Οι καινοτόμες μέθοδοι, που εφαρμόζει στην τάξη της η Αλεξία Βαλιάκου έχουν γίνει viral στο TikTok. Η νεαρή δασκάλα, η οποία υπηρετεί στο 1ο Δημοτικό Σχολείο Ζαγοράς, ενσωματώνει το τραγούδι αλλά και τον χορό στο μάθημά της και τα παιδιά μαθαίνουν ενώ ταυτόχρονα, διασκεδάζουν. Οι εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες μετά την πρόσφατη κακοκαιρία, που έπληξε την περιοχή και οι επιπτώσεις στην ψυχολογία των μικρών μαθητών, προσθέτει ακόμη μεγαλύτερη αξία στο έργο της νεαρής εκπαιδευτικού.
Η Λαρισαία Αλεξία Βαλιάκου υπηρετεί ήδη δέκα χρόνια – επτά ως αναπληρώτρια, τρία ως διορισμένη δασκάλα. Από τη Σπάρτη, την Καλαμάτα, το Πήλιο στην Αθήνα και μετά, δύο χρονιές, σε Κάσο και Λέρο. Στο μεσοδιάστημα, ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό της στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση ενώ φέτος ολοκληρώνει ένα ακόμη πτυχίο, στο τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Σημαντικό κομμάτι της ζωής της καταλαμβάνει το fitness: διδάσκει χορό, όπως salsa, ασχολείται με το jumple, είναι εκπαιδεύτρια Zumba και πιστοποιημένη instructor στη yoga. Φέτος, υπηρετεί στο 1ο Δημοτικό Σχολείο Ζαγοράς Πηλίου. Η σχολική χρονιά ξεκίνησε καθυστερημένα λόγω των φυσικών καταστροφών, που έπληξαν την περιοχή.
Η εναλλακτική εκπαιδευτική προσέγγιση
«Αντί τα ‘Σςςς! Ησυχία!’, τις φωνές και τις απειλές, που δεν έχουν κανένα νόημα για τα παιδιά, προσπαθώ είτε με τραγούδια, είτε με κάποιους μεταξύ μας ‘κώδικες’ – πχ. τους λέω ‘τσίκα τσίκα’, απαντούν ‘μπουμ μπουμ’, ‘1,2,3… μάτια στην Κυρία’ – δίνοντάς τους το σύνθημα ότι τώρα ξεκινάει το μάθημα. Ο παιγνιώδης τρόπος τους τραβά το ενδιαφέρον και ηρεμούν, χωρίς συνεχείς παρατηρήσεις και απαγορεύσεις», αρχίζει να λέει η κ.Βαλιάκου, η οποία έχει αναλάβει φέτος τους 14 μαθητές της τρίτης δημοτικού.
Στο γνωστό νησιώτικο τραγούδι ‘Ποιος, μωρό μου, ποιος;’, οι στίχοι έχουν αντικατασταθεί από το ‘Ποιος, ποιος; Ποιος, κυρία, ποιος; Ποιος, ποιος; Θέλω να ξέρω ποιος!’, για να διευκολυνθούν τα παιδιά στον εντοπισμό του υποκειμένου μίας πρότασης. «Τα παιδιά δεν έχουν ξανακούσει τη λέξη ‘υποκείμενο’. Έπρεπε να τους δώσω κάτι για να έχουν να σκέφτονται. Μετά το τραγούδι, ακολουθούν ασκήσεις αλλά και παιχνίδια. Αν απλώς ζητούσα να μου πουν τον ‘κανόνα’, δεν θα έβρισκα ανταπόκριση - παρά μόνο από τους ‘δυνατούς’ μαθητές, που είναι πάντα η μειοψηφία», εξηγεί η νεαρή δασκάλα.
