Το «απρόβλεπτο» στοιχείο, βασικός πυλώνας της εξωτερικής πολιτικής της Άγκυρας, έχει παγιώσει την αντίληψη ότι η Τουρκία αποτελεί αποσταθεροποιητικό παράγοντα στην Ανατολική Μεσόγειο και όχι μόνο.
«Η λογική της Τουρκίας είναι να βρίσκεται οπουδήποτε υπάρχει αναστάτωση. Οτιδήποτε υπονομεύει το status quo είναι καλό για εκείνη», έγραψε ο Galip Dalay, συνεργάτης του Robert Bosch Academy, σε μια πρόσφατη ανάλυση, σύμφωνα με το Ahval.
Ο Ερντογάν «θαμπώνεται» από τα υψηλά ποσοστά δημοφιλίας που του φέρνει αυτή η στρατηγική, αλλά και από τα προβλήματα που βάζει κάτω από το χαλί και είναι διατεθειμένος να τη φτάσει μέχρι τα άκρα. Από την στιγμή που ξεκίνησε η κρίση στο Αιγαίο και στην ΝΑ Μεσόγειο, τα ποσοστά δημοφιλίας του ανέβηκαν από το 48% περίπου στο 52-53%. Η κρίση είναι το αντίδοτο στην… κρίση.
Μέσα σε έναν μόλις χρόνο η Τουρκία έχει καταφέρει να εξοργίσει τους γείτονές της – και συχνά αψηφά τη Ρωσία, την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες – να πραγματοποιήσει δύο στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Συρία, να αναπτύξει κομάντο στο Ιράκ, να αλλάξει την πορεία του πολέμου στη Λιβύη και να αποστείλει πολεμικά πλοία για έρευνες υδρογονανθράκων στα ύδατα που διεκδικούν η Ελλάδα και η Κύπρος
Πιο πρόσφατα, η Αρμενία, με την οποία η Τουρκία δεν έχει διπλωματικούς δεσμούς, την κατηγόρησε ότι ενεπλάκη στη σύγκρουση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ – έναν θύλακο που ελέγχεται από τους Αρμένιους από τη δεκαετία του 1990, αλλά αναγνωρίστηκε διεθνώς ως μέρος του Αζερμπαϊτζάν .
Ο Ερντογάν δείχνει αποφασισμένος να ζήσει και να «πεθάνει» με την πολιτική που χάραξε. Έχοντας μείνει μόνο με το Κατάρ ως σύμμαχο, και ένα «φτωχό Πακιστάν», το μόνο στήριγμα του σε αυτή την προσπάθεια είναι ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ. Η αδράνεια των ΗΠΑ στο θέμα των κυρώσεων δίνει έξτρα ζωή στη «διπλωματία των κανονιοφόρων». Εάν όμως χάσει τις εκλογές, η κατάσταση αλλάζει δραματικά. Ο Ερντογάν σίγουρα γνωρίζει τι έρχεται. Αυτή τη στιγμή τα παίζει όλα για όλα. Το θερμό επεισόδιο όχι μόνο δεν αποκλείεται, αλλά φαντάζει πιο κοντά από ποτέ.
Η Άγκυρα αθέτησε τις υποσχέσεις της
Την ίδια ώρα, όπως αποκαλύπτει η εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ», ο Ερντογάν παραβίασε τα «πρωτόκολλα του Βερολίνου». Στο ρεπορτάζ του συναδέλφου Άγγελου Αθανασόπουλου, παρουσιάζεται κατ’ αποκλειστικότητα, το περιεχόμενο των δύο κειμένων επί των οποίων η Αθήνα και η Aγκυρα συμφώνησαν για την επανεκκίνηση των διερευνητικών συνομιλιών με σαφές και μόνο αντικείμενο την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών.
Το πρώτο κείμενο υπεγράφη στις 13 Ιουλίου και το δεύτερο στις 18 Σεπτεμβρίου. Τόσο στο «Πρωτόκολλο» του Ιουλίου, όσο και σε αυτό του Σεπτεμβρίου, ήταν καθοριστικής σημασίας η εργασία και των δυο χωρών για την καλλιέργεια ενός ευνοϊκού κλίματος έτσι ώστε να μπορέσουν να γίνουν συνομιλίες για τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης και στη συνέχεια πολιτικές διαβουλεύσεις ως το τέλος του 2020.
