Συνέντευξη για την κρίση στην Ουκρανία στην εφημερίδα El País παραχώρησε λίγο πριν την ρωσική εισβολή, ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής διπλωματίας Ισπανός Γιοζέπ Μπορέλ η οποία δημοσιοποιείται σήμερα στην ισπανική εφημερίδα με τίτλο: «Φοβόμαστε ότι ο Πούτιν θα προσαρτήσει τα κατεχόμενα τμήματα της Ουκρανίας».
Ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας προειδοποιεί για τον κίνδυνο η Ρωσία να επιδιώξει επίσης να καταλάβει το τμήμα του Ντονμπάς που εξακολουθεί να βρίσκεται υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης του Κιέβου.
Όπως επισημαίνει ο Γιοζέπ Μπορέλ ο πρώτος γύρος κυρώσεων που ενέκρινε η Ευρωπαϊκή Ένωση κατά της Ρωσίας για την αναγνώριση της ανεξαρτησίας τμήματος της ανατολικής Ουκρανίας «έχει χτυπήσει την κορυφή» του καθεστώτος του Βλαντιμίρ Πούτιν. «Φοβόμαστε ότι το επόμενο βήμα του Πούτιν είναι να προσαρτήσει τις δύο ουκρανικές επαρχίες στις οποίες μέχρι τώρα οι φιλορώσοι αυτονομιστές καταλαμβάνουν μόνο το 30% του εδάφους» επισημαίνει ο 74χρονος πολιτικός λίγο πριν την έκτακτη Σύνοδο Κορυφής σήμερα το απόγευμα.
Στα βασικά σημεία της συνέντευξης ο Γιοζέπ Μπορέλ επισημαίνει ότι “τα ρωσικά στρατεύματα μπροστά στα ουκρανικά αυξάνει τον κίνδυνο μιας σπίθας που προκαλεί πυρκαγιά” ενώ παραδέχεται πως “η Μόσχα έχει μεγαλύτερη ανθεκτικότητα απέναντι στις ενέργειές μας, ενώ στην ΕΕ εξακολουθούμε να έχουμε μεγάλη εξάρτηση από το ρωσικό αέριο αν και μεσοπρόθεσμα δεν πρόκειται να συνεχίσουμε να αγοράζουμε φυσικό αέριο από τη Ρωσία». Σχετικά με τον Βλάντιμιρ Πούτιν ο Μπορέλ αναφέρει πως «ο Πούτιν δεν θέλει μόνο να κατακτήσει εδάφη, θέλει επίσης να κατακτήσει τα πνεύματα».
Καταλήγει δε ότι: «Ήταν λάθος να πιστέψουμε ότι θα μπορούσαν να προσκληθούν η Ουκρανία και η Γεωργία να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ χωρίς όμως αυτό να πραγματοποιηθεί”.
Ολόκληρη η συνέντευξη:
Ερ.: Οι πρώτες κυρώσεις που εγκρίθηκαν την Τετάρτη, είναι πραγματικά ένα πλήγμα για τη Ρωσία ή μια απλή προειδοποίηση;
Απ.: Είναι το πρώτο χτύπημα. Και μακάρι να είναι το τελευταίο. Αλλά φοβάμαι πως όχι. Είναι η πρώτη απόφαση, που ελήφθη σε χρόνο ρεκόρ 24 ωρών και συντονίστηκε με τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και τον Καναδά. Επηρεάζει ουσιαστικά τους προσωπικά υπεύθυνους για ό,τι συμβαίνει και τις δυνατότητες χρηματοδότησης της ρωσικής κυβέρνησης.
Ερ.: Τι φοβάστε ότι θα μπορούσε να συμβεί βραχυπρόθεσμα ή μεσοπρόθεσμα;
Απ.: Τα ρωσικά στρατεύματα κατέλαβαν ανοιχτά το τμήμα του Ντονμπάς που βρισκόταν στα χέρια των αποσχιστών. Αλλά οι δημοκρατίες – “φαντάσματα” που αναγνωρίζει η Μόσχα καταλαμβάνουν μόνο το 30% της επικράτειας των δύο πλευρών. Και φοβόμαστε ότι τα επόμενα βήματα θα είναι η προσάρτηση αυτού του τμήματος και στη συνέχεια η διεκδίκηση manu militari του υπόλοιπου 70% που εξακολουθεί να βρίσκεται υπό τον έλεγχο του Κιέβου.