«Προσπαθώ να κεντρίσω το ενδιαφέρον όλων των μαθητών – αλλιώς, δεν πρόκειται να ενδιαφερθούν. Ανάλογα με την καθημερινή ή εβδομαδιαία στοχοθεσία, βρίσκω εναλλακτικούς τρόπους να δώσω την ύλη ώστε να την εμπεδώσουν. Το τραγούδι και ο χορός βοηθούν προς αυτή την κατεύθυνση», δίνει το στίγμα του μαθήματός της η κ.Βαλιάκου ενώ προσθέτει:
«Επειδή το εκπαιδευτικό μας σύστημα δίνει πολύ μεγάλη βάση στο γνωστικό κομμάτι, είναι σημαντικό να βοηθήσω τα παιδιά για όσα συναντήσουν, να αυξήσω τις δεξιότητες μνήμης τους. Είναι πάρα πολλές οι πληροφορίες, οι ορισμοί και τα ξεχνούν! Σε ένα κεφάλαιο, κάνουν φουλ συντακτικό. Τελειώνοντας την πρώτη δημοτικού, εκτός από πρόσθεση και αφαίρεση, διδάσκονται μέχρι πολλαπλασιασμό, διαίρεση. Επιδίωξή μου είναι, να γίνεται το μάθημα πιο διασκεδαστικό: κάνουμε παιχνίδια μνήμης και μαθηματικών, ώστε να αναπτύξουν διαφορετικούς τρόπους προσέγγισης, να καλλιεργείται η κριτική τους σκέψη, πέρα από το βιβλίο. Εξασφαλίζεται η ενεργητική συμμετοχή των μαθητών - σηκώνονται όλα τα παιδιά στον πίνακα, δεν κάθονται πολύ ώρα στην καρέκλα. Εφαρμόζοντας την πολυαισθητηριακή μέθοδο, επιστρατεύονται απτικά υλικά, όπως ξυλαράκια, μαγνητάκια, προκειμένου να αντιλαμβάνονται και δια της αφής – για παράδειγμα, λένε ‘μία δεκάδα’ και κρατούν τα αντίστοιχα αντικείμενα στο χέρι. Η μουσική, επίσης, τους τραβά το ενδιαφέρον - χρησιμοποιώ τραγούδια που τους αρέσουν, νεανικά και ποπ. Αξιοποιώντας το ρυθμό, προσαρμόζω τους στίχους ανάλογα με το τι θέλω να μάθουν. Και αντί να τους ρωτήσω μετά ‘θυμάστε τον κανόνα;’, θα τους πω ‘θυμάστε το τραγούδι; Πάμε να το τραγουδήσουμε πάλι’. Τους μένει πιο εύκολα έτσι, αποκτώντας μία σύνδεση με αυτό που μαθαίνουν. Χώρια που είναι τόσο ευχάριστο. Λύνουν και ασκήσεις, φυσικά, αλλά δεν μπορεί να είναι μόνο αυτό – δεν θέλω τα παιδιά να είναι ρομποτάκια», θα πει για τα εκπαιδευτικά εργαλεία, που χρησιμοποιεί η δασκάλα.
Η κ.Βαλιάκου δεν παραλείπει να προσαρμόζεται στα δεδομένα της εποχής και να εναρμονίζει αναλόγως το μάθημά της: «Τα παιδιά είναι μαθημένα στην εικόνα, στις γρήγορες εναλλαγές. Η τεχνολογία είναι στη ζωή τους, κινούνται με άλλους ρυθμούς. Την ίδια στιγμή, τα βιβλία είναι ‘εκτός εποχής’ – έλεγε κάπου για ‘το σχολείο του μέλλοντος’ και αναφερόταν στο 2025, μα τώρα έχουμε 2023! Ή αλλού υπήρχε αναφορά στην τηλεκπαίδευση της Αυστραλίας – τα δικά μας έχουν κάνει τηλεκπαίδευση… πρέπει να αλλάξουν αυτά».
