Η αναθεωρητική πολιτική του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, όπως ανοιχτά εκφράζεται με αμφισβήτηση των συνόρων σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, η συνεχιζόμενη παράνομη κατοχή της βόρειας Κύπρου, οι πολεμικές επιχειρήσεις-εισβολές που διεξάγει σε βόρεια Συρία και βόρειο Ιράκ, η ανάμιξή της στα εσωτερικά Ελλάδας και Βουλγαρίας στη Θράκη, οι βλέψεις της στον Καύκασο, η αποσταθεροποιητική της εμπλοκή στα δυτικά Βαλκάνια με εργαλεία της το εξτρεμιστικό Ισλάμ και πρόθυμους συνεργάτες ορισμένους σλαβόφωνους νοσταλγούς της τουρκοκρατίας, δεν είναι τίποτα άλλο από η υλοποίηση του περιβόητου τουρκικού «Όρκου του Έθνους», του «Misak-ı Millî».
Ο «Όρκος του Έθνους»
Στις 28 Ιανουαρίου 1920 το τελευταίο οθωμανικό κοινοβούλιο, της ηττημένης στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ψήφισε έξι αποφάσεις που όρισαν τις κόκκινες γραμμές των συνόρων του νέου τουρκικού έθνους-κράτους.
Το ψήφισμα αυτό, που ονομάστηκε «Όρκος του Έθνους», δημοσιεύτηκε στις 12 Φεβρουαρίου 1920 και όριζε ως τουρκικά εδάφη ολόκληρη τη Θράκη, δηλαδή, εκτός από την ανατολική, τη δυτική που σήμερα ανήκει στην Ελλάδα και τη βόρεια που ανήκει στη Βουλγαρία, τα Δωδεκάνησα, την Κύπρο, την περιοχή της Αντιόχειας (σημερινό Χατάι της Τουρκίας), τα βόρεια εδάφη των σημερινών συριακών επαρχιών Χαλεπιού, Ράκκα και Χασάκα, δηλαδή το συριακό Κουρδιστάν, ολόκληρο το βόρειο Ιράκ, δηλαδή το ιρακινό Κουρδιστάν, τις επαρχίες της Μοσούλης και του Κιρκούκ, μέρος από την ιρανική επαρχία του Δυτικού Αζερμπαϊτζάν, τον σημερινό αζέρικο θύλακα του Νακχιβάν στα νότια της Αρμενίας και την Αζαρία (Κολχίδα) της σημερινής Γεωργίας.
Δύο από τους πολλούς χάρτες που Τούρκοι εθνικιστές έχουν αναρτήσει στο διαδίκτυο με τα σύνορα του Όρκου του Έθνους. Η Τουρκία σταθερά προσπαθεί να επανατοποθετήσει τα σύνορά της εκεί. Οι εισβολές στην Κύπρο και στη Συρία, οι προκλητικές δηλώσεις σχετικά με τη Θράκη, οι βλέψεις στο βόρειο Ιράκ, επιβεβαιώνουν ότι η Τουρκία δεν παραιτήθηκε ποτέ από τον Όρκο του Έθνους
Ο «Όρκος του Έθνους» προκάλεσε τότε την άμεση αντίδραση των δυτικών συμμάχων, οι οποίοι στις 16 Μαρτίου 1920 κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη.
Αφοσιωμένοι στον «Όρκο του Έθνους» Οθωμανοί βουλευτές διέφυγαν στην Άγκυρα και εκεί ίδρυσαν τη «Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση», υπό τον Κεμάλ Ατατούρκ, κηρύσσοντας τον λεγόμενο «Πόλεμο της Ανεξαρτησίας» που έληξε με τη δική μας Μικρασιατική Καταστροφή.
Το 1923 η τουρκική διπλωματία στη Λωζάνη διαπραγματεύτηκε έχοντας στον νου της τον χάρτη του «Όρκου του Έθνους». Τελικά συμβιβάστηκαν με λιγότερα και υπέγραψαν τη Συνθήκη της Λωζάνης.
Η «Λωζάνη» δεν τηρήθηκε
Τη Συνθήκη της Λωζάνης η Τουρκία δεν την τήρησε ποτέ. Το 1941 και ενώ η Ελλάδα τελούσε υπό γερμανική κατοχή, όλοι οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης ηλικίας από 25 έως 45 ετών στρατολογήθηκαν και στάλθηκαν σε τάγματα εργασίας (amele taburlarι) στα βάθη της χώρας.
Ακολούθησε ο διωγμός των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης σε δύο φάσεις. Με τα Σεπτεμβριανά του 1955 και με τις απελάσεις των ετών 1964-65.
