Τεράστια πίεση δέχονται τα συστήματα διαχείρισης μολυσματικών αποβλήτων διεθνώς, ασκούν οι δεκάδες χιλιάδες τόνοι πρόσθετων ιατρικών αποβλήτων εξαιτίας της πανδημίας που απειλούν την ανθρώπινη υγεία και την υγεία του περιβάλλοντος, υποδεικνύοντας την απόλυτη ανάγκη για βελτίωση των πρακτικών διαχείρισης απορριμμάτων, επισημαίνει νέα έκθεση του ΠΟΥ.
Η έκθεση, που περιλαμβάνει και συστάσεις του Διεθνούς Οργανισμού, βασίζεται στις εκτιμήσεις για περίπου 87.000 τόνους ατομικού προστατευτικού εξοπλισμού (ΜΑΠ) που διατέθηκαν διεθνώς από τον Μάρτιο του 2020 ως και τον περασμένο Νοέμβριο, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας του ΟΗΕ για την αντιμετώπιση της έκτακτης ανάγκης που προκάλεσε η πανδημία. Το μεγαλύτερο μέρος αυτού του εξοπλισμού αναμένεται να καταλήξει ως ιατρικό απόβλητο. Οι ποσότητες αυτές, αποτελούν μόνο μια αρχική ένδειξη της κλίμακας του προβλήματος των αποβλήτων της COVID-19, αφού δεν περιλαμβάνουν κανένα από τα προϊόντα κατά της πανδημίας που διατίθενται εκτός της πρωτοβουλίας του ΟΗΕ, ούτε τα απόβλητα που δημιουργούνται από το κοινό, όπως οι ιατρικές μάσκες μιας χρήσης.
Όμως όπως επισημαίνουν οι συγγραφείς της έκθεσης, ήδη έχουν αποσταλεί πάνω από 140 εκατομμύρια κιτ τεστ, με δυνατότητα δημιουργίας 2.600 τόνων μη μολυσματικών απορριμμάτων (κυρίως πλαστικών) και 731.000 λίτρων χημικών απορριμμάτων (που ισοδυναμεί με το ένα τρίτο μιας πισίνας ολυμπιακών διαστάσεων), ενώ πάνω από 8 δισεκατομμύρια δόσεις εμβολίου έχουν χορηγηθεί παγκοσμίως παράγοντας 144.000 τόνους πρόσθετων απορριμμάτων με τη μορφή συριγγών, βελόνων και κουτιών ασφαλείας.
Καθώς τα Ηνωμένα Έθνη και οι χώρες αντιμετώπιζαν το άμεσο καθήκον της εξασφάλισης και της διασφάλισης της ποιότητας προμηθειών ΜΑΠ, λιγότερη προσοχή και πόροι αφιερώθηκαν στην ασφαλή και βιώσιμη διαχείριση των ιατρικών αποβλήτων που σχετίζονται με την COVID-19.
«Είναι απολύτως ζωτικής σημασίας να παρέχουμε στους επαγγελματίες υγείας τα κατάλληλα ΜΑΠ. Αλλά είναι επίσης ζωτικής σημασίας, να διασφαλιστεί ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια χωρίς να επηρεάζει το περιβάλλον», δήλωσε ο Εκτελεστικός Διευθυντής του Προγράμματος Έκτακτης Ανάγκης Υγείας του ΠΟΥ δρ Μάικλ Ράιαν.
Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να υπάρχουν αποτελεσματικά συστήματα διαχείρισης, καθώς επίσης και οδηγίες προς τους επαγγελματίες υγείας για το τι πρέπει να κάνουν με τα μέσα ατομικής προστασίας και τα λοιπά προϊόντα υγείας για την COVID 19, μετά τη χρήση τους.
Αδυναμία διαχείρισης τουλάχιστον κατά 30%
Σήμερα, το 30% των δομών περίθαλψης (και το 60% στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες) δεν είναι εξοπλισμένες για να χειριστούν τα υπάρχοντα φορτία ιατρικών αποβλήτων, πόσο μάλλον το επιπλέον φορτίο της COVID-19. Αυτό δυνητικά εκθέτει τους εργαζόμενους στην υγεία σε τραυματισμούς από βελόνα, εγκαύματα και παθογόνους μικροοργανισμούς, ενώ επηρεάζει επίσης κοινότητες που ζουν κοντά σε χώρους υγειονομικής ταφής με κακή διαχείριση και χώρους διάθεσης απορριμμάτων μέσω του μολυσμένου αέρα από καύση απορριμμάτων, κακής ποιότητας νερού ή παράσιτα που μεταφέρουν ασθένειες.
