της Μαρίνας Νικολάκη
«Παγωμένη» και ανήμπορη να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων προκειμένου να διαφυλάξει τα εθνικά της σύνορα, βρίσκεται για ακόμα μια φορά η Ελλάδα μετά την καθοριστική απόφαση της Τουρκίας να παραγγείλει 24- αυξημένων δυνατοτήτων-μαχητικά F-35, τεχνολογίας stealth, όπου αλλάζουν δια παντός τις ισορροπίες ισχύος στο Αιγαίο ενώ οι συνεχείς παραβιάσεις στον εναέριο χώρο θα γίνουν όχι μόνο πιο απειλητικές αλλά και πιο εύκολες.
Κι αυτό γιατί, το βασικό χαρακτηριστικό της τεχνολογίας stealth είναι ότι καθιστά τα μαχητικά αόρατα, μη ανιχνεύσιμα, δηλαδή, από τα ραντάρ του αντιπάλου, οπότε τα τουρκικά αεροσκάφη –σε περίπτωση παραβίασης του εναέριου χώρου- δεν θα είναι ανιχνεύσιμα από τα ελληνικά ραντάρ και έτσι δεν θα μπορούν και να αναχαιτιστούν.
Το τουρκικό υπουργείο Άμυνας έχει λάβει «πράσινο φως» για την αγορά 24 επιπλέον μαχητικών F-35 της Lockheed Martin, όπως δήλωσε ο Τούρκος υπουργός Άμυνας, Φικρί Ισίκ, σε συνέντευξή του στο A Haber την Τρίτη.Η Τουρκία αναμένει να παραλάβει τα πρώτα της F-35 το 2018. Oι επόμενες παραλαβές αναμένονται το 2021 και το 2022.
Η συγκεκριμένη είδηση προβληματίζει την Ελλάδα από την στιγμή που εξαιτίας της οικονομικής συγκυρίας η αναβάθμιση του ήδη υπάρχοντος στόλου μας δεν είναι εύκολη.
Η αναβάθμιση των F-16 που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στη υπηρεσία της Πολεμικής Αεροπορίας, δεν αποτελεί απάντηση. Η Ελλάδα θα πρέπει να προμηθευτεί ένα αντίστοιχο οπλικό σύστημα, το κόστος του οποίου, όμως, υπερβαίνει τα 100 εκατομμύρια δολάρια και λόγω των δεσμεύσεών της, δεν μπορεί να προβεί σε αγορές νέων μαχητικών έως το 2018.
Αν Ελλάδα και Τουρκία, έχουν μαχητικά τεχνολογίας stealth, τα ραντάρ της μίας χώρας δεν θα μπορούν να ανιχνεύσουν τα μαχητικά της άλλης χώρας κι έτσι το πλεονέκτημα θα έχει αυτός που θα κάνει την πρώτη κίνηση, δηλαδή ο επιτιθέμενος, οπότε η Τουρκία ως επιτιθέμενη θα είχε το πλεονέκτημα.
Κάτι το οποίο δεν πρέπει να παραλείπεται στην όλη «εξίσωση» είναι το ότι η Τουρκία είναι συμπαραγωγός του F-35, κάτι που συνεπάγεται σημαντικά οφέλη για τη στρατιωτική της βιομηχανία, ένα εκ των οποίων είναι η μεταφορά τεχνογνωσίας. «Να θυμίσω ότι ένας στόχος που έχει εκφραστεί από την τουρκική πλευρά είναι το 2023 να αποκτήσουν τη δυνατότητα παραγωγής αποκλειστικά τουρκικής σχεδίασης μαχητικού, αν και κάτι τέτοιο είναι μάλλον υπερβολικά υπερφίαλο. Να σημειωθεί πάντως ότι γενικά όλα τα εξοπλιστικά της προγράμματα η Τουρκία έχει φροντίσει για συμπαραγωγή, και αυτό έχει λειτουργήσει υπέρ της, μακροπρόθεσμα, και είναι λόγος που η τουρκική αμυντική βιομηχανία έχει αναπτυχθεί σε τόσο μεγάλο βαθμό. Η Τουρκία διαθέτει μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες αμυντικές βιομηχανίες στον κόσμο» όπως αναφέρει ερευνητής του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων και συντονιστής των ομάδων του τομέα αμυντικών θεμάτων κ. Κουτσουράκης.