Οι δύο χώρες αναλάμβαναν, εξάλλου, τη δέσμευση ότι κατά τη διάρκεια των διερευνητικών συνομιλιών, των διαπραγματεύσεων ή/και σε περίπτωση δικαστικών διαδικασιών που θα μπορούσαν να ακολουθήσουν «θα απέχουν από οποιαδήποτε μελλοντική δραστηριότητα στο πεδίο των υδρογονανθράκων σε σχέση με την υφαλοκρηπίδα στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, σε περιοχές όπου η άλλη πλευρά θα θεωρούσε ότι μια τέτοια δραστηριότητα θα αποτελούσε παραβίαση των δικαιωμάτων της ή θα παρεμπόδιζε τις συνομιλίες/διαπραγματεύσεις/διαδικασίες».
Κάτι που δεν τήρησε η τουρκική πλευρά. Λίγες ημέρες μετά το πρώτο «Πρωτόκολλο του Βερολίνου» η Τουρκία εξέδωσε παράνομη NAVTEX και έστειλε το Oruc Reis στην Ανατολική Μεσόγειο και εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.
Το σκηνικό επαναλήφθηκε πρόσφατα με το τουρκικό ερευνητικό συνοδεία πολεμικών πλοίων να επιχειρεί και πάλι μετά από νέα έκδοση αντίστοιχα παράνομης NAVTEX από πλευράς της Άγκυρας.
Το χρονικό των προκλήσεων
Και ενώ η Ελλάδα περίμενε στο… ακουστικό της για την πρόσκληση του Τσαβούσογλου για έναρξη διερευνητικών επαφών αντί της πρόσκλησης ήρθε πρόσκληση. Αυτή εξάλλου ήταν και η διατύπωση που χρησιμοποίησε προ ημερών ο Στέλιος Πέτσας.
«Αντί της πρόσκλησης είχαμε πρόκληση, γεγονός που αναδεικνύει την αναξιοπιστία της Τουρκίας, αλλά και περιφρόνηση στα συμπεράσματα του Συμβουλίου Κορυφής είχε αναφέρει ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Στέλιος Πέτσας.
Έτσι η Τουρκία ήρθε να προσθέσει έναν ακόμα κρίκο στην αλυσίδα των παράνομων NAVTEX που ξεκίνησε τον Ιούλιο, βάζοντας φωτιά στην περιοχή.
NAVTEX 21/07-02/08
Η πρώτη παράνομη ναυτική οδηγία που αφορά έρευνες του Ορούτς Ρεις εκδίδεται στις 21 Ιουλίου και προκαλεί συναγερμό στις Ένοπλες Δυνάμεις. Τότε η NAVTEX δεν θα ενεργοποιηθεί καθώς παρεμβαίνει πυροσβεστικά η Άνγκελα Μέρκελ και αποσοβεί την ένταση. Προσωρινά όμως.
NAVTEX 10/08-23/08
Σχεδόν τρεις εβδομάδες μετά, η Τουρκία θα πυροδοτήσει ξανά την ένταση, με NAVTEX διάρκειας δύο εβδομάδων και αυτή τη φορά θα βγάλει το Ορούτς Ρεις από το λιμάνι της Αττάλειας, αλλά και πολεμικά πλοία από τον ναύσταθμο του Ακσάζ.
NAVTEX 23/08-27/08
Μάλιστα η Τουρκία θα συνεχίσει και θα παρατείνει τη NAVTEX έως τις 27 Αυγούστου, ημερομηνία που συνεδριάζουν οι Υπουργοί Εξωτερικών της Ε.Ε. στο Βερολίνο και συζητούν για έναν κατάλογο κυρώσεων εις βάρος της.
NAVTEX 02/09-12/09
Μετά από μια ανάπαυλα λίγων ημερών, η Τουρκία θα συνεχίσει τη χορεία των NAVTEX με ισχύ ως τις 12 Σεπτεμβρίου, και τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου να προαναγγέλλει συνέχιση των σεισμικών ερευνών για 90 ημέρες.
Και ενώ η Τουρκία επρόκειτο να ανανεώσει τη NAVTEX, με τις παρασκηνιακές ενέργειες που έγιναν ο Ταγίπ Ερντογάν φάνηκε να αποκλιμακώνει την ένταση και να ανοίγει χαραμάδα διαλόγου. Κάπως έτσι, η συζήτηση για κυρώσεις δεν υλοποιήθηκε στη Σύνοδο Κορυφής, από την οποία εκπέμφθηκε σαφής προειδοποίηση προς την Τουρκία για δρομολόγησή τους, αν επιστρέψει στις μονομερείς ενέργειες. Όπως και έγινε, εν τέλει, με τις τουρκικές NAVTEX να μετατοπίζονται σταθερά γεωγραφικά και να προσεγγίζουν όλο και περισσότερο το Καστελόριζο και τη Ρόδο.
