Μια ανάλυση δεδομένων από το ραντάρ του «Μαγγελάνου» βρίσκει δύο ηφαίστεια που εξερράγησαν στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Αυτό έρχεται να προσθέσει στην ανακάλυψη του 2023 ένα καινούργιο ενεργό ηφαίστειο στα δεδομένα του Μαγγελάνου.
Ποιος είναι ο Μαγγελάνος της NASA
Ήταν το πρώτο μη επανδρωμένο τηλεκατευθυνόμενο διαστημικό σκάφος που εκτοξεύθηκε από τη NASA μετά την επιτυχία του διαστημικού προγράμματος Βόγιατζερ το 1977 και συγκεκριμένα μετά την επιτυχή αποστολή των Βόγιατζερ 1 και Βόγιατζερ 2 που είχαν προορισμό τους εξωτερικούς πλανήτες του ηλιακού συστήματος.
Άμεσες γεωλογικές ενδείξεις πρόσφατης ηφαιστειακής δραστηριότητας στην Αφροδίτη έχουν παρατηρηθεί για δεύτερη φορά. Επιστήμονες στην Ιταλία ανέλυσαν αρχειακά δεδομένα από την αποστολή Magellan της NASA και ανακάλυψαν επιφανειακές αλλαγές που υποδεικνύουν τον σχηματισμό νέου βράχου από ροές λάβας που συνδέονται με ηφαίστεια που εξερράγησαν ενώ το διαστημόπλοιο περιφερόταν γύρω από τον πλανήτη. Με τη διαχείριση του Εργαστηρίου Jet Propulsion της NASA στη Νότια Καλιφόρνια, ο Magellan χαρτογράφησε το 98% της επιφάνειας του πλανήτη από το 1990 έως το 1992 και οι εικόνες που δημιούργησε παραμένουν οι πιο λεπτομερείς της Αφροδίτης μέχρι σήμερα.
«Η ηφαιστειακή δραστηριότητα στην Αφροδίτη θα μπορούσε να είναι συγκρίσιμη με αυτή της Γης»
«Χρησιμοποιώντας αυτούς τους χάρτες ως οδηγό, τα αποτελέσματά μας δείχνουν ότι η Αφροδίτη μπορεί να είναι πολύ πιο ηφαιστειακά ενεργή από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως», δήλωσε ο Davide Sulcanese του Πανεπιστημίου d'Annunzio στην Πεσκάρα της Ιταλίας, ο οποίος ηγήθηκε της μελέτης. «Με την ανάλυση των ροών λάβας που παρατηρήσαμε σε δύο τοποθεσίες στον πλανήτη, ανακαλύψαμε ότι η ηφαιστειακή δραστηριότητα στην Αφροδίτη θα μπορούσε να είναι συγκρίσιμη με αυτή της Γης».
Αυτά τα τελευταία δεδομένα βασίζονται στην ιστορική ανακάλυψη εικόνων του 2023 από το ραντάρ του Μαγγελάνου που αποκάλυψε αλλαγές σε ένα άνοιγμα που σχετίζεται με το ηφαίστειο Maat Mons κοντά στον ισημερινό της Αφροδίτης. Οι εικόνες του ραντάρ αποτελούν την πρώτη άμεση απόδειξη μιας πρόσφατης ηφαιστειακής έκρηξης στον πλανήτη. Συγκρίνοντας εικόνες ραντάρ του Μαγγελάνου με την πάροδο του χρόνου, οι συγγραφείς της μελέτης του 2023 εντόπισαν αλλαγές που προκλήθηκαν από την εκροή λιωμένου πετρώματος από το υπέδαφος της Αφροδίτης που γέμιζε τον κρατήρα του αεραγωγού και χύνεται στις πλαγιές του.
Οι επιστήμονες μελετούν τα ενεργά ηφαίστεια για να κατανοήσουν πώς το εσωτερικό ενός πλανήτη μπορεί να διαμορφώσει τον φλοιό του, να κατευθύνει την εξέλιξή του και να επηρεάσει την κατοικησιμότητα του. Η ανακάλυψη του πρόσφατου ηφαιστείου στην Αφροδίτη παρέχει μια πολύτιμη εικόνα για την ιστορία του πλανήτη και γιατί πήρε μια διαφορετική εξελικτική πορεία από τη Γη.
Radar Backscatter
Για τη νέα μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature Astronomy, οι ερευνητές επικεντρώθηκαν, επίσης, σε αρχειακά δεδομένα από το ραντάρ του Μαγγελάνου. Τα ραδιοκύματα που εστάλησαν από το ραντάρ ταξίδεψαν μέσα από το παχύ σύννεφο της Αφροδίτης, στη συνέχεια αναπήδησαν από την επιφάνεια του πλανήτη και πίσω στο διαστημόπλοιο. Αυτά τα ανακλώμενα σήματα ραντάρ, που ονομάζονται backscatter, μετέφεραν πληροφορίες σχετικά με το υλικό της βραχώδους επιφάνειας που συνάντησαν.