Ετσι έρχεται στην επιφάνεια μια συζήτηση η οποία εξελίσσεται στο εσωτερικό των Ενόπλων Δυνάμεων (Ε.Δ.) για αρκετά χρόνια:
Πώς μπορεί η Ελλάδα να διατηρήσει την αποτρεπτική ισχύ της, χωρίς να χρειαστεί να μπει σε κούρσα εξοπλισμών με την Τουρκία, η οποία τα τελευταία χρόνια δαπανάει τεράστια ποσά, προκειμένου να αυξήσει και να εκσυγχρονίσει την πολεμική αεροπορία της και το πολεμικό ναυτικό της.
Στην Ελλάδα, οι κακές αναμνήσεις από το εξοπλιστικό «πάρτι» της δεκαετίας 1996-2005 και η διαρκώς επιδεινούμενη δημοσιονομική κατάσταση έχουν διακόψει κάθε ουσιαστική συζήτηση προς οποιαδήποτε κατεύθυνση. Εξυπηρετούνται μόνον οι απολύτως ανελαστικές δαπάνες, ενώ προγράμματα τα οποία έχουν ήδη εγκριθεί από τις Ε.Δ., όπως η αναβάθμιση των F-16, καθυστερούν. Μόλις την περασμένη Τέταρτη, ένα ακόμη F-16 τέθηκε εκτός μάχης έπειτα από πυρκαγιά στη Σούδα. Δεδομένου, δε, ότι έως αυτήν τη στιγμή η κυβέρνηση δεν έχει κατορθώσει να πείσει τους δανειστές για το πώς πρέπει να μειωθεί ο προϋπολογισμός του υπουργείου Αμυνας κατά 400 εκατ. ευρώ για το 2017, καθίσταται δύσκολα αντιληπτό πως οι απαραίτητες αναβαθμίσεις μαχητικών ή αργότερα η προμήθεια σύγχρονων εξοπλισμών θα γίνει δυνατή.
Στο σημείο αυτό να θυμίσουμε ότι η Μόσχα είχε προτείνει στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Ρώσου προέδρου Β.Πούτιν στη χώρα, την προμήθεια μέσω διαδικασίας leasing ή ανταλλαγής εν μέρει με αγροτικά προϊόντα, μαχητικών αεροσκαφών Su-35BM ή MiG-35S Fulcrum-F στο πλαίσιο της ελληνορωσικής αμυντικής συμφωνίας συνεργασίας που περιλαμβάνει και την διακρατική συμφωνία του 2007 με τα 1,2 δισ. ευρώ που προορίζονταν για την αγορά των TOMA 420 BMP-3HEL.
Οι Ρώσοι είχαν πει τότε ότι το περιεχόμενο του οικονομικού πακέτου των 1,2 δισ. ευρώ "Θα μπορούσε να αλλάξει αν το ήθελε και η Ελλάδα και να αγοράστουν μαχητικά αεροσκάφη ή αντιαεροπορικά συστήματα Tor-M2 ή ακόμα και S-400"!
Μάλιστα ο ίδιος ο Ρώσος πρόεδρος Β.Πούτιν σημείωσε στον Α.Τσίπρα ότι ""Είδες τι έκαναν τα ρωσικά όπλα στην Συρία, Ούτε να απογειωθούν δεν μπορούσαν τα τουρκικά F-16 από το φόβο μην καταρριφθούν μετά το ύπουλο κτύπημά τους".
Σύμφωνα με υψηλόβαθμο αξιωματούχο του Κρεμλίνου "H κακή οικονομική κατάσταση της Ελλάδας δεν της επιτρέπει να προχωρήσει σε αγορά πανάκριβων δυτικών μαχητικών, ενώ εμείς μπορούμε να τους δώσουμε μαχητικά 4++ γενιάς και να μας πληρώσουν με αγροτικά προϊόντα. Η ρωσική αγορά μαχητικών κανoνικά θα πρέπει να είναι μονόδρομος αν η Ελλάδα θέλει υψηλής απόδοσης και χαμηλού κόστους κτήσης και συντήρησης μαχητικά για να διατηρήσει τα κεκτημένα στην περιοχή της".
