Εν μέσω κλιμάκωσης των εντάσεων μεταξύ ΗΠΑ-ΝΑΤΟ και Ρωσίας, όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στην Ουκρανία, αλλά ο Nord Stream 2, ένας αγωγός που κατασκευάστηκε για να μεταφέρει το ρωσικό αέριο κάτω από τη Βαλτική Θάλασσα απευθείας στη Γερμανία, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των εξελίξεων.
Η υφυπουργός Πολιτικών Υποθέσεων των ΗΠΑ, Βικτόρια Νουλάντ, υποστήριξε στις 27 Ιανουαρίου) πως, «εάν η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, θα συνεργαστούμε με τη Γερμανία για να διασφαλίσουμε ότι αυτή (ο αγωγός) δεν θα προχωρήσει». Με συνεχείς καθυστερήσεις λόγω των απειλών και των κυρώσεων από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Nord Stream 2 υπογραμμίζει γιατί οι χώρες αμφισβητούν την ηγεσία των ΗΠΑ.
Από τη δεκαετία του 1960, όταν η Ευρώπη άρχισε για πρώτη φορά να εισάγει ρωσικό φυσικό αέριο, η Ουάσιγκτον αντιλήφθηκε τη ρωσική ενέργεια ως απειλή για την ηγεσία των ΗΠΑ και την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης. Πιο πρόσφατα, οι ΗΠΑ έγιναν ο μεγαλύτερος παραγωγός φυσικού αερίου στον κόσμο και σημαντικός εξαγωγέας LNG (υγροποιημένου φυσικού αερίου). Θέλουν να ενισχύσουν την τεράστια αγορά της Ευρώπης, εκτοπίζοντας, όμως, το ρωσικό αέριο. Με το Nord Stream 2 να έχει ολοκληρωθεί και να αναμένει την έγκριση των γερμανικών ρυθμιστικών αρχών, το διακύβευμα είναι υψηλό.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Ποιοι επενδύουν σε έναν αγωγό που θα λύσει το Κυπριακό και μιλούν για “μέρισμα ειρήνης”
Αμέσως μετά την έναρξη της κατασκευής του αγωγού το 2018, οι ΗΠΑ ψήφισαν νόμο που απειλεί με κυρώσεις το ελβετικό πλοίο που εργαζόταν στον αγωγό. Οι Ελβετοί αποχώρησαν και δύο ρωσικά πλοία ολοκλήρωσαν τη γραμμή παρά τις κυρώσεις. Οι ΗΠΑ απείλησαν επίσης τους Γερμανούς εργολάβους, αλλά η Γερμανία έμεινε ανένδοτη στο έρηο.
Το 2021, με την κατασκευή σχεδόν να έχει ολοκληρωθεί, η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ επισκέφθηκε τον Λευκό Οίκο, επιμένοντας στη λειτουργία του Nord Stream 2. Ο Πρόεδρος Μπάιντεν υποχώρησε, καθώς στρατηγικός στόχος της Ουάσιγκτον είναι να επιδιορθώσει τις σχέσεις της με τη Γερμανία, την πιο ισχυρή χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το Nord Stream 2, όπως και ο προκάτοχός του Nord Stream 1, ξεκίνησε ως κοινοπραξία (51% ρωσική Gazprom, 49% Royal Dutch Shell καθώς και αυστριακές, γαλλικές και γερμανικές εταιρείες). Στη συνέχεια, η κυβερνητική υπηρεσία της Πολωνίας που είναι αρμόδια για τη ρύθμιση του μονοπωλίου ανάγκασε τους Ευρωπαίους εταίρους να εγκαταλείψουν το μερίδιό τους, δημιουργώντας άλλη μια καθυστέρηση. Οι ευρωπαϊκές εταιρείες παραιτήθηκαν από τη συμμετοχή τους, αλλά παρέμειναν ως ισοδύναμοι χρηματοοικονομικοί επενδυτές.
Όταν οι Ευρωπαίοι παραιτήθηκαν από τη συμμετοχή τους, η Gazprom έγινε ο μοναδικός ιδιοκτήτης του αγωγού. Είναι επίσης ο μεγαλύτερος προμηθευτής φυσικού αερίου στον κόσμο, με μονοπώλιο του αγωγού φυσικού αερίου στη Ρωσία. Η Gazprom θέλει να παραδώσει το δικό της φυσικό αέριο μέσω του αγωγού στην Ευρώπη. Η ΕΕ, από την άλλη πλευρά, υποστηρίζει από το 2009 ότι οι φορείς εκμετάλλευσης αγωγών, προκειμένου να ενθαρρύνουν τον ανταγωνισμό στην αγορά, δεν μπορούν να είναι ιδιοκτήτες του φυσικού αερίου που μεταφέρουν. Μετά την έναρξη της κατασκευής του Nord Stream 2, η ΕΕ επέκτεινε τους κανόνες της σε νέους θαλάσσιους αγωγούς που προέρχονται από το εξωτερικό.
