των επιθέσεων των Ταλιμπάν, αλλά ταυτόχρονα στερώντας τον αφγανικό στρατό από την τελευταία ελπίδα να αλλάξει το ρεύμα με τη βοήθεια της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ. Οι Ταλιμπάν κατάφεραν να πάρουν την αφγανική πρωτεύουσα αναίμακτα και έδωσαν στον Πρόεδρο Ασράφ Γκανί την ευκαιρία να εγκαταλείψει τη χώρα.
Κακό σημάδι για τους συμμάχους των ΗΠΑ
Ένα από τα διεθνή αποτελέσματα της έλευσης των Ταλιμπάν στην εξουσία στην Καμπούλ είναι η επιστροφή του θέματος του Αφγανιστάν στην αμερικανική πολιτική, καθώς και οι αναπόφευκτες αλλαγές στην παγκόσμια θέση των Ηνωμένων Πολιτειών και οι σχέσεις τους με συμμάχους στη Δύση, την Ανατολή και το μετασοβιετικό χώρο.
Οι Αμερικανοί πολιτικοί δεν περίμεναν ότι τα γεγονότα θα λάβουν τόσο ριζοσπαστικό χαρακτήρα. Σε αντίθεση με το αρχικό σχέδιο, η άρνηση υποστήριξης της Καμπούλ δεν οδήγησε σε ομαλή μετάβαση της εξουσίας και στη διατήρηση της κρατικής δομής της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Αφγανιστάν, ακυρώνοντας τις προσπάθειες τριών αμερικανικών διοικήσεων ταυτόχρονα - Τζορτζ Μπους, Μπαράκ Ομπάμα και Ντόναλντ Τραμπ.
Ο πιο σοβαρός εξευτελισμός της Αμερικής τις τελευταίες δύο δεκαετίες μπορεί να ολοκληρωθεί με τη θριαμβευτική διακήρυξη του Ισλαμικού Εμιράτου του Αφγανιστάν, συγχρονισμένη για να συμπέσει με την 20ή επέτειο των τρομοκρατικών επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου 2001.
Η αμερικανική έκδοση του The National Interest σημειώνει ότι η άρνηση υποστήριξης της Καμπούλ μπορεί να δημιουργήσει ρωγμές στις σχέσεις των ΗΠΑ τόσο με τους συμμάχους του ΝΑΤΟ όσο και με εκείνους που έχουν συμμαχικές σχέσεις με την Ουάσινγκτον χωρίς να μπουν στη συμμαχία. Εάν τα μέλη του ΝΑΤΟ νιώθουν αμήχανα γιατί οι Ηνωμένες Πολιτείες ακύρωσαν τις προσπάθειες του πολυεθνικού συνασπισμού στο Αφγανιστάν, τότε οι σύμμαχοι εκτός ΝΑΤΟ μπορούν τώρα να σκεφτούν εάν είναι λογικό να συνεχίσουν να βασίζονται στην Ουάσινγκτον.
«Η Ουκρανία, όπως και η Γεωργία πριν, λαμβάνει μια δυσάρεστη υπενθύμιση: ανεξάρτητα από το πόσα μέλη του Κογκρέσου χρησιμοποιούν τον όρο « σύμμαχος » για να περιγράψουν την Ουκρανία, στην πραγματικότητα, υπάρχει μια σαφής διαχωριστική γραμμή στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ μεταξύ των συμμάχων της. Από το Αφγανιστάν στην Ουγγαρία, υπάρχει σύγχυση σχετικά με το τι σημαίνει η συμμαχία για τις Ηνωμένες Πολιτείες και ποια βήματα είναι πρόθυμοι να κάνουν για χάρη εκείνων που θεωρεί συμμάχους», καταλήγει το The National Interest.
Κινέζικο ενδιαφέρον
Στον αντίποδα σύμφωνα με τον επικεφαλής του ασιατικού προγράμματος του Κέντρου Carnegie Moscow, Alexander Gabuev, η Κίνα βλέπει τόσο κινδύνους όσο και νέες ευκαιρίες στη νέα κατάσταση στο Αφγανιστάν. Από τη μία πλευρά, το Πεκίνο ανησυχεί για τον αντίκτυπο των γεγονότων στο Αφγανιστάν στην κατάσταση στην ταραγμένη αυτόνομη περιοχή Σιντζιάνγκ με τους Ουιγούρους της ΛΔΚ, καθώς και την πιθανή εξαγωγή ισλαμικού ριζοσπαστισμού στην Κεντρική Ασία. Η κινεζική ηγεσία γνωρίζει επίσης τους περιορισμούς των μέσων επιρροής της στο Αφγανιστάν.
«Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Κίνα άρχισε να προετοιμάζεται για την κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν εκ των προτέρων. Με τη βοήθεια του Πακιστάν, δημιουργήθηκαν επαφές με την ηγεσία των Ταλιμπάν και ελήφθησαν εγγυήσεις για την ασφάλεια του κινεζικού προσωπικού στο Αφγανιστάν και τη μη ανάμειξη στις υποθέσεις του Σιντζιάνγκ - αν και ο χρόνος θα δείξει πόσο αυτές οι υποσχέσεις μπορούν να γίουν πιστευτές. Παράλληλα, η Κίνα δημιούργησε μια στρατιωτική βάση στο Τατζικιστάν για την παρακολούθηση του διαδρόμου Wakhan και ενισχύει επίσης τους στρατιωτικούς δεσμούς με τις χώρες της Κεντρικής Ασίας και τη Ρωσία», εξήγησε ο Αλέξανδρος Γκάμπουεφ στην Kommersant.
Από την άλλη πλευρά, το Πεκίνο διερευνά επίσης τις οικονομικές ευκαιρίες που ανοίγονται στο Αφγανιστάν. Ο κ. Γκάμπουεφ σημείωσε: «Η Κίνα μπορεί να συμμετάσχει στην ανοικοδόμηση της χώρας εγγράφοντας το Αφγανιστάν στη στρατηγική του μεγάλου έργου ένταξής της « Μίας Ζώνης, Ένας Δρόμος », αν και θα ενεργήσει με προσοχή και θα είναι σε θέση να ξεδιπλωθεί πραγματικά μόνο μετά την ολοκληρωτική ενοποίηση της χώρας υπό το καθεστώς των Ταλιμπάν».