«Η COVID-19 ανάγκασε τον κόσμο να αναλογιστεί τα κενά και τις πτυχές της αλυσίδας απόρριψης των απορριμμάτων που έχουμε παραμελήσει. Από τον τρόπο με τον οποίο παράγουμε και χρησιμοποιούμε τα ιατρικά υλικά, μέχρι τον τρόπο που τα απορρίπτουμε. Βασική απαίτηση των «κλιματικά έξυπνων» συστημάτων υγείας είναι η σημαντική αλλαγή στον τρόπο διαχείρισης της ροής ιατρικών αποβλήτων, διεθνώς αλλά και σε επίπεδο κάθε νοσοκομείου. Στην αλλαγή αυτή έχουν δεσμευτεί αρκετές χώρες κατά την πρόσφατη Διάσκεψη του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή. Φυσικά οι αλλαγές στα συστήματα υγείας περιλαμβάνουν και την υγιή αποκατάστασή τους από την COVID-19 και την ετοιμότητά τους για άλλες επείγουσες καταστάσεις υγείας στο μέλλον», δήλωσε η Διευθύντρια του τμήματος Περιβάλλοντος, Κλιματικής Αλλαγής και Υγείας στον ΠΟΥ δρ Μαρία Νέιρα.
Συστάσεις φιλικές προς το περιβάλλον
Η έκθεση παρουσιάζει μια σειρά συστάσεων για την ενσωμάτωση καλύτερων, ασφαλέστερων και πιο βιώσιμων περιβαλλοντικά πρακτικών απόρριψης αποβλήτων στην τρέχουσα αντιμετώπιση της COVID-19 και τις μελλοντικές προσπάθειες ετοιμότητας για πανδημίες και υπογραμμίζει ιστορίες από χώρες και οργανισμούς που έχουν εφαρμόσει στην πράξη στο πνεύμα του «ανοικοδομούμε καλύτερα».
Οι συστάσεις περιλαμβάνουν τη χρήση φιλικών προς το περιβάλλον συσκευασίας και αποστολής, ασφαλή και επαναχρησιμοποιήσιμα ΜΑΠ (π.χ. γάντια και ιατρικές μάσκες), ανακυκλώσιμα ή βιοδιασπώμενα υλικά, επένδυση σε τεχνολογίες επεξεργασίας αποβλήτων χωρίς καύση, όπως τα αυτόκλειστα, αναστροφή του εφοδιασμού για υποστήριξη της κεντρικής διάθεσης και επενδύσεις στην ανακύκλωση ώστε υλικά όπως τα πλαστικά να μπορούν να έχουν μια δεύτερη ζωή.
Η πρόκληση των αποβλήτων της COVID-19 και η αυξανόμενη επείγουσα ανάγκη αντιμετώπισης της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας προσφέρουν μια ευκαιρία για την ενίσχυση των συστημάτων ώστε να μειώσουν και να διαχειριστούν καλύτερα τα ιατρικά απόβλητα με ασφάλεια. Αυτό μπορεί να γίνει μέσα από ισχυρές εθνικές πολιτικές και ρυθμίσεις, τακτική παρακολούθηση, υποβολή εκθέσεων, αυξημένη λογοδοσία, αλλαγή της συμπεριφοράς, ανάπτυξη του εργατικού δυναμικού, αυξημένους προϋπολογισμούς και χρηματοδότηση.
Αλλαγές στα συστήματα υγείας
«Μια συστημική αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο η υγειονομική περίθαλψη διαχειρίζεται τα απόβλητά της θα περιλαμβάνει μεγαλύτερο και συστηματικό έλεγχο και καλύτερες πρακτικές προμηθειών. Υπάρχει ολοένα και μεγαλύτερη εκτίμηση ότι οι επενδύσεις στην υγεία πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις περιβαλλοντικές και κλιματικές επιπτώσεις, καθώς και μια μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση σχετικά με τα πρόσθετα οφέλη της δράσης. Για παράδειγμα, η ασφαλής και ορθολογική χρήση των ΜΑΠ όχι μόνο θα μειώσει τις περιβαλλοντικές βλάβες από τα απόβλητα, αλλά θα εξοικονομήσει πόρους, θα μειώσει πιθανές ελλείψεις προμηθειών και θα υποστηρίξει περαιτέρω την πρόληψη των λοιμώξεων αλλάζοντας συμπεριφορές», δήλωσε η δρ Άνν Γούλριτζ, πρόεδρος της Ομάδας Εργασίας Υγειονομικών Αποβλήτων από την Διεθνή Ένωση Συμπαγών Αποβλήτων (ISWA).
Η έκθεση παρουσιάζεται σε μια περίοδο που ο τομέας της υγείας βρίσκεται υπό αυξανόμενη πίεση για την μείωση του αποτυπώματος άνθρακα και ελαχιστοποίηση της ποσότητας των απορριμμάτων που αποστέλλονται στους χώρους υγειονομικής ταφής — εν μέρει λόγω της μεγάλης ανησυχίας για τον πολλαπλασιασμό των πλαστικών απορριμμάτων και των επιπτώσεών τους στο νερό, τα τρόφιμα, αλλά και την υγεία του ανθρώπου και των οικοσυστημάτων.