Οι δύο τοποθεσίες που μελετήθηκαν ήταν το ηφαίστειο Sif Mons στο Eistla Regio και το δυτικό τμήμα της Niobe Planitia, το οποίο φιλοξενεί πολλά ηφαιστειακά χαρακτηριστικά. Αναλύοντας τα δεδομένα backscatter που ελήφθησαν και από τις δύο τοποθεσίες το 1990 και ξανά το 1992, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η ισχύς του σήματος του ραντάρ αυξήθηκε κατά μήκος ορισμένων μονοπατιών κατά τη διάρκεια των μεταγενέστερων τροχιών. Αυτές οι αλλαγές υποδηλώνουν τον σχηματισμό νέου βράχου, πιθανότατα στερεοποιημένης λάβας από ηφαιστειακή δραστηριότητα που σημειώθηκε κατά τη διάρκεια αυτής της διετίας. Εξέτασαν όμως και άλλες πιθανότητες, όπως την παρουσία μικρών αμμόλοφων (σχηματίζονται από άμμο που μετακινείται από τον άνεμο) ή ατμοσφαιρικά φαινόμενα που θα μπορούσαν να επηρεάσουν το σήμα του ραντάρ.
Για να επιβεβαιώσουν την ύπαρξη νέου βράχου, οι ερευνητές ανέλυσαν τα δεδομένα υψομετρίας (ύψος επιφάνειας) του Μαγγελάνου για να προσδιορίσουν την κλίση της τοπογραφίας και να εντοπίσουν τα εμπόδια γύρω από τα οποία θα κυλούσε η λάβα.
«Ερμηνεύουμε αυτά τα σήματα ως ροές κατά μήκος πλαγιών ή ηφαιστειακών πεδιάδων που μπορούν να παρεκκλίνουν γύρω από εμπόδια όπως τα ηφαίστεια-ασπίδα σαν ρευστό», δήλωσε ένας από τους συγγραφείς της μελέτης, ο Marco Mastrogiuseppe από το Πανεπιστήμιο Sapienza της Ρώμης. «Αφού αποκλείσαμε άλλες πιθανότητες, επιβεβαιώσαμε ότι η καλύτερη ερμηνεία μας είναι ότι πρόκειται για νέες ροές λάβας».
Χρησιμοποιώντας ροές της Γης ως σύγκριση, οι ερευνητές εκτιμούν ότι ο νέος βράχος που τοποθετήθηκε και στις δύο τοποθεσίες έχει κατά μέσο όρο βάθος μεταξύ 10 και 66 πόδια (3 και 20 μέτρα). Εκτιμούν επίσης ότι η έκρηξη του Sif Mons παρήγαγε περίπου 12 τετραγωνικά μίλια (30 τετραγωνικά χιλιόμετρα) βράχου - αρκετά για να γεμίσουν τουλάχιστον 36.000 πισίνες ολυμπιακών διαστάσεων. Η έκρηξη Niobe Planitia παρήγαγε περίπου 17 τετραγωνικά μίλια (45 τετραγωνικά χιλιόμετρα) βράχου, που θα γέμιζε 54.000 ολυμπιακές πισίνες. Συγκριτικά, η έκρηξη του Mauna Loa το 2022 στη Χαβάη, το μεγαλύτερο ενεργό ηφαίστειο της Γης, παρήγαγε μια ροή λάβας με αρκετό υλικό για να γεμίσει 100.000 ολυμπιακές πισίνες.
Ο Scott Hensley, ανώτερος ερευνητής στο JPL και ένας από τους συγγραφείς της μελέτης του 2023 δήλωσε ότι «Αυτό το αποτέλεσμα, σε συνδυασμό με την προηγούμενη ανακάλυψη της σημερινής γεωλογικής δραστηριότητας, αυξάνει τον ενθουσιασμό στην κοινότητα της πλανητικής επιστήμης για μελλοντικές αποστολές στην Αφροδίτη».
Αποστολή VERITAS στα χνάρια του Μαγγελάνου
Η αποστολή VERITAS της NASA επιλέχθηκε το 2021 στο πλαίσιο του προγράμματος Discovery της NASA. Ο Hensley είναι ο επιστήμονας του έργου για την επερχόμενη αποστολή VERITAS της NASA και ο Mastrogiuseppe είναι μέλος της επιστημονικής της ομάδας. Το VERITAS πρόκειται να κυκλοφορήσει στις αρχές της επόμενης δεκαετίας, χρησιμοποιώντας ένα υπερσύγχρονο ραντάρ για τη δημιουργία τρισδιάστατων παγκόσμιων χαρτών και ένα φασματόμετρο κοντά στο υπέρυθρο για να καταλάβουμε από τι αποτελείται η επιφάνεια της Αφροδίτης ενώ παρακολουθεί επίσης την ηφαιστειακή δραστηριότητα. Επιπλέον, το διαστημόπλοιο θα μετρήσει το πεδίο έλξηςτου πλανήτη για να καθορίσει την εσωτερική του δομή.
«Αυτές οι νέες ανακαλύψεις πρόσφατης ηφαιστειακής δραστηριότητας στην Αφροδίτη από τους διεθνείς συναδέλφους μας παρέχουν πειστικές αποδείξεις για τα είδη των περιοχών που πρέπει να στοχεύσουμε με το VERITAS όταν φτάσει στην Αφροδίτη», δήλωσε η Suzanne Smrekar, ανώτερη επιστήμονας στο JPL και κύρια ερευνήτρια για το VERITAS. «Το διαστημόπλοιό μας θα έχει μια σειρά προσεγγίσεων για τον εντοπισμό επιφανειακών αλλαγών που είναι πολύ πιο ολοκληρωμένες και υψηλότερης ανάλυσης από τις εικόνες του Μαγγελάνου. Τα στοιχεία για δραστηριότητα, ακόμη και στα δεδομένα του Magellan χαμηλότερης ανάλυσης, αυξάνουν τη δυνατότητα να φέρουμε επανάσταση στην κατανόησή μας για αυτόν τον αινιγματικό κόσμο».
Πηγή: NASA
