Η αμερικανική κυβέρνηση εφαρμόζει αυστηρά τον εξής κανόνα: κάθε φορά που ένα στρατιωτικό πρόγραμμα ξεπερνά τον προϋπολογισμό του ακυρώνεται. Αυτός είναι εν μέρει και ο λόγος που ακυρώθηκε το πρόγραμμα του εντυπωσιακού αντιτορπιλικού Zumwalt, αφού από τα 29 πλοία που είχαν παραγγελθεί αρχικά τελικά μόνο τα 3 κατασκευάστηκαν.
Η Ιστορία και το Αρχικό Κόστος των Zumwalt
Για να καταλάβουμε όμως ακριβώς γιατί η κλάση αντιτορπιλικών Zumwalt είναι ένα από τα ακριβότερα λάθη στην ιστορία του αμερικανικού στρατού πρέπει πρώτα να βρούμε την ρίζα του προβλήματος. Το όραμα του Zumwalt γεννήθηκε το 1994 ως μέρος του προγράμματος DD-21, ενός προγράμματος του αμερικανικού πολεμικού ναυτικού που δημιουργήθηκε για την κατασκευή μίας νέας κλάσης πλοίων που θα επιτίθονταν εχθρικούς στόχους στην ξηρά.
Τα αντιτορπιλικά Zumwalt ήταν προγραμματισμένο να αντικαταστήσουν τα γερασμένα αμερικανικά αντιτορπιλικά της κλάσης Arleigh Burke και να κυριαρχήσουν στις θάλασσες όλου του πλανήτη όντας τα πιο υπερσύγχρονα και επικίνδυνα πλοία της κατηγορίας τους. Στόχος των Αμερικανών ήταν να παραμείνουν κορυφαία για τουλάχιστον 50 χρόνια με τον stealth σχεδιασμό τους και το υψηλό επίπεδο αυτοματοποίησης που θα διέθεταν. Επιπρόσθετα, τα Zumwalt σκοπεύονταν να αντικαταστήσουν και τα θωρηκτά, παρέχοντας μεγάλη ισχύ πυρός. Για αυτόν τον λόγο κάθε αντιτορπιλικό Zumwalt σχεδιάστηκε να διαθέτει δύο μεγάλα και προηγμένα οπλικά συστήματα. Για να κυριαρχεί στις θάλασσες του 21ου αιώνα το Zumwalt έπρεπε να εξοπλιστεί με υπερσύγχρονες και καινοτόμες τεχνολογίες, όπως και έγινε. Ενσωματώθηκε στο πλοίο επαναστατικό σύστημα ισχύος και πολύ προηγμένοι υπολογιστές.
Το αμερικανικό πολεμικό ναυτικό σχεδίαζε το πρόγραμμα Zumwalt να αποτελείται από 32 πλοία με συνολικός κόστος 46 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Κάθε πλοίο θα κόστιζε στο Πεντάγωνο περίπου 1,3 δισεκατομμύρια δολάρια, ωστόσο όσο τα χρόνια περνούσαν η τιμή για το κάθε σκάφος αυξάνονταν και έτσι η Ουάσιγκτον αναγκάστηκε να μειώσει τον αριθμό των Zumwalt που παρήγγειλε στις 24 μονάδες. Βέβαια αργότερα χρειάστηκε να τις μειώσεις ακόμη περισσότερο, φτάνοντας τελικά στα 16 πλοία. Μέχρι το 2005 το κόστος ανά μονάδα είχε φτάσει το εξωφρενικό ποσό των 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων και έτσι οι Αμερικανοί αναγκάστηκαν να καταλήξουν στα 7 πλοία.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Πώς οι Έλληνες εφοπλιστές εμποδίζουν την παγκόσμια κινεζική κυριαρχία εδώ και αιώνες
Μεγάλο Μέγεθος Μικρό Πλήρωμα
Τι έκανε όμως τα αντιτορπιλικά Zumwalt τόσο ακριβά, χρόνο με τον χρόνο; Κάθε Zumwalt σκοπεύονταν να είναι 40 τις εκατό μεγαλύτερο σε μέγεθος από ένα αντιτορπιλικό Arleigh Burke. Θα είχε εκτόπισμα περίπου 16 χιλιάδων τόνων, ωστόσο εξαιτίας του υψηλού επιπέδου αυτοματοποίησης το πλήρωμα που θα επάνδρωνε το κάθε σκάφος θα αποτελούνταν από μόλις 95 άτομα. Για να συγκρίνετε, κάθε αντιτορπιλικό της κλάσης Arleigh Burke έχει πλήρωμα περίπου 380 ναυτών. Το μικρότερο πλήρωμα που χρειάζονταν το κάθε Zumwalt για να επιχειρήσει σήμαινε πως λιγότερα χρήματα θα δαπανούνταν κάθε χρόνο για την λειτουργία του σκάφος και έτσι το Πεντάγωνο θα είχε περισσότερα χρήματα για να επενδύσει στην ναυπήγηση των πλοίων. Ωστόσο όσο το πρόγραμμα κινούνταν από τα θεωρητικά στα πρακτικά στάδια, η σχεδιαστική ομάδα του Zumwalt συνειδητοποίησε ότι έκανε ένα μεγάλο λάθος: το πλήρωμα που θα χρειάζονταν τελικά κάθε αντιτορπιλικό για να επιχειρήσει σωστά θα έπρεπε να αποτελείται από 158 ναύτες και όχι 95. Αν και το νούμερο αυτό παραμένει αρκετά μικρότερο από το πλήρωμα ενός αντιτορπιλικού Arleigh Burke, αύξησε ακόμη περισσότερο το κόστος των Zumwalt.
