Ἡ προσοχὴ τῶν γονέων πρέπει νὰ εἶναι ὑψηλὴ ἀπὸ τὴν ἐμβρυϊκὴ ἀκόμη περίοδο, διότι τὸ ἔμβρυο «ἅμα τῇ συλλήψει» εἶναι ἄνθρωπος – πρόσωπο, ἀφοῦ ἔχει ψυχὴ καὶ σῶμα. Ἡ ἐπιστήμη ἔχει ἀποδείξει ὅτι ἀπὸ τὸν πρῶτο μῆνα ξεχωρίζουν στὸ ἔμβρυο τὸ στόμα, ἡ μύτη, τὰ αὐτιά, τὰ μάτια. Ἀπὸ αὐτὸ συμπεραίνεται ὅτι δὲν ἔχει καμμία ἐξουσία ἐπ᾽ αὐτοῦ ὁ γιατρός, ἄλλ᾽ οὔτε καὶ αὐτὴ ἡ μητέρα του. Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ εἶναι ἀπαράδεκτες οἱ ἐκτρώσεις. Ἀκόμη οἱ ψυχοσωματικὲς ἀντιδράσεις καὶ καταστάσεις τῆς κυοφορούσης ἔχουν ἄμεση ἀρνητικὴ ἐπίδραση στὸ ἔμβρυο. Τὸ ἀλκοὸλ καὶ τὸ τσιγάρο, ἡ ἄτακτη ζωὴ καὶ ἡ νευρικότητα τῆς μητέρας θὰ ἐπιδράσουν ἀρνητικὰ στὸ παιδί. Ἐξ αἰτίας αὐτῶν γεννῶνται παιδιὰ νευρικά, μὲ νοητικὴ ὑστέρηση κ.ο.κ.. Ἄρα μεγάλη σημασία ἔχει ἡ ἐκκλησιαστικὴ ζωή, κυρίως τῆς μητέρας, γιὰ τὴν ὁμαλὴ ἀνάπτυξη τοῦ βρέφους.
Ἀρχιμ. Κυρίλλου Κωστοπούλου
Ἱεροκήρυκος Ἱ. Μ. Πατρῶν
Δρος Θεολογίας
Καὶ ἐὰν ἔτσι ἔχουν τὰ πράγματα στὴν ἐμβρυϊκὴ περίοδο, ὅλοι κατανοοῦμε πόση προσοχὴ χρειάζεται κατὰ τὴν βρεφικὴ καὶ παιδικὴ ἡλικία. Τὸ βρέφος παρουσιάζει ἀνεξήγητες, ψυχιατρικῶς καὶ παιδαγωγικῶς, ἐκδηλώσεις, ὅπως φόβο, ὀργή, ζηλοτυπία κ.λπ.. Γιὰ ὅλα αὐτὰ δίδει ἐξήγηση μόνον ἡ Ὀρθόδοξη διδασκαλία, ἡ ὁποία ἀνευρίσκει τὴν αἰτία στὶς ροπὲς τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος καὶ στὴν κληρονομικότητα, τὴν ὁποία φέρει τὸ παιδί. Σὲ αὐτὴν τὴν ἡλικία εἶναι ἀπαραίτητο οἱ γονεῖς νὰ βρίσκωνται σὲ συνεχῆ ἐγρήγορση, διότι τίθενται τὰ θεμέλια τῆς προσωπικότητος τοῦ νέου ἀνθρώπου. Ὀφείλουν νὰ κινοῦνται καὶ νὰ συμπεριφέ- ρωνται ἐνώπιον τοῦ βρέφους, ὅπως θὰ συμπεριφέρονταν σὲ μία ὁλοκληρωμένη προσωπικότητα. Καὶ τοῦτο διότι τὸ βρέφος προσλαμβάνει καὶ κατανοεῖ τὰ πάντα.