Όσο για το χρώμα, που επιλέγει να διορθώνει τα γραπτά, η δασκάλα δηλώνει «πολύχρωμη», «χρησιμοποιώ ροζ, μωβ, διάφορα χρώματα. Εννοείται πως μαζί βάζω αυτοκόλλητα και σφραγίδες».
Για τις εκπαιδευτικές μεθόδους, που εφαρμόζει η νεαρή εκπαιδευτικός δηλώνει ‘τυχερή’, καθώς την ‘αγκαλιάζουν’ με την υποστήριξή τους συνάδελφοι αλλά και γονείς. Δεν είναι λίγες οι μαμάδες, που παρακολουθούν ανελλιπώς το κανάλι της στο Youtube ή τα βιντεάκια, που ανεβάζει στο TikTok.
Η προετοιμασία
Προφανώς ένα τόσο καλά «ενορχηστρωμένο» μάθημα δεν γίνεται… prima vista. Χρειάζεται προετοιμασία. «Καθημερινά αφιερώνω χρόνο για την προετοιμασία του μαθήματος – από μία έως τέσσερις ώρες. Η εμπειρία βοηθά στην εξοικονόμηση χρόνου ενώ αξιοποιώ και αρκετό εκπαιδευτικό υλικό από προηγούμενες χρονιές. Άλλωστε υπάρχουν πολλοί τρόποι για να χρησιμοποιήσεις το ίδιο αντικείμενο, όπως τις καρτέλες για παράδειγμα. Από την προηγούμενη μέρα, σκέφτομαι τί έχω να διδάξω. Μπορεί να γράψω ένα τραγούδι, που θα προσαρμόσω ώστε να ‘κουμπώνουν’ οι στίχοι επάνω σε γνωστή μουσική. Ίσως χρησιμοποιήσω ένα βιβλίο εξωσχολικό, όπως ο Μικρός Νικόλας, για να δούμε κι εκεί την εφαρμογή ενός φαινομένου – η γενίκευση βοηθάει. Στα Μαθηματικά, μπορεί να δω μία άσκηση, να πω ‘δεν μου κάνει’ και να την αντικαταστήσω με άλλη. Φωτοτυπίες, πλαστικοποιήσεις αλλά και στολισμός τάξης, επίσης χρειάζονται προετοιμασία. Επίσης, θα ενσωματώσω βιντεάκια στο μάθημα ενώ μου αρέσει η δραματοποίηση και το θέατρο γενικά».
Η ειδική αγωγή υποστηρίζει τη γενική αγωγή
Σύμφωνα με την κ.Βαλιάκου: «Σε κάθε τάξη υπάρχουν παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες. Προσωπικά, έχω προσαρμόσει γενικότερα την διδασκαλία μου σε αυτές - η ειδική αγωγή βοηθάει τη γενική αγωγή. Προσπαθώ να δίνω χρόνο σε όλα τα παιδιά - το καθένα είναι διαφορετικό, έχει το δικό του ρυθμό. Υιοθετώντας περισσότερες μεθόδους, προσεγγίσεις και δραστηριότητες για την κατάκτηση μίας γνώσης, πετυχαίνεις πιο εύκολα το στόχο, καθώς έτσι κάποια στιγμή, έρχονται όλοι οι μαθητές στο ίδιο επίπεδο».
Μουσική, χορός, Yoga: τα όπλα για τη μάθηση και την πρόληψη παραβατικότητας
Η μουσική και ο χορός βρίσκονται παντού για την κ.Βαλιάκου, εντός και εκτός τάξης. Τα παιδιά διασκεδάζουν, εκτονώνονται και ισχυροποιούν τους δεσμούς με τη δασκάλα. Επιπλέον, η ίδια εφαρμόζει συχνά τη yoga: «Κάνουμε αναπνοές, θετικές διατυπώσεις, προσπαθούμε να ενισχύσουμε τη θετική μας αυτό-εικόνα. Η καλλιέργεια της ψυχικής υγείας, όπως και της ενσυναίσθησης, στο σχολείο είναι απαραίτητη. Με αυτό τον τρόπο, τα παιδιά θα βοηθηθούν στο να απέχουν από παραβατικές συμπεριφορές. Είναι σημαντικό να μαθαίνουν να διαχειρίζονται το άγχος τους, τα συναισθήματά τους, να είναι σε θέση να αυτό-ρυθμίζονται. Η κοινωνικο-συναισθηματική αγωγή θα βοηθήσει τα παιδιά να εξελιχθούν σε ψυχικά υγιείς ενήλικες».