Ερ. : Ποιά νέα κόκκινη γραμμή θα έπρεπε να περάσει η Μόσχα για να ενεργοποιήσει έναν ακόμη γύρο κυρώσεων;
Απ. : Τώρα έχουμε τα ρωσικά στρατεύματα απέναντι στους Ουκρανούς. Και αυτό αυξάνει τον κίνδυνο να προκαλέσει πυρκαγιά μια σπίθα. Αυτή η σπίθα θα μπορούσε να είναι η προσάρτηση τμήματος του Ντονμπάς ή η στρατιωτική απόφαση αυτών των δημοκρατιών για κατάληψη του εδάφους που εξακολουθεί να ελέγχει η Ουκρανία.
Ερ. : Οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία το 2014 δεν έχουν αλλάξει τίποτα και η Κριμαία εξακολουθεί να βρίσκεται στα χέρια της Μόσχας. Μπορούν να είναι πιο αποτελεσματικές αυτή τη φορά;
Απ.: Οι κυρώσεις δεν έχουν τη δύναμη ενός φαναριού κυκλοφορίας, ούτε σταματούν τις ενέργειες που σκοπεύουν να εκδηλωθούν. Έκαναν ζημιά, αλλά δεν είχαν την ικανότητα να βλάψουν την οικονομία αρκετά ώστε η Ρωσία να σκεφτεί να επιστρέψει την Κριμαία στην Ουκρανία. Η Ε.Ε. δεν είναι μία στρατιωτική συμμαχία. Η ικανότητά μας για δράση είναι αστική, βασισμένη σε αστικά, εμπορικά ή χρηματοοικονομικά μέσα που δυσκολεύουν τη ζωή των δραστών των πράξεων. Η Ρωσία γνώριζε ότι αυτό ερχόταν και εδώ και πολύ καιρό συγκεντρώνει μεγάλα συναλλαγματικά αποθέματα. Έχει προβλέψει πολύ περισσότερο από εμάς την οικονομική διάσταση του τι θα μπορούσε να συμβεί. Έτσι, έχει μεγαλύτερη ανθεκτικότητα στις ενέργειές μας, ενώ εμείς παραμένουμε σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένοι από το ρωσικό αέριο.
Ερ.: Μεταξύ των κυρώσεων σε ανώτερους Ρώσους αξιωματούχους δεν περιλαμβάνεται ο Πούτιν ή ο υπουργός Εξωτερικών του, ο Σεργκέι Λαβρόφ. Μήπως επειδή θέλετε να αφήσετε μια ανοιχτή πόρτα για διαπραγμάτευση;
Απ.: Πάντα έτσι γίνεται. Σε όλες τις διαδικασίες επιβολής κυρώσεων, οι πλέον υπεύθυνοι δεν είναι οι πρώτοι που τιμωρούνται. Έτσι ήταν στην περίπτωση της Λευκορωσίας ή της Βενεζουέλας… ξεκινάς πάντα από χαμηλά.
Ερ.: Όμως, στη συγκεκριμένη περίπτωση, έχετε φτάσει αρκετά ψηλά: μέχρι το υπουργικό συμβούλιο του Πούτιν και την ηγεσία των στρατευμάτων.