Κατὰ τὴν προσχολικὴ ἡλικία τὸ νήπιο ἀρχίζει νὰ ἀντιλαμβάνεται τὸ γύρω του περιβάλλον περισσότερο καὶ καλύτερα ἀπ᾽ ὅτι ὡς βρέφος. Ἐρωτᾶ συνεχῶς διότι συγχέει τὴν πραγματικότητα μὲ τὴν φαντασία. Γι᾽ αὐτὸ χρειάζεται πολὺ ὑπομονὴ ἐκ μέρους τῶν γονέων, προσοχὴ στὴν ἐπιβολὴ τῶν τιμωριῶν, ὥστε οὔτε νὰ εἶναι ἀνεξέλεγκτο οὔτε, ὅμως, νὰ ἀδικῆται, διότι αὐτὸ θὰ ἔχη τραγικὲς συνέπειες στὴν ὁμαλὴ ἐξέλιξη τοῦ παιδιοῦ. Ἀπὸ τὴν ἄδικη τιμωρία μπορεῖ νὰ ἐμφυτευθοῦν στὴν ψυχή του ὁ παντοτεινὸς φόβος, ἡ ἀντικοινωνικότητα, τὸ μῖσος πρὸς τοὺς γονεῖς καὶ διδασκάλους του, τὰ διάφορα συμπλέγματα, ἡ ἀδικία καὶ ἡ βαναυσότητα πρὸς τοὺς συνανθρώπους καὶ πολλὰ ἄλλα. Τὰ παιδιὰ πρέπει ὄχι μόνον νὰ αἰσθάνωνται τὴν ἀγάπη, ἀλλὰ καὶ νὰ τὴν βιώνουν, καθὼς καὶ τὴν ἡρεμία τοῦ οἰκογενειακοῦ περιβάλλοντος. Ἐπίσης πρέπει νὰ τεθοῦν τὰ θεμέλια τῆς Ἐκκλησιαστικῆς πνευματικῆς ζωῆς, τῆς ἀγάπης πρὸς τὸν Θεὸ καὶ τὸν συνάνθρωπο. Νὰ βλέπῃ τὸ παιδὶ τοὺς γονεῖς νὰ προσεύχωνται, νὰ ἐκκλησιάζωνται, νὰ κοινωνοῦν τακτικά, νὰ συμπεριφέρωνται ἀγαπητικὰ πρὸς τὸν συνάνθρωπο καὶ κυρίως νὰ ὑπάρχῃ συνέπεια ἔργων καὶ λόγων.
Κατὰ τὴν σχολικὴ ἡλικία ἀρχίζει πλέον ἡ ὠρίμανση τοῦ παιδιοῦ. Ἡ πρώτη ἔνδειξη εἶναι ὅτι χαλαρώνει τοὺς δεσμοὺς μὲ τοὺς γονεῖς καὶ τὸ οἰκογενειακὸ περιβάλλον γενικώτερα καὶ ἀναπτύσσει αὐξητικὰ τὴν σχέση του μὲ τὰ ἄλλα παιδιὰ καθὼς καὶ μὲ τὰ πρόσωπα τῶν ἀναγνωσμάτων του καὶ τοῦ διαδικτύου. Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ εἶναι ἀναγκαῖο νὰ ἐνταθῇ ἡ διακριτικὴ προσοχὴ τῶν γονέων, τόσο γιὰ τὶς παρέες τοῦ παιδιοῦ, ὅσο καὶ γιὰ τὸ τί μελετᾶ. Βιβλία θρησκευτικοῦ περιεχομένου, γύρω ἀπὸ τὴν πίστη στὸν Χριστὸ καὶ τὴν ἠθικὴ ζωὴ πρέπει ὁπωσδήποτε νὰ περιλαμβάνωνται ἀνάμεσα στὰ μελετήματά του. Μεγίστη προσοχὴ ἐπίσης ὀφείλουν νὰ ἐπιδείξουν οἱ γονεῖς καὶ γιὰ τὴν χρήση τοῦ διαδικτύου, τὸ ὁποῖο σὲ αὐτὴν τὴν ἡλικία εἶναι μᾶλλον ἐπικίνδυνο γιὰ τὸ παιδί, παρὰ ὠφέλιμο.