Η πρώτη παραγγελία: Ως προς το ζήτημα των τουρκικών F-35, πηγές ανέφεραν στην εφημερίδα «Καθημερινή» ότι η Τουρκία ως συμπαραγωγός χώρα του προγράμματος JSF (Joint Strike Fighter) θα έπρεπε κάποια στιγμή να προχωρήσει στην πρώτη παραγγελία. Η παραγγελία των 24 πρώτων F-35 θα γίνει σε δόσεις των τεσσάρων και αργότερα έξι αεροσκαφών. Τα πρώτα 4-6 αεροσκάφη δεν θα παραδοθούν στην Τουρκία. Αντιθέτως, ένας αριθμός Τούρκων πιλότων θα μεταβεί στις ΗΠΑ, προκειμένου να εξοικειωθούν με το νέο μαχητικό και, ακολούθως, θα επιστρέψουν στη χώρα τους, προκειμένου να αποτελέσουν τον πρώτο πυρήνα εκπαιδευτών.
Στο πλαίσιο του συγκεκριμένου προγράμματος, η Τουρκία έχει δεσμευθεί για την αγορά 100 αεροσκαφών με δυνατότητα επέκτασης σε ακόμη 16 (συνολικά 116). Στο πρόγραμμα JSF (το οποίο αναπτύσσεται από τη Lockheed Martin) συμμετέχουν ως κύριοι χρήστες οι ΗΠΑ (1.763 αεροσκάφη) και η Βρετανία (138) και ακολουθούν η Ιταλία (60), η Ολλανδία (37), η Αυστραλία (100), η Νορβηγία (52), η Δανία (30) και ο Καναδάς (65). Ως αγοράστριες χώρες, αλλά όχι συμπαραγωγοί, εκδήλωσαν το ενδιαφέρον τους, επίσης, το Ισραήλ (33), η Ιαπωνία (42) και η Νότια Κορέα (40).
Είναι γνωστό ότι στην Ελλάδα είχε γίνει στο παρελθόν κρούση τρεις φορές προκειμένου να συμμετάσχει ως συμπαραγωγός, ωστόσο, για διάφορους λόγους, η Αθήνα δεν δέχθηκε. Ακόμη και αν η Ελλάδα αποφάσιζε σήμερα να προμηθευθεί F-35, αυτό θα μπορούσε να γίνει μόνον διακρατικά, με επίσημο αίτημα, το οποίο θα πρέπει να εγκριθεί από το αμερικανικό Κογκρέσο και έπειτα να προχωρήσουν οι σχετικές παραγγελίες. Ολα αυτά έχουν μία και μοναδική προϋπόθεση: Να μπορέσει η Ελλάδα να διαθέσει τα χρήματα για να προχωρήσει στην παραγγελία. Αυτήν τη στιγμή το κόστος για την αγορά και μόνον ενός F-35 ανέρχεται περίπου στα 100 εκατ. δολάρια.
(Ο ΥEΘΑ, είχε δηλώσει πως τα νέα τουρκικά μαχητικά θα πρέπει να αντιμετωπιστούν με «ανάλογο σύστημα» και ότι στο πλαίσιο επέκτασης της στρατιωτικής συμφωνίας Ελλάδας- ΗΠΑ στόχος θα είναι η ενίσχυση της ελληνικής αεροπορίας με «αντίστοιχα αεροσκάφη με αυτά που θα έχουν να αντιμετωπίσουν οι πιλότοι μας»).
Η συνέντευξη τύπου του ΥΕΘΑ για τον εκσυχρονισμό της ΠΑ
Αν υποθετικά η Ελλάδα θα επιθυμούσε να προχωρήσει στην προμήθεια μιας μοίρας (15-20 αεροσκάφη), το συνολικό κόστος θα ανερχόταν σε περίπου 1,5 με 2 δισ. ευρώ. Ωστόσο, στο Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας επικρατεί αυτοσυγκράτηση, γι’ αυτό και προ ολίγων ημερών ανώτατες στρατιωτικές πηγές ανέφεραν ότι το 2021-22, οπότε υπολογίζεται ότι η πρώτη μοίρα τουρκικών F-35 θα είναι πλήρως επιχειρησιακή, η Ελλάδα θα μπορεί να αντιπαρατάξει τα αναβαθμισμένα F-16 (κόστος το οποίο υπολογίζεται σε περίπου 1,7 δισ. ευρώ). Το εξοπλιστικό σπριντ της Τουρκίας δεν περιορίζεται στους αιθέρες. Στη συνεδρίαση η οποία αποδέσμευσε την προώθηση της αγοράς των F-35, αποφασίστηκε να προχωρήσουν και ορισμένα προγράμματα που αφορούν το Πολεμικό Ναυτικό, την κυβερνοάμυνα και τον στρατό ξηράς.