Την ίδια περίοδο, από το 1963, άρχισε να υποδαυλίζει τις ταραχές στην Κύπρο, που κατέληξαν στην παράνομη εισβολή και κατοχή του βόρειου νησιού το 1974.
Η Συνθήκη της Λωζάνης δεν τηρήθηκε ούτε στην αυτονομία που προβλεπόταν για τα νησιά Ίμβρος και Τένεδος, των οποίων ο ελληνικός πληθυσμός στη συντριπτική του πλειονότητα τα εγκατέλειψε τη δεκαετία του 1960.
Αφού «τακτοποίησε» αυτά τα ζητήματα, ο τουρκικός αναθεωρητισμός στράφηκε στο Αιγαίο, αρχικά επιχειρώντας το «γκριζάρισμα» νησιών και νησίδων, αρχής γενομένης από στα Ίμια (1996).
Η Τουρκία σήμερα δεν αρκείται στις «γκρίζες ζώνες». Διεκδικεί μερίδιο από την κυπριακή και ελληνική ΑΟΖ (Καστελόριζο) και διεκδικεί 18 ελληνικά νησιά ως «κατεχόμενο τουρκικό έδαφος».
O Μεβλούτ Τσαβούσογλου, σε ερώτηση που του υποβλήθηκε στην τουρκική εθνοσυνέλευση τον περασμένο Μάρτιο, απάντησε σαν να μην υπάρχει Συνθήκη της Λωζάνης:
«Το καθεστώς κυριαρχίας κάποιων νησίδων και βραχονησίδων και τα γύρω από αυτά θαλάσσια σύνορα στο Αιγαίο, δεν έχουν καθοριστεί με κάποια ισχύουσα διεθνή συμφωνία μεταξύ της Τουρκίας και της Ελλάδας και είναι αλήθεια ότι εξαιτίας αυτού του γεγονότος δημιουργούνται μία σειρά από προβλήματα».
Σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λωζάνης η Τουρκία έχει παραιτηθεί από οποιαδήποτε κυριαρχία πέρα των τριών μιλίων από τις ακτές της.
Ο «Όρκος» του Ερντογάν
Το 2016 ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν άρχισε να αμφισβητεί με δημόσιες δηλώσεις του τη Συνθήκη της Λωζάνης αναφερόμενος και στον «Όρκο του Έθνους».
Πέρσι το «Κέντρο Στρατηγικών Ερευνών “Νέα Τουρκία”», εξέδωσε έναν ογκώδη τόμο 1450 σελίδων αφιερωμένο στο «Misak-ı Millî».
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προλόγισε την έκδοση με ένα κείμενο που χαρακτηρίστηκε ως το «μανιφέστο» του. Σε αυτό απροκάλυπτα γράφει:
«Η Βουλή των Οθωμανών κήρυξε το Misak-ı Millî, δηλαδή τη διεκδίκηση των ελάχιστων εδαφών που θα μπορούσαμε να αποδεχθούμε.
»Η Εθνοσυνέλευση που συγκλήθηκε μετά την ίδρυση της Δημοκρατίας αποδέχθηκε πλήρως το εθνικό σύμφωνο που πρόσθετε στα σύνορα μας τη Μοσούλη, το Κιρκούκ, το Χαλέπι, τη Δυτική Θράκη, το Μπατούμ, την Κύπρο και μερικά Νησιά. (…) Αρνούμαστε να φυλακίσουμε το έθνος μας με το ένδοξο παρελθόν, στην στείρα ιστορική περίοδο που δεν συμπληρώνει ούτε εκατό χρόνια.
»Μπορείτε να αντιληφθείτε το ενδιαφέρον και την ανάμειξη μας στα τεκταινόμενα στη Συρία, την Αίγυπτο, το Ιράκ, τη Λιβύη, τα Βαλκάνια και τον Καύκασο, ατενίζοντας το ιστορικό παρελθόν μας.
»Η Ιστορία θα δώσει την καλύτερη απάντηση σε αυτούς που λένε “τι δουλειά έχει η Τουρκία σε αυτά τα μέρη;”.
»Είναι ολοφάνερο: Δεν έληξε ακόμα ο Α΄Παγκόσμιος Πόλεμος. Εμείς θα συνεχίσουμε τον αγώνα και τις προσπάθειες μας. (…) Πρωταρχικός όρος του αγώνα μας είναι να μην ξεχαστεί το Misak-ı Millî”».