"Καθαρός στόχος" κυρώσεων ο Nord Stream 2
Ο Nord Stream 2 ήταν ο μόνος αγωγός που επηρεάστηκε, όπως αναφέρει ο Τζον Φόστερ στο counterpunch.org. Ενώ αυτοί οι αγωγοί που ολοκληρώθηκαν πριν από τον Μάιο του 2019 εξαιρούνταν, η ολοκλήρωσή τους καθυστέρησε λόγω των κυρώσεων των ΗΠΑ. Η Gazprom ισχυρίστηκε διάκριση και άσκησε έφεση. Τον Αύγουστο του 2021, ένα γερμανικό δικαστήριο απέρριψε την έφεση και στη συνέχεια, η Gazprom προσέφυγε στο Ανώτατο Δικαστήριο της Γερμανίας.
Οι Γερμανοί βιομήχανοι είναι απελπισμένοι για το ρωσικό αέριο. Η Γερμανία έχει προμήθειες φυσικού αερίου μόνο 17 ημέρες. Οι ασταθείς βραχυπρόθεσμες τιμές έχουν επιδεινώσει την κατάσταση.
Το 2020, οι τιμές ήταν περίπου οι μισές από εκείνες των μακροπρόθεσμων συμβολαίων της Gazprom. Αυξήθηκαν έως και επταπλασιάστηκαν το 2021, αντανακλώντας ένα μείγμα παραγόντων. Από την πλευρά της ζήτησης, η οικονομική ανάκαμψη από την πανδημία ενίσχυσε τη ζήτηση για φυσικό αέριο στην Ασία καθώς και στην Ευρώπη. Από την πλευρά της προσφοράς, οι πράσινες πηγές ενέργειας μειώθηκαν στην κεντρική Ευρώπη λόγω των συννεφιασμένων ημερών χωρίς αέρα. Με τον παροπλισμό των σταθμών άνθρακα και πυρηνικής ενέργειας, οι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας στράφηκαν στο φυσικό αέριο.
Οι Ευρωπαίοι πολιτικοί κατηγόρησαν τη Ρωσία για τις υψηλές τιμές του φυσικού αερίου, αλλά η Gazprom επιβεβαίωσε ότι προμήθευε τα ποσά που ορίζονται στα μακροπρόθεσμα συμβόλαιά της. Η Gazprom θέλει μακροπρόθεσμα συμβόλαια για να υποστηρίξει το τεράστιο κεφαλαιουχικό κόστος των επενδύσεων σε κοιτάσματα φυσικού αερίου και αγωγών.
Ο Nord Stream 2 παραμένει αμφιλεγόμενος, με την έντονη αντίθεση της Πολωνίας και της Ουκρανίας που υποθέτουν ότι θα μειώσει τον όγκο και τα τέλη διέλευσης στους αγωγούς μέσω των χωρών τους. Η Γερμανία, η Αυστρία, η Τσεχία και άλλοι το θέλουν. Η Γερμανία, η οποία έχει τεράστιο βάρος στην ΕΕ, βλέπει το φυσικό αέριο ως μεταβατικό καύσιμο μετά τη σταδιακή κατάργηση των πυρηνικών και του άνθρακα.
Πολλά εμπόδια κατά τη διάρκεια και μετά την κατασκευή καθυστέρησαν την πιστοποίηση του Nord Stream 2. Η πιο πρόσφατη ανάγκασε την ελβετική εταιρεία εκμετάλλευσης της να δημιουργήσει μια γερμανική θυγατρική για το τμήμα του αγωγού στα γερμανικά ύδατα. Μετά την τελική πιστοποίηση, η Γερμανία θα γίνει το κύριο σημείο εισόδου της Ευρώπης για το ρωσικό αέριο.
Η τρέχουσα κρίση μεταξύ της Ρωσίας και των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ υποβόσκει εδώ και πολλά χρόνια. Με τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, το ΝΑΤΟ επέκτεινε την παρουσία του στην Ανατολική Ευρώπη. Το ΝΑΤΟ διευκολύνει την ηγεσία των ΗΠΑ, κρατώντας τις ευρωπαϊκές χώρες στο πλευρό του ενάντια στη Ρωσία. Από ρωσικής σκοπιάς, το ΝΑΤΟ είναι προκλητικό και απειλητικό.