Όντας πολύ μεγαλύτερα από τα Arleigh Burke, τα Zumwalt σε σενάρια πραγματικού πολέμου είχαν πολλές περισσότερες πιθανότητες να δεχτούν πλήγματα από τον εχθρό. Οι πιθανότητες επιβίωσής τους στο πεδίο της μάχης ήταν μικρότερες συγκριτικά με πιο παραδοσιακά αμερικανικά πλοία παρόμοιου μεγέθους αλλά με μεγαλύτερα πληρώματα, επειδή το μικρό πλήρωμα κάθε Zumwalt δεν θα μπορούσε να ανταπεξέλθει στην επί τόπου ανάγκη επισκευής των ζημιών. Σε μία ναυμαχία για παράδειγμα, όταν ένα πλοίο χτυπηθεί το πλήρωμα πρέπει άμεσα να κάνει ότι περνάει από το χέρι του για να σώσει το σκάφος. Πρέπει να σβήσει όποιες φωτιές ξεσπάσουν στο σκάφος πριν προλάβουν να επεκταθούν. Με 158 ναύτες κάτι τέτοιο θα ήταν πολύ δύσκολο στα Zumwalt, αφού έχουν τεράστιο μέγεθος.
Άξιζε το Stealth Προφίλ;
Ένα από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά του Zumwalt είναι το προφίλ χαμηλής παρατηρησιμότητάς του, δηλαδή οι δυνατότητες stealth που διαθέτει. Αυτές οι δυνατότητες επιτρέπουν στο αντιτορπιλικό να εμφανίζεται ως μία ψαρόβαρκα 15 μέτρων στα εχθρικά ραντάρ, παρά το γεγονός πως το πραγματικό μήκος του σκάφους ξεπερνά τα 180 μέτρα. Το πόσο μεγάλο φαίνεται ένα αντικείμενο στα εχθρικά ραντάρ καθορίζεται από την διατομή ραντάρ του κάθε σκάφους. Κάθε αντιτορπιλικό Zumwalt έχει μόνο το 2% της διατομής ραντάρ κάθε αντιτορπιλικού Arleigh Burke. Αν και η stealth τεχνολογία του Zumwalt δουλεύει άψογα, κόστισε πολύ ακριβά στους Αμερικανούς. Οι επικριτές του εν λόγω πλοίου αμφισβητούν εάν αυτό το προφίλ πολύ χαμηλής παρατηρησιμότητας ήταν αναγκαίο για τα αντιτορπιλικά Zumwalt και οι αλήθεια είναι πως οι προβληματισμοί τους είχαν βάση. Αν και το stealth προφίλ μπορεί να ευνοήσει ένα πολεμικό πλοίο σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, μόλις το πλοίο ανοίξει πυρ προς κάποιον στόχο η τοποθεσία του αποκαλύπτεται στους εχθρούς. Στα αεροπλάνα δεν ισχύει το ίδιο, μιας και κινούνται με πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα από τα πλοία. Επίσης τα πλοία πλέουν σε μεγάλες ομάδες, στις οποίες πολλές περισσότερες φορές συμμετέχουν και σκάφη που δεν είναι stealth. Έτσι η θέση της ομάδας στον χάρτη αποκαλύπτεται, είτε υπάρχουν stealth πλοία σε αυτήν είτε όχι.