Εἰσερχόμενο τὸ παιδὶ στὴν ἐφηβικὴ ἡλικία ὑφίσταται τὶς σπουδαιότερες ψυ- χικὲς καὶ σωματικὲς μεταβολές, οἱ ὁποῖες προκαλοῦν ποικίλες συναισθηματικὲς διαταραχές. Ὁ ἔφηβος ἔχει ἰσχυρὴ τάση νὰ σκέπτεται καὶ μάλιστα νὰ κρίνῃ. Ἂν δὲν θεωρῇ ὁ ἴδιος κάτι σωστὸ δὲν τὸ δέχεται. Ἔχει γνωστικὴ ὁρμὴ νὰ γνωρίσῃ τὸν Θεό, τὸν ἄνθρωπο καὶ τὸ σύμπαν. Ἀναπτύσσεται ραγδαίως ἡ τάση γιὰ ἐσωστρέφεια καὶ εἶναι ἐντυπωσιακὲς οἱ μεταπτώσεις του ἀπὸ τὸ ἕνα ἄκρο στὸ ἄλλο. Γι᾽ αὐτὸ ἔχουμε τάσεις αὐτοκτονίας καὶ δημιουργίας αἰσθήματος κατωτερότητος. Ἄλλοτε ὅλα αὐτὰ ἐξωτερικεύονται καὶ ἄλλοτε παραμένουν μέσα του καὶ ἀποβαίνουν καταστρεπτικὰ γιὰ τὸν ἴδιο. Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ πρέπει νὰ ἐνθαρύρρωνται καὶ νὰ ὑπάρχουν σχέσεις ἀγάπης καὶ φιλίας μὲ τοὺς γονεῖς, ὥστε νὰ ἐξωτερικεύωνται καὶ μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο νὰ πορεύωνται ὁμαλῶς. Ἡ κακὴ συμπεριφορὰ τῶν γονέων κλείνουν τὸν ἔφηβο στὸν ἑαυτό του ἢ τὸν ὠθοῦν νὰ βρίσκῃ συμβούλους καταστροφεῖς ποὺ τοῦ παρερμηνεύουν καὶ τοῦ διαστρέφουν τὰ πάντα. Ἀκόμη ὁ ἔφηβος ζῇ μέσα στὸ πλαίσιο ἑνὸς φανταστικοῦ κόσμου. Γι᾽ αὐτὸ εἶναι ἀνάγκη νὰ γνωρίσῃ τὴν ὀντολογικὴ ἀλήθεια, ἡ ὁποία ὑπάρχει στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καὶ ἡ ὁποία θὰ τοῦ τιθασσεύση τὴν φαντασία καὶ θὰ τὸν εἰσαγάγῃ φυσιολογικὰ στὸν δρόμο τῆς πραγματικότητος.
Ἐκ τῶν ἀνωτέρω συνάγεται τὸ συμπέρασμα ὅτι οἱ νέοι, γιὰ νὰ ἀναπτυχθοῦν ὁμαλῶς, πρέπει νὰ βιώνουν, ἀπὸ τὴν βρεφικὴ ἀκόμη ἡλικία, τὴν ἀγάπη, τὴν κατανόηση, τὴν οἰκογενειακὴ ἡρεμία, τὴν χωρὶς διαπληκτισμοὺς σχέση ἐντὸς τοῦ οἰκογενειακοῦ περιβάλλοντος καὶ κυρίως χωρὶς διαζύγιο τῶν γονέων. Γιὰ νὰ ἐπιτευχθοῦν αὐτά, εἶναι ἀναγκαῖο νὰ εἶναι οἱ γονεῖς συνειδητοὶ χριστιανοί, νὰ ζοῦν τὴν ἐκκλησιαστικὴ ζωὴ καὶ νὰ ἀνατρέφουν τὰ τέκνα τους «ἐν παιδείᾳ καὶ νουθεσίᾳ Κυρίου» (Ἐφεσ. 6, 4). Σὲ ἀντίθετη περίπτωση θὰ ἔχουμε παιδιὰ ἐγκληματίες, διαρρῆκτες, ναρκομανεῖς, παιδιὰ ποὺ ἀσκοῦν βία στοὺς συνομηλίκους τους, φαινόμενο δυστυχῶς καθημερινὸ στὴν ἐποχή μας.