Ένας μικρός Γολγοθάς η καθημερινή μετάβαση στο σχολείο
«Μένω στη Νέα Ιωνία Βόλου, 44 χιλιόμετρα από το σχολείο στη Ζαγορά. Κανονικά είναι μία διαδρομή περίπου μιάμιση ώρας, λόγω στροφών στο βουνό. Μετά την πρόσφατη κακοκαιρία, όμως, το οδικό δίκτυο έχει διαλυθεί σε πολλά σημεία. Υπάρχουν σημεία κατεστραμμένα, που τώρα προσπαθούν να τα γεμίσουν. Όταν ρώτησα τους ειδικούς πότε θα αποκατασταθούν οι δρόμοι, μου απάντησαν "θα κάνεις παιδιά μέχρι να γίνουν αυτά". Η μετακίνηση είναι επίφοβη στις συνθήκες αυτές – ειδικά όταν πιάνει ομίχλη, που δεν φαίνεται τίποτε».
Οι μαθητές μετά τις φυσικές καταστροφές στη Θεσσαλία
Με αφορμή τις πρόσφατες καταστροφές από την κακοκαιρία στην περιοχή της Θεσσαλίας, η Αλεξία Βαλιάκου ανέβασε στα κοινωνικά δίκτυα ένα παραμύθι σχετικό με τις πλημμύρες, με τίτλο «Η Μπέρντι και η πλημμύρα», δημιουργία του κέντρου ψυχικής υγείας του Queensland στην Αυστραλία. «Αν και – ευτυχώς – τα παιδιά μου δεν υπέστησαν καταστροφές στα σπίτια τους αλλά μόνο στα κτήματα, η αντιμετώπιση των αρνητικών συναισθημάτων αλλά και οι φοβίες, που πιθανόν να αποκτούσαν, ήταν προτεραιότητά μου».
Από την πλευρά του, σχετικά με την κατάσταση, που αντιμετώπισαν με τους 120 μαθητές τους στην πολύπαθη περιοχή της Θεσσαλίας, ο διευθυντής του 1ου Δημοτικού Σχολείου Ζαγοράς και προϊστάμενος της κ.Βαλιάκου, κ.Αποστόλης Κατσιφός αναφέρει: «Ισχυρότερο πλήγμα δεχθήκαμε από την πρώτη κακοκαιρία, τον Daniel. Αμιγώς αγροτική η περιοχή μας, με βασικό προϊόν τα μήλα. Ετοιμαζόμασταν για τη συγκομιδή – όλοι έχουμε εμπλοκή με τα μήλα εδώ, ανεξαρτήτως επαγγέλματος. Η πρόσβαση στα κτήματα ήταν το βασικό πρόβλημα – καθημερινά, ήταν ένας αγώνας δρόμου να φτάσουμε στα κτήματα, να μπορέσουμε να μαζέψουμε τα μήλα, που καλλιεργήθηκαν με τόσο κόπο. Στα σπίτια, η συζήτηση γύρω από αυτό το θέμα συνέχεια: ‘πάει η παραγωγή μας’. ‘καταστραφήκαμε οικονομικά’. Τα παιδιά ακούν, επηρεάζονται. Πηγαίνουν κι αυτά μαζί με τους γονείς να βοηθήσουν. Μερικές φορές, κάνουν και απουσίες. Στο σχολείο μας, έρχονται παιδιά και από δύο γειτονικά χωριά. Μεσολαβούν δύο γέφυρες. Η μία, που ενώνει τη Ζαγορά με το χωριό Πουρί κατέρρευσε. Δημιουργήθηκε ένα μονοπάτι μέσα στο ρέμα, που έπεσε η γέφυρα και τα παιδιά