Μέρος της συμφωνίας που υποστήριξε τη διάλυση της ΕΣΣΔ ήταν η διαβεβαίωση της Δύσης ότι δεν θα επεκταθεί στη σφαίρα επιρροής της Ρωσίας, μια υπόσχεση που το ΝΑΤΟ παραβίασε και πιο πρόσφατα με την τοποθέτηση στρατευμάτων, πλοίων και αεροπλάνων κατά μήκος των ρωσικών συνόρων.
Οι ΗΠΑ κλιμάκωσαν τις εντάσεις επαναλαμβάνοντας τους ισχυρισμούς για επικείμενη ρωσική εισβολή, ακόμη και όταν οι ηγέτες της Ουκρανίας εξέφρασαν αμφιβολίες. Η Ουάσιγκτον απείλησε με κυρώσεις πρωτοφανούς αυστηρότητας, συμπεριλαμβανομένων μεγάλων ρωσικών τραπεζών, προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, του συστήματος χρηματοοικονομικών μηνυμάτων SWIFT και του Nord Stream 2.
Κατά των κυρώσεων Γαλλία και Γερμανία
Η Γαλλία και η Γερμανία αντέδρασαν επειδή οι κυρώσεις θα γυρνούσαν μπούμερανγκ στις οικονομίες τους. Έδειχναν να μην πείθονται ότι η Ρωσία σκόπευε να επιτεθεί εκτός εάν προκληθεί και κατόπιν ακολούθησε μια σειρά από διμερείς συζητήσεις υψηλού επιπέδου με τη Ρωσία.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Γεω-οικονομικός Εγκέλαδος! Το ΝΑΤΟ ετοιμάζει νέο αγωγό φυσικού αερίου για να απεγκλωβίσει την Ευρώπη από την ρωσική εξάρτηση
Είναι σημαντικό ότι εκπρόσωποι της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ρωσίας και της Ουκρανίας (26 Ιανουαρίου) επιβεβαίωσαν την υποστήριξη της συμφωνίας Μινσκ ΙΙ του 2015 και την άνευ όρων κατάπαυση του πυρός. Η Μινσκ ΙΙ απαιτεί από την Ουκρανία να διαπραγματευτεί με τις δύο δημοκρατίες του Ντονμπάς για την αυτονομία εντός μιας ομοσπονδιοποιημένης Ουκρανίας, αλλά, μέχρι στιγμής, δεν έχουν διεξαχθεί διαπραγματεύσεις.
Η ΕΕ εισάγει το 40% του φυσικού της αερίου από τη Ρωσία, ωστόσο τα δρομολόγια μέσω της Ουκρανίας και της Πολωνίας είναι αναξιόπιστα, λόγω της εχθρότητας και στις δύο χώρες. Η Ουκρανία έχει μια μακροπρόθεσμη συμφωνία με την Gazprom για τη μεταφορά φυσικού αερίου έως το 2024. Η Ουκρανία κερδίζει μεγάλα τέλη διέλευσης, περίπου 2 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ ετησίως, και θέλει απεγνωσμένα να τα διατηρήσει. Για την εσωτερική της αγορά, η Ουκρανία αγοράζει έμμεσα ρωσικό αέριο από την Πολωνία, τη Ρουμανία και τη Σλοβακία.
Ό,τι κι αν συμβεί με τις δυτικές κυρώσεις, η Ρωσία έχει μια στρατηγική νέα αγορά στην Κίνα. Ο ρωσικός αγωγός Power of Siberia άρχισε να εξάγει φυσικό αέριο από την ανατολική Σιβηρία στη βορειοανατολική Κίνα πριν από δύο χρόνια. Οι δύο χώρες συμφώνησαν να κατασκευάσουν μια δεύτερη γραμμή, την Power of Siberia 2. Θα φέρει αέριο από τη χερσόνησο Yamal στη ρωσική Αρκτική στα βορειοανατολικά της Κίνας. Αυτό σημαίνει ότι το αέριο Yamal θα μπορεί να ρέει στην Κίνα τόσο εύκολα όσο και στην Ευρώπη.
Η σημερινή κατάσταση είναι επικίνδυνη και μπορεί εύκολα να κλιμακωθεί. Το Nord Stream 2 είναι εξαιρετικά σημαντικό, αλλά η εθνική ασφάλεια υπερτερεί όλων. Η ασφάλεια μπορεί να επιτευχθεί μόνο εάν είναι καθολική. Οι προσπάθειες των ΗΠΑ να περιορίσουν τη Ρωσία και να διατηρήσουν την ηγεσία στην Ευρώπη δεν αποδίδουν. Ο κόσμος έχει γίνει πολυπολικός και το Nord Stream 2 είναι ένα υπομόχλιο στο επίκεντρο της τρέχουσας κρίσης.