Απ.: Έχουμε φτάσει πολύ ψηλά και οι κυρώσεις επηρεάζουν τη ρωσική άρχουσα τάξη, τους λεγόμενους “ολιγάρχες”, αλλά και όλους όσοι συμμετέχουν σε διαδικασίες πολιτικής παρενόχλησης και παραπληροφόρησης κατά της Ουκρανίας. Γιατί ο Πούτιν δεν θέλει μόνο να κατακτήσει εδάφη, θέλει να κατακτήσει και τα πνεύματα. Αυτό που πραγματικά ανησυχεί τον Πούτιν δεν είναι η κατάσταση των ρωσόφωνων μειονοτήτων ή του ΝΑΤΟ, αλλά η εξάπλωση της δημοκρατίας και της ελευθερίας κατά μήκος των συνόρων του. Ένα καθεστώς με μια αυταρχική σκέψη όπως αυτό της Ρωσίας δεν μπορεί να επιτρέψει σε ένα μέρος αυτού που θεωρεί τον δικό του λαό να ξεκινήσει ένα εναλλακτικό μοντέλο ανάπτυξης που μπορεί να αντιπροσωπεύει το ίδιο πράγμα που αντιπροσώπευαν οι δύο πλευρές του Τείχους του Βερολίνου κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.
Ερ.: Βλέπετε ότι είναι δυνατή η αποκατάσταση μιας καλής σχέσης με το καθεστώς Πούτιν μετά από όλα όσα έχουν συμβεί τα τελευταία χρόνια;
Απ.: Νομίζω ότι με το σημερινό καθεστώς είναι ήδη πολύ δύσκολο. Τοποθετούμε τους εαυτούς μας σε έναν υπαρξιακό ανταγωνισμό. Είμαι ένας από αυτούς που πάντα έλεγαν και έκαναν ό,τι ήταν δυνατό για να διατηρήσουν ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας με τη Ρωσία, παίρνοντας μερικές φορές ρίσκα. Τώρα όμως το βλέπω όλο και πιο δύσκολο.
Ερ.: Ορισμένοι αναλυτές επισημαίνουν ότι η επιθετικότητα του Πούτιν δεν στρέφεται κατά του ΝΑΤΟ, αλλά κατά της Ε.Ε.
Απ.: Για το καθεστώς Πούτιν, η ΕΕ είναι η αντίθεση. Πρώτα λοιπόν μας περιφρονεί, γιατί λέει ότι δεν έχουμε τίποτα άλλο να πούμε από αυτό που λένε οι ΗΠΑ και μετά στέλνει μία επιστολή σε καθεμία από τις 27 χώρες για να δει αν μπορεί να βρει διαφορετικές απαντήσεις, σε περίπτωση που διαφωνούν. Και διαπιστώνει ότι δεν λαμβάνει 27 απαντήσεις αλλά μόνο μία υπογεγραμμένη από εμένα για λογαριασμό όλων. Και αυτό τον εξοργίζει. Είπε μάλιστα σε έναν από τους υπουργούς Εξωτερικών [της ΕΕ]: «Θέλω να μιλήσω μαζί σου γιατί έχεις πολιτική δύναμη και μου απαντά ένας γραφειοκράτης από τις Βρυξέλλες».
Η ΕΕ αντιπροσωπεύει αξίες αντίθετες με τις δικές του. Και αυτό είναι μέρος μιας δυναμικής που υπερβαίνει τη Ρωσία και την Ευρώπη. Είναι η δυναμική της σύγκρουσης μεταξύ αυταρχικών και δημοκρατικών καθεστώτων. Γι’ αυτό το πρόσφατο ρωσο-κινεζικό μανιφέστο πρέπει να διαβαστεί προσεκτικά. Είναι μια αληθινή διανοητική πρόκληση ενάντια σε ένα μοντέλο που βασίζεται σε πολυμερείς κανόνες, την οικουμενικότητα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και το δημοκρατικό σύστημα. Είναι ένα ιδρυτικό κείμενο της επερχόμενης σύγκρουσης.