Συμβαίνει τώρα
Η τουρκική εισβολή στη Συρία στα βόρεια της επαρχίας του Χαλεπιού, αρχικά με την επιχείριση «Ασπίδα του Ευφράτη» (24 Αυγούστου 2016 – 29 Μαρτίου 2017) και από τις 20 Ιανουαρίου φέτος με την επιχείριση «Κλάδος Ελαίας» στον κουρδικό θύλακα της Εφρίν, με την παράλληλη ανάπτυξη τουρκικών στρατευμάτων στη γειτονική συριακή επαρχία Ιντλίμπ, στα πλαίσια συμφωνίας της Άγκυρας με τη Μόσχα και την Τεχεράνη, δεν είναι τίποτα άλλο από η επαναχάραξη των τουρκικών συνόρων όπως τα τοποθέτησε ο «Όρκος του Έθνους».
Ξεκινώντας από τα βορειοδυτικά της Συρίας και επικαλούμενος τον «κουρδικό κίνδυνο», ο Τούρκος Πρόεδρος δήλωσε ότι στόχος του είναι να επεκτείνει τις επιχειρήσεις του και ανατολικά του Ευφράτη καταλαμβάνοντας όλη τη βόρεια Συρία.
Παράλληλα προανήγγειλε και στρατιωτική επέμβαση το επόμενο διάστημα στο βόρειο Ιράκ, για την εξάλειψη και της εκεί «κουρδικής τρομοκρατίας», επεκτείνοντας το επιχειρησιακό βάθος μέχρι τα πρόθυρα της Μοσούλης, στην περιοχή του Σιντζάρ (ή Σινγκάλ) όπου κατοικούν οι Κούρδοι ζωροαστριστές Γιαζίντι.
Όσο για το ποιες είναι οι προθέσεις του σε ό,τι αφορά εμάς, το είπε ευθέως σε μια από τις ομιλίες του: «Ό,τι είναι για μας το Αφρίν, είναι και το Αιγαίο και η Κύπρος».
Οι προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας στο Αιγαίο και στην κυπριακή ΑΟΖ, παράλληλα με τους πολέμους της στη Μέση Ανατολή, είναι η επιβεβαίωση ότι η Άγκυρα δεν επιθυμεί την ειρήνη αλλά τη ρεβάνς για τον διαμελισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας πριν έναν αιώνα.
Μόνο που ανοίγοντας όλα μαζί τα μέτωπα ολόγυρά του, αποσταθεροποιώντας ολόκληρη την περιοχή και με αναφορές στα όρια της γραφικότητας σε επικείμενο «Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο», ο Τούρκος Πρόεδρος δείχνει σαν να βιάζεται να υλοποιήσει το σχεδιασμό του έχοντας κατά νου κάποιο χρονικό όριο.
Ίσως γιατί, όπως ευρέως ακούγεται, η υγεία του έχει θέσει συγκεκριμένη «διορία» που πρέπει να προλάβει εάν θέλει να μείνει στην ιστορία ως μεγάλος ηγέτης και να γλιτώσει την οικογένειά του από τις συνέπειες των πράξεων του.
Η Ελλάδα γνωρίζει
Η Αθήνα παρακολουθεί και γνωρίζει. Για αυτό και ο Νίκος Κοτζιάς, από την αρχή των ερντογανικών παραληρημάτων, με τα «σύνορα της καρδιάς» και τις «φωνές (που άκουγε) από τα νησιά», έσπευσε να χαρακτηρίσει την Τουρκία ως μια «αναθεωρητική» και «νευρική» δύναμη.
Μάλιστα οι χαρακτηρισμοί του Έλληνα ΥΠΕΞ δεν περιορίστηκαν σε εσωτερική κατανάλωση. Τους μοιράστηκε διεθνώς με αποτέλεσμα οι περισσότεροι σήμερα αυτή τη γνώμη να έχουν για την Τουρκία.
Επίσης έστειλε και τρία μηνύματα στη γείτονα. Το πρώτο, που το έχει πει και σε τηλεοπτικές του συνεντεύξεις, λέει ότι «η Ελλάδα δεν είναι ούτε Συρία ούτε Ιράκ. Είμαστε ένα αναπτυγμένο κράτος με καλή άμυνα, καλά αμυντικά συστήματα, καλούς συμμάχους υψηλή διπλωματική χωρητικότητα».
Το δεύτερο ήταν ότι «τα δικά μας σύνορα της καρδιάς φτάνουν μέχρι την Ινδία» και το τρίτο όταν είπε πως «εάν δεν αρέσει στον κ. Ερντογάν η Συνθήκη της Λωζάνης, έχουμε και τη Συνθήκη των Σεβρών».
