Η Τουρκική εξωτερική πολιτική το τελευταίο χρονικό διάστημα και ιδιαίτερα μετά τους καταστροφικους σεισμούς, εν μέσω προεκλογικής περιόδου, εμφανίζεται από τον Ερντογάν διαφοροποιημένη σε σχέση με το παρελθόν, επιδιώκοντας τάχα την προσέγγιση με χώρες που μέχρι χθές ήταν εχθροί και αντίπαλοι, όπως η Ελλάδα και η Αίγυπτος.
Η κίνηση αυτή έχει διττό σκοπό, αφενός για να δείξει σε ΗΠΑ-ΕΕ κυρίως ο Τούρκος Πρόεδρος διαλλακτικό πρόσωπο, προκειμένου να μην τους έχει απέναντί του στην πορεία προς τις Τουρκικές εκλογές και αφετέρου να προβεί ακόμη και την τελευταία στιγμή σε κινήσεις-δεσμεύσεις δημιουργώντας τετελεσμένα σε Διεθνή ζητήματα που θα κληροδοτήσει η νέα τουρκική κυβέρνηση.
Ιδιαίτερα η φερόμενη ως προσέγγιση της Τουρκίας με την Αίγυπτο, αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση των Τουρκικών συμφερόντων στη Λιβύη στη βάση του ιδεολογήματος της "Γαλάζιας Πατρίδας", γεγονός που κατά την εκτίμηση μας θα σκοντάψει στα συμφέροντα της Αιγύπτου στην Λιβύη και Μεσόγειο, που είναι ταυτόσημα με τα Ελληνικά.
Η Τουρκική προσέγγιση
"Η Αίγυπτος καλωσόρισε θερμά τον Υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας για πρώτη φορά μετά από μια δεκαετία, που είδε τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών να επιδεινώνονται κυρίως λόγω αυτού που η Άγκυρα θεώρησε ως «πραξικόπημα», το οποίο καθαίρεσε τον σύμμαχό της τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, τον τέως Πρόεδρο Μοχάμεντ Μόρσι", αναφέρει Διεθνές ΜΜΕ επισημαίνοντας:
"Η επίσκεψη του κ. Τσαβούσογλου στο Κάιρο έγινε μετά από συνάντηση που είχαν ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με τον Αιγύπτιο ομόλογό του, Abdel Fattah El-Sisi, ενώ και οι δύο παρευρέθηκαν στο Παγκόσμιο Κύπελλο στη Ντόχα του Κατάρ τον περασμένο Νοέμβριο.
Η άφιξη του Υπουργού Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, στο Κάιρο στις 18 Μαρτίου, και η συνάντησή του με τον Αιγύπτιο ομόλογό του, Σαμέχ Σούκρι, θεωρείται μεγάλη εξέλιξη των σχέσεων μεταξύ Καΐρου και Άγκυρας με περιφερειακές επιπτώσεις, με τη Λιβύη να βρίσκεται στην κορυφή ως ένα "περιφερειακό θερμό σημείο", τόσο για την Άγκυρα όσο και για το Κάιρο.
Οι υπουργοί συζήτησαν για τη Λιβύη με τον Τσαβούσογλου να δηλώνει ότι οι δύο χώρες δεν είναι «αντίπαλοι» στη Λιβύη, λέγοντας ότι και οι δύο πλευρές θα «εντατικοποιήσουν» τις συζητήσεις τους για τη Λιβύη και ότι το Κάιρο και η Άγκυρα «θα πρέπει να συνεργαστούν για τη σταθερότητα της Λιβύης».
Η στάση Τουρκίας και Αιγύπτου στην Λιβύη
Οι δύο χώρες υποστηρίζουν διαφορετικές πλευρές στη Λιβύη, με την Τουρκία να παρέχει στρατιωτική, πολιτική και οικονομική υποστήριξη στην κυβέρνηση της Τρίπολης, ενώ η Αίγυπτος υποστηρίζει τον Στρατηγό Khalifa Haftar, ο οποίος πραγματοποίησε αποτυχημένη επίθεση κατά της πρωτεύουσας της χώρας το 2019, όπου η Τουρκία έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην ήττα του.
Η Άγκυρα διατηρεί επίσης στρατιωτική παρουσία στη Λιβύη, την οποία ο κ. Τσαβούσογλου χαρακτήρισε ως την «πιο νόμιμη παρουσία» στη Λιβύη, πράγμα που σημαίνει ότι η Άγκυρα δεν πρόκειται να εγκαταλείψει τη Λιβύη όπως το Κάιρο απαιτεί εδώ και χρόνια.
Το Κάιρο, από την πλευρά του, είναι σύμμαχος των ανατολικών δυνάμεων στην ανατολική Λιβύη, ενώ πολιτικά είναι στενός σύμμαχος του προέδρου του κοινοβουλίου της Λιβύης που εδρεύει στο Τομπρούκ, Agila Saleh, και παρέχει στρατιωτική υποστήριξη στον κ. Haftar.