Αν και το stealth προφίλ είναι αδιαμφισβήτητα ένα από σημαντικότερα στοιχεία του πλοίου, αυτό που κάνει το αντιτορπιλικό Zumwalt να ξεχωρίζει από όλα τα άλλα πλοία είναι σίγουρα το ξεχωριστό σχήμα του κύτους του. Αυτός ο πολύ ιδιαίτερος σχεδιασμός έπαιξε καθοριστικό ρόλο στις δυνατότητες χαμηλής παρατηρησιμότητας του Zumwalt, αφού μείωσε κατά πολύ την διατομή ραντάρ του πλοίου. Βέβαια ο σχεδιασμός του αποτέλεσε και αυτός αφορμή να δεχτεί το πρόγραμμα πολλές κριτικές, ειδικά από σχεδιαστές πλοίων οι οποίοι πίστευαν πως ένα τόσο λείο κύτος θα είχε ως αποτέλεσμα να είναι το σκάφος ασταθές στην θάλασσα. Η αλήθεια είναι όμως ότι μετά από αρκετές δοκιμές αποδείχθηκε πως ο εν λόγω σχεδιασμός δεν ήταν περισσότερο ασταθής από έναν κανονικό. Για να το αποδείξουν αυτό οι Αμερικανοί έστειλαν ένα αντιτορπιλικό Zumwalt να περάσει μέσα από μία καταιγίδα με υψηλά κύματα σε περιοχή κοντά της Αλάσκας. Αφότου βγήκε από αυτήν την καταιγίδα, ο καπετάνιος του πλοίου Άντριου Κάρλσον είπε πως θα προτιμούσε να βρίσκεται σε αυτό το σκάφος παρά σε οποιοδήποτε άλλο έχει επιβιβαστεί.
Τα Πανάκριβα Βλήματα
Όσον αφορά τα οπλικά του συστήματα, όπως προαναφέραμε τα αντιτορπιλικά Zumwalt σχεδιάστηκαν με δύο κύρια οπλικά συστήματα. Αυτά τα συστήματα ήταν προγραμματισμένο να εκτοξεύουν βλήματα μεγάλου βεληνεκούς που θα χτυπούσαν εχθρικούς στόχους στο έδαφος. Τα βλήματα ονομάστηκαν LRLAP και αναπτύχθηκαν αποκλειστικά για χρήση στα αντιτορπιλικά Zumwalt, αφού κύριος ρόλος των αντιτορπιλικών θα ήταν να παρέχουν υποστήριξη πυρός από την θάλασσα. Τα βλήματα αυτά θα πλοηγούνταν στους στόχους με την βοήθεια συστήματος GPS, ενώ αναμένονταν ότι θα έφταναν μέγιστη εμβέλεια πυρός 190 χιλιομέτρων.
Το πρόβλημα με αυτά ήταν φυσικά το κόστος τους. Αρχικά κάθε βλήμα υπολογίζονταν πως θα κόστιζε 35 χιλιάδες δολάρια αν αγοράζονταν μαζικά για κάθε ένα από τα συνολικά 32 Zumwalt που ήταν προγραμματισμένο να ναυπηγηθούν εξ αρχής. Όταν όμως ακυρώθηκαν τα 29 από τα 32 Zumwalt στην τελική φάση του προγράμματος, το κόστος για κάθε βλήμα έφτασε το εύρος των 800 χιλιάδων με 1 εκατομμυρίου ανά μονάδα. Για να καταλάβετε πόσο εξωφρενικό είναι αυτό το ποσό, ένας πύραυλος Tomahawk κοστίζει 1 εκατομμύριο δολάρια και επιδεικνύει εμβέλεια πυρός 15 φορές μεγαλύτερη και εκρηκτικό φορτίο 30 φορές μεγαλύτερο από τα βλήματα του Zumwalt.
Εν τέλει παράχθηκαν 150 βλήματα LRLAP έναντι του ποσού των 477 χιλιάδων δολαρίων ανά βλήμα, πριν τελικά το πρόγραμμα ακυρωθεί μια για πάντα εξαιτίας του υψηλού του κόστους. Το πρόγραμμα των βλημάτων LRLAP ακυρώθηκε όμως πριν προλάβουν να εξοπλιστούν όλα τα σκάφη με βλήματα και έτσι 3 αντιτορπιλικά Zumwalt έμειναν χωρίς πυρομαχικά για τα όπλα τους. Από τότε οι Αμερικανοί τα έχουν στο «πατάρι» και ελπίζουν πως θα τα εξοπλίσουν στο μέλλον με άλλα συστήματα, όπως κάποιο προηγμένο ηλεκτρομαγνητικό πυροβόλο ή εκτοξευτές υπερ-υπερηχητικών πυραύλων για να πλήττουν εχθρικά σκάφη επιφανείας.
Το Τέλος του Προγράμματος
Τον Απρίλιο του 2009 το Πεντάγωνο ανακοίνωσε την οριστική ακύρωση του προγράμματος Zumwalt. Μέχρι τότε είχαν προλάβει να παραχθούν μόνο οι 3 από τις 7 μονάδες που είχαν παραγγείλει οι Αμερικανοί. Κάθε ένα από τα 3 αυτά πλοία κόστισε στις ΗΠΑ 81% περισσότερα χρήματα από ότι υπολογίζονταν αρχικά. Τελικά η φιλοδοξία της Ουάσιγκτον να ενσωματώσει ταυτόχρονα στα αντιτορπιλικά Zumwalt τόσες νέες και καινοτόμες τεχνολογίες δεν της βγήκε σε καλό.