Και σε αυτό τον τομέα η αμερικανική προθυμία να βοηθήσει την Ελλάδα μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά χρήσιμη. Πριν από λίγα χρόνια, κατά την απόσυρση των αμερικανικών φρεγατών τύπου «Oliver Hazard Perry», είχε απορριφθεί το ενδεχόμενο προμήθειας ορισμένων εξ αυτών. Κάτι που δεν έπραξε η Τουρκία, η οποία και παρέλαβε οκτώ από τις ΗΠΑ. Πλέον επανέρχεται αυτό το σενάριο, ενώ στην Αθήνα διερευνούν τις πιθανότητες η Ουάσιγκτον να είναι διατεθειμένη να προχωρήσει στην αποδέσμευση κάποιου αντιτορπιλικού κλάσης «Arleigh Burke», τα οποία είναι πολύ πιο σύγχρονα από τις φρεγάτες «Oliver Hazard Perry» και θα μπορούσαν να ενισχύσουν ουσιαστικά τον ελληνικό στόλο επιφανείας. Πάντως, ανεξάρτητα από τι θα προχωρήσει το επόμενο χρονικό διάστημα σε σχέση με όλα αυτά, φαίνεται ότι ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ κ. Ευάγγελος Αποστολάκης προσπαθεί να αποδεσμεύσει υπάρχουσες δυνάμεις σε επιχειρήσεις που ενισχύουν το γόητρο του Π.Ν., κάτι που, όπως όλα δείχνουν, θα γίνει στην επιχείρηση του ΝΑΤΟ στην Κεντρική Μεσόγειο (Sea Guardian).
Πηγές αναφέρουν ότι η προθυμία των ΗΠΑ να βοηθήσουν την Αθήνα στον τομέα των εξοπλισμών, με την προμήθεια παλαιού υλικού, εντάσσεται πλήρως στην αντίληψη της Ουάσιγκτον ότι η Ελλάδα πρέπει να μείνει ανεπηρέαστη από τη γεωπολιτική ταραχή της ευρύτερης περιοχής.
Σφοδρές επικρίσεις: Πάσχει από ελαττώματα
Οι επικριτές του αεροπλάνου υποστηρίζουν ότι το αεροπλάνο «μαστίζεται από ελαττώματα σχεδιασμού». Πολλές κατηγορίες υπάρχουν και για την διαδικασία σύναψης δημοσίων συμβάσεων όπου επιτράπηκε στην Lockheed να σχεδιάσει, να δοκιμάσει και να προχωρήσει στην παραγωγή το F-35 αντί να προσδιορίσει και διορθώσει τα ελαττώματα πριν βγει στην παραγωγή.
Μέχρι το 2014, το πρόγραμμα ήταν 163.000.000.000 $ πάνω από τον προϋπολογισμό και επτά χρόνια πίσω από το χρονοδιάγραμμα!
Τα προβλήματα
Προς επίρρωσιν των επικριτών, τον περασμένο Σεπτέμβριο, η Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ ανακοίνωσε ότι σταμάτησε τις πτήσεις 15 αεροσκαφών F-35 καθώς διαπιστώθηκε ελαττωματική μόνωση στην ψυκτική γραμμή η οποία είχε αρχίσει να ξεφλουδίζει. Η υπηρεσία ανησύχησε ότι τα υπολείμματα στη δεξαμενή καυσίμων μπορούσαν να προκαλέσουν αλλαγή στην πίεση, η οποία θα οδηγούσε σε δομικές βλάβες. Μάλιστα άλλα 42 αεροσκάφη που βρίσκονταν στο στάδιο παραγωγής βρέθηκαν με το ίδιο πρόβλημα.
Στις 16 Σεπτεμβρίου, η ΠΑ των ΗΠΑ ανακοίνωσε επίσης ότι είχε παύση των πτήσεων για 15 F-35As που βρέθηκαν να έχουν ελαττωματική μόνωση γραμμή ψυκτικού μέσου, η οποία είχε ξεκινήσει - σε ορισμένες περιπτώσεις - για να αρχίσει το ξεφλούδισμα. Η υπηρεσία ήταν ανησυχούν ότι τα συντρίμμια στη δεξαμενή καυσίμου μπορεί να οδηγήσει σε μια αλλαγή στην πίεση, προκαλώντας δομικές βλάβες. Ένα σύνολο 42 άλλων πιδάκων σε διάφορα στάδια της παραγωγής βρέθηκαν να έχουν το ίδιο πρόβλημα.