Πώς θα συνεργαστούν Τουρκία και Αίγυπτος στην Λιβύη εφεξής;
Δεν είναι ακόμη σαφές, αλλά η μεγαλύτερη δοκιμασία θα είναι ο τρόπος που θα αντιμετωπίσουν και οι δύο πλευρές τον απεσταλμένο των Ηνωμένων Εθνών, Abdoulaye Bathily, καθώς ετοιμάζεται να βάλει την πρότασή του στην πράξη.
Συγκεκριμένα τον περασμένο μήνα, ο κ. Bathily πρότεινε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ αυτό που ονόμασε ως μια «Διευθύνουσα επιτροπή υψηλού επιπέδου για τη Λιβύη» για την προετοιμασία και την επίβλεψη των προεδρικών και βουλευτικών εκλογών στη χώρα πριν από το τέλος του τρέχοντος έτους.
Το πώς θα λειτουργήσει ένα τέτοιο πάνελ και τι νομιμότητα θα έχει και πώς θα ενισχυθούν οι αποφάσεις της εάν υπάρχουν, για να φτάσει σε εκλογές, παραμένει ασαφές.
Το Κάιρο και η Άγκυρα, όπως και πολλές άλλες χώρες, έχουν ανακοινώσει την υποστήριξή τους στην ιδέα.
Στη συνέντευξη Τύπου του στις 11 Μαρτίου στην Τρίπολη, ο κ. Bathily φαινόταν χαρούμενος με την υποστήριξη τους, ωστόσο το Κάιρο είναι απίθανο να υποστηρίξει οτιδήποτε παραγκωνίζει τους συμμάχους του στην ανατολική Λιβύη, συμπεριλαμβανομένων του Στρατηγού Χάφταρ και του κ. Σάλεχ.
Αυτό σημαίνει οτιδήποτε απορρίπτουν και οι δύο άνδρες, όταν πρόκειται για τη σύνταξη νέων εκλογικών νόμων, το Κάιρο είναι πιθανό να απορρίψει, και το πιο επίμαχο σημείο σε οποιουσδήποτε επερχόμενους εκλογικούς νόμους είναι πιθανό να είναι η επιλεξιμότητα για συμμετοχή στις προεδρικές εκλογές.
Οι ισχύοντες νόμοι της Λιβύης, ανεξαρτήτως εκλογής, αποκλείουν κάθε διπλή υπηκοότητα από το να υπηρετήσει στον δημόσιο τομέα, εκτός εάν παραιτηθεί από την ξένη υπηκοότητα.
Ο κ. Χάφταρ είναι γνωστό ότι έχει αμερικανική υπηκοότητα και είναι, όπως και ο κ. Σάλεχ, ήδη στο ψηφοδέλτιο, καθώς και οι δύο άνδρες υπέβαλαν τους φακέλους υποψηφιότητάς τους για τις ματαιωμένες εκλογές του Δεκεμβρίου 2021.
Τι μέλλει γενέσθαι
Ενώ η Αίγυπτος είναι απίθανο να διακόψει ανοιχτά το σχέδιο του απεσταλμένου του ΟΗΕ, μπορεί να ζητήσει από τους πληρεξούσιους και τους συμμάχους της στην Ανατολή να το κάνουν.
Το ίδιο ισχύει και για την Άγκυρα, της οποίας το στρατιωτικό προσωπικό και οι Σύριοι μισθοφόροι βρίσκονται ακόμη στη Λιβύη, παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις του ΟΗΕ προς όλα τα ξένα στρατεύματα και μαχητές να εγκαταλείψουν τη Λιβύη.
Ο Χάφταρ καλείται επίσης να διακόψει τους δεσμούς του με μισθοφόρους, συμπεριλαμβανομένων των ρωσικών μαχητών της ομάδας Wagner, των οποίων τις κινήσεις εντός της Λιβύης δεν ελέγχει ο Στρατηγός.
Η συνεργασία μεταξύ Άγκυρας και Καΐρου στη Λιβύη είναι απίθανο να πραγματοποιηθεί τουλάχιστον σύντομα και η επιστροφή στον ανταγωνισμό είναι στον ορίζοντα, παρά τα ωραία λόγια που έρχονται και από τις δύο πρωτεύουσες.
Αυτό, μεταξύ άλλων θεμάτων, θα έχει αρνητικό αντίκτυπο στις εσωτερικές υποθέσεις της Λιβύης, εμποδίζοντας τις προσπάθειες του ΟΗΕ να οδηγήσει τη χώρα έξω από τη μακρά μεταβατική της περίοδο.
Πως επηρεάζεται η Ελλάδα
Η χώρα μας επηρεάζεται από τις παραπάνω εξελίξεις όπως είναι εύλογο, αφού η Τουρκία επιχειρεί να δημιουργήσει τετελεσμένα σε βάρος μας νότια της Κρήτης , κλέβοντας μέρος της ΑΟΖ μας ,στη βάση του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου.
Κατά συνέπεια η Ελλάδα έχει συμφέρον να κυριαρχήσει η Αίγυπτος στην διαμάχη της με την Τουρκία στη Λιβύη.
Εκτίμησή μας είναι ωστόσο ότι οι εξελίξεις θα δρομολογηθούν μετά την διεξαγωγή των τουρκικών εκλογών της 14 Μαϊου και όχι νωρίτερα.
