Ο Άγιος Παγκράτιος καταγόταν από την περίφημη Αντιόχεια της μαρτυρικής Συρίας, η οποία σήμερα ευρίσκεται γεωγραφικά στα όρια της Τουρκίας. Διδάχτηκε το Χριστιανισμό από τον απόστολο Πέτρο, ο οποίος τον χειροτόνησε επίσκοπο Ταυρομενίου. Κατά θεία οικονομία, στην πορεία του προς την επισκοπική του περιφέρεια συνάντησε δύο ναυτικούς, το Ρωμύλο και τον Λυκαονίδη, οι οποίοι, αφού δέχθηκαν με αγάπη τις πνευματικές του νουθεσίες, πίστεψαν και αυτοί στο Σωτήρα Χριστό.
Μετά από αυτό το πανίερο γεγονός, ο Άγιος Παγκράτιος πήγε στην Σικελία, όπου με την ακραιφνή ορθόδοξη πίστη, το φλογερό κήρυγμα και την αγάπη στο Θεό και τους ανθρώπους, εξαφάνισε και κατέστρεψε όλους τούς ειδωλολατρικούς ναούς και κατόρθωσε να βαπτίσει χριστιανό ακόμη και τον ηγεμόνα της περιοχής, Βονιφάτιο.
Το γεγονός αυτό θυμίζει τον εκχριστιανισμό στην Πάφο του Ανθύπατου Σεργίου Παύλου από τους Αποστόλους Βαρνάβα και Παύλο το 46 μ.Χ. Μάλιστα ο άγιος Παγκράτιος παρακίνησε τον ηγεμόνα Βονιφάτιο και, με ενθουσιασμό και αγάπη προς την Εκκλησία, οικοδόμησε μεγαλοπρεπή ναό για τις ανάγκες των χριστιανών.
Σήμερα, επίσης αγαπητοί, μνημονεύουμε τον Εθνομάρτυρα Αρχιεπίσκοπο Κυπριανό και όλους τους αρχιερείς, ηγουμένους, ιερείς και πρόκριτους που απαγχονίστηκαν ή σφαγιάστηκαν από τους Τούρκους στις 9 Ιουλίου του 1821, για «την Πίστη την Αγία και της Πατρίδας την ελευθερία».
Το μεγαλείο της θυσίας τους χαρίζει σε όλους εμάς τους επιγόνους την πορεία του γένους των Ελλήνων και ιδιαίτερα την ετοιμότητα των Επισκόπων να θυσιαστούν, εάν παραστεί ανάγκη, για τα υψηλά ιδανικά της ανθρωπότητας και της Ρωμιοσύνης.
«Παρὰ τὸ γαῖμα τοὺς πολλοὺς ἔν κάλλιον τοῦ πισκόπου».
«Ἡ Ρωμιοσύνη ἐν φυλὴ συνότζιαιρη τοῦ κόσμου, κανένας δὲν εὑρέθηκεν γιὰ νὰ τὴν ἠξηλείψη, κανένας γιατὶ σσιέπει την πού τά ᾿ψη ὁ Θεός μου. Ἡ Ρωμηοσύνη ἓν νὰ χαθῇ ὅντας ὁ κόσμος λείψῃ!»
Το μαρτύριο, το πατριωτικό σθένος και η θυσία των μαρτύρων της πίστεως και της πατρίδος θυμίζει για ακόμη μια φορά σε όλους τους Πανέλληνες και σε όλους τους φίλους της ειρήνης και της ελευθερίας ότι «θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία», ενότητα και δημοκρατία, σπουδή και γνώση του παρελθόντος και με όραμα διαμόρφωσης του μέλλοντος της πατρίδας και της κοινωνίας μας.