Ερ.: Δεν μπορούν οι κυρώσεις της Δύσης να κάνουν τη Ρωσία να συσφίξει ακόμη περισσότερο τη συμμαχία της με την Κίνα;
Απ.: Η Ρωσία πλησιάζει περισσότερο την Κίνα, αλλά είναι μια εξαιρετικά ανισόρροπη σχέση. Δίπλα στην Κίνα, η Ρωσία είναι μικροσκοπική και η οικονομική της διαχείριση είναι καταστροφική. Η Ρωσία επιβιώνει χάρη στις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου. Αλλά πρέπει να βασιστεί σε κάποιον μεταξύ άλλων, γιατί μεσοπρόθεσμα -και θα προσπαθήσουμε να κάνουμε αυτή τη διάρκεια όσο το δυνατόν πιο σύντομη – δεν πρόκειται να συνεχίσουμε να αγοράζουμε φυσικό αέριο από αυτήν. Σήμερα, το 40% της κατανάλωσης φυσικού αερίου μας εξαρτάται από τη Ρωσία. Κινητοποιούμε στρατηγικά όλες τις πολιτικές μας για να μειώσουμε αυτή την εξάρτηση. Και η είδηση ότι ο αγωγός φυσικού αερίου Nord Stream 2 δεν πρόκειται να ξεκινήσει σηματοδοτεί αυτό το μονοπάτι.
Ερ.: Σας εξέπληξε η ανακοίνωση για διακοπή της αδειοδότησης του αγωγού αερίου;
Απ.: Όχι.
Ερ.: Είχατε προηγούμενες ενδείξεις από πλευράς Βερολίνου;
Απ.: Πάνω απ’ όλα από την Ουάσιγκτον, η οποία είχε ήδη ξεκαθαρίσει την ανησυχία της για το πρότζεκτ.
Ερ.: Υπάρχει η εντύπωση ότι σε όλες τις κρίσεις με τη Ρωσία από το 2008, η Ευρώπη και ιδιαίτερα η Γερμανία διστάζει να απαντήσει. Είναι επειδή φοβούνται τις οικονομικές συνέπειες μιας μετωπικής σύγκρουσης ή επειδή πιστεύουν ότι ο Πούτιν έχει εν μέρει δίκιο;
Απ.: Η Ρωσία μπορεί να εγείρει τις θεμιτές ανησυχίες της για την ασφάλεια. Και σίγουρα μπορεί να στηριχθεί στο ότι η ανάπτυξη του ΝΑΤΟ σε όλα τα δυτικά του σύνορα θα μπορούσε να αποτελέσει πηγή ανησυχίας. Αλλά να θεωρηθεί ότι το ΝΑΤΟ περικυκλώνει τη Ρωσία; Είναι προφανές ότι δεν είναι έτσι. Και μάλιστα προσφερθήκαμε να συζητήσουμε αυτές τις ανησυχίες. Αλλά στον 21ο αιώνα, αυτές οι συζητήσεις επιλύονται μέσω διαλόγου, χωρίς να συγκεντρώνονται 150.000 στρατιώτες στα σύνορα της γείτονος και να λένε ότι αυτή η χώρα δεν πρέπει να υπάρχει ή να είναι ανεξάρτητη.
Ερ.: Αλλά ο Πούτιν προειδοποιεί για την ανησυχία του από το 2007. Και η απάντηση του ΝΑΤΟ ήταν να προσκαλέσει την Ουκρανία και τη Γεωργία να ενταχθούν στον οργανισμό και η Συμμαχία συνέχισε να αναπτύσσεται προς τα ανατολικά.
Απ.: Δεν λέω ότι εμείς οι Δυτικοί δεν έχουμε χάσει ευκαιρίες να προσπαθήσουμε να βρούμε μία καλύτερη λύση με τη Ρωσία, αυτή δεν είναι μια ιστορία καλών και κακών. Οι διάφορες κυβερνήσεις των ΗΠΑ είχαν μια αντιφατική στάση. Και πιθανώς η χειρότερη απόφαση είναι [να αποφασίσουμε] να κάνουμε κάτι και μετά να μην το κάνουμε, κι αυτό ήταν η υπόσχεση προς την Ουκρανία και τη Γεωργία να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ και μετά να ανακαλύψουν ότι υπάρχουν σύμμαχοι που δεν είναι πρόθυμοι να ξεκινήσουν αυτή τη διαδικασία.
Ερ.: Το λάθος ήταν να τους προσκαλέσουν ή να τους προσκαλέσουν και μετά να μην το εκπληρώσουν;
Απ.: Νομίζω ότι ήταν λάθος να πιστέψουμε ότι μπορούσαν να προσκληθούν χωρίς να το εκπληρώσουν.