πρέπει να περνούν κάθε μέρα από κει - τα πηγαίνουν και τα φέρνουν οι γονείς μέχρι το σημείο, που έχει πέσει η γέφυρα, τα βοηθούν να περάσουν αυτό το μονοπάτι μέχρι την άλλη μεριά, όπου τα περιμένει το λεωφορείο για να τα φέρει στο σχολείο. Αγωνία, μην βρέξει και πάρει νερό το ρέμα… Από την άλλη είσοδο της Ζαγοράς, έχει υποστεί μεγάλες ζημιές η άλλη γέφυρα. Ήρθαν οι ειδικοί, μελέτησαν την κατάσταση. Υπάρχει όριο βάρους πλέον. Μόνο μικρά λεωφορεία μπορούν να περάσουν. Κι ο χειμώνας είναι μπροστά. Τα παιδιά μας είναι σοκαρισμένα. Ρωτάνε ‘τί θα γίνει;’, τώρα που αρχίζουν οι βροχές. Τις πρώτες μέρες, πήγαινα κι εγώ μαζί τους με το σχολικό για να είμαι σίγουρος ότι όλα είναι εντάξει στο δρόμο. Άκρα ησυχία επικρατούσε στο λεωφορείο, δεν έβγαζαν άχνα – σαν να κρατούσαν την αναπνοή τους τα παιδιά.
Μας βοήθησαν και η σχολική σύμβουλος αλλά και η ψυχολόγος και η κοινωνική λειτουργός. Όσο για τα πρωτάκια, που είχαν ‘ανώμαλη προσγείωση’ στη σχολική πραγματικότητα, φροντίσαμε να τα υποδεχθούμε με δωράκια, που μας είχαν στείλει και από άλλα σχολεία. Η χαρά τους, μεγάλη. Τους τα δίναμε λίγα λίγα κάθε μέρα – μολύβια, κασετίνες, σημειωματάρια…».
Σχετικά με την καινούρια δασκάλα, ο κ.Κατσιφός θα πει: «Η Αλεξία ήρθε φέτος. Στην αρχή, δεν είχαμε καταλάβει τίποτε… Μετά είδαμε ότι την παρακολουθούσαν γονείς στο ΤικΤοκ… Μαμάδες. Γενικά, είναι μία ευχάριστη νότα στο σχολείο, κάνει τη δουλειά της με λίγο διαφορετικό τρόπο, αξιοποιεί τα σόσιαλ μίντια – κάτι που απαιτείται στην εποχή μας. Και γι’αυτό, οφείλουμε να το αγκαλιάσουμε και να το μιμηθούμε εφόσον πρόκειται για κάτι σοβαρό και έχει αποτέλεσμα. Ευτυχώς, όλοι οι συνάδελφοι κάνουν σωστά τη δουλειά τους. Θέλουμε να φεύγουν τα παιδιά με χαμόγελο από το σχολείο, να είναι χαρούμενα».
Πώς προβλέπεται να κυλήσει η υπόλοιπη χρονιά; «Δεν μπορούμε ακόμη να κάνουμε μεγαλεπήβολα σχέδια, θα τα δούμε στην πορεία», υπογραμμίζει ο διευθυντής και προσθέτει: «Επειδή ο δρόμος έχει υποστεί ζημιές κι όταν πέσει ομίχλη χάνεται εντελώς, πράγμα επικίνδυνο, υπάρχει ταλαιπωρία. Κάθε μέρα κάνουμε το σταυρό μας να καταφέρουν τα παιδιά και οι συνάδελφοι να έρθουν στο σχολείο. Όταν δούμε ότι έχουν φτάσει όλοι, τότε μόνο είμαστε ευχαριστημένοι».
