Ολοκληρώθηκαν το Σάββατο 26 Ιουνίου το μεσημέρι οι εργασίες του 27ου Επιστημονικού Συνεδρίου με θέμα: «Ο Απόστολος Παύλος και οι πνευματικές διεργασίες πριν το 1821», το οποίο διεξήχθη το διήμερο 25 και 26 Ιουνίου στον Χώρο Τεχνών του Δήμου Βεροίας, κατόπιν της ειδικής άδειας που εκχωρήθηκε στην Ιερά Μητρόπολη μας από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, τηρουμένων των σχετικών μέτρων υγειονομικής προφύλαξης.
Εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού δεν προσεκλήθησαν όπως κάθε χρόνο εκπρόσωποι των Ορθοδόξων Πατριαρχείων και Αυτοκεφάλων Εκκλησιών, ωστόσο προβλήθηκε βιντεοσκοπημένο το μήνυμα της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, ενώ ανεγνώσθησαν μηνύματα της Α.Θ.Μ. του Πάπα και Πατριάρχου Αλεξανδρείας κ.κ. Θεοδώρου, της Α.Θ.Μ. του Πατριάρχου Αντιοχείας κ.κ. Ιωάννου, της Α.Θ.Μ. του Πατριάρχου Ιεροσολύμων κ.κ. Θεοφίλου, της Α.Θ.Μ. του Πατριάρχου Ρουμανίας κ.κ. Δανιήλ, της Α.Θ.Μ. του Πατριάρχου Βουλγαρίας κ.κ. Νεοφύτου, της Α.Θ.Μ. του Αρχιεπισκόπου Κύπρου κ.κ. Χρυσοστόμου, της Α.Θ.Μ. του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερωνύμου, της Α.Θ.Μ. του Αρχιεπισκόπου Πολωνίας κ.κ. Σάββα και της Α.Θ.Μ. του Αρχιεπισκόπου Τσεχίας κ.κ. Ραστισλάβου.
Κατά την 1η Συνεδρία (25/6 πρωί) προήδρευσε ο πρόεδρος του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού του Α.Π.Θ. κ. Κωνσταντίνος Χρήστου και εισηγήσεις παρουσίασαν: α) ο κ. Θεόδωρος Γιάγκου, Κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ., ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Το Πηδάλιο την εποχή της Τουρκοκρατίας» και β) η κ. Αικατερίνη Τσαλαμπούνη, αν. Καθηγήτρια του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού του Α.Π.Θ., η οποία ανέπτυξε το θέμα: «Η διδασκαλία του Αποστόλου Παύλου ως αντικείμενο μελέτης στα χρόνια πριν το ’21».
Κατά τη 2η Συνεδρία (25/6 απόγευμα) προήδρευσε ο Καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ. κ. Χαράλαμπος Ατματζίδης και εισηγήσεις παρουσίασαν: α) ο κ. Τιμολέων Γαλάνης, Επ. Καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ., ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Το Ψαλτήρι ως πνευματικό ανάγνωσμα στα χρόνια της Τουρκοκρατίας» και β) ο κ. Βασίλειος Τζέρπος, Δρ. Θεολογίας Ε.Κ.Π.Α., ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Η Καινή Διαθήκη ως μέσο παρηγορίας στα χρόνια της Τουρκοκρατίας».
Κατά την 3η Συνεδρία (25/6 απόγευμα) προήδρευσε η Αν. Καθηγήτρια κ. Ευαγγελία Αμοιρίδου, αναπληρώτρια Πρόεδρος του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ. και εισηγήσεις παρουσίασαν: α) ο κ. Παναγιώτης Υφαντής, Καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ., ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Των οσίων ο σύλλογος και νεομαρτύρων το νέφος. Η αγιότητα στα χρόνια της Τουρκοκρατίας» και β) ο Πρωτοπρεσβύτερος του Οικουμενικού Θρόνου π. Στυλιανός Μακρής, Δρ. Θεολογίας Α.Π.Θ., ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Νεομάρτυρες της περιοχής Βεροίας και Ναούσης».
Κατά την 4η Συνεδρία (26/6 πρωί) προήδρευσε η κ. Αικατερίνη Τσαλαμπούνη, αν. Καθηγήτρια του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού του Α.Π.Θ. και προβλήθηκαν βιντεοσκοπημένες οι εισηγήσεις: α) της κ. Άννας Καραμανίδου, αν. Καθηγήτριας του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού του Α.Π.Θ., η οποία ανέπτυξε το θέμα: «Ο Απόστολος των Εθνών Παύλος, ο Θεσσαλονίκης Γρηγόριος ο Παλαμάς και ο Νικόδημος ο Αγιορείτης: μία συνάντηση πνευματική στην ερμηνεία των Παύλειων επιστολών από τον Νικόδημο» και β) του κ. Ιωάννου Μπάκα, αν. Καθηγητού του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού του Α.Π.Θ., ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Η εκκλησιαστική κατάσταση του μακεδονικού χώρου πριν την επανάσταση του 1821: Γεωγραφία και δημογραφία».
Κατά την 5η Συνεδρία (26/6 πρωί) προήδρευσε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κίτρους, Κατερίνης και Πλαταμώνος κ. Γεώργιος, Καθηγητής – Πρόεδρος Ακαδημαϊκού Συμβουλίου της Α.Ε.Α.Θ. και εισηγήσεις παρουσίασαν: α) ο Αρχιμ. Αντίπας Αγιορείτης, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Η άνθιση του μοναχισμού στα χρόνια της Τουρκοκρατίας» και β) η κ. Αθηνά Τσιγκαροπούλου, Δρ. Ε.ΔΙ.Π. Μεταβυζαντινής Αρχαιολογίας και Νεότερης Τέχνης της Α.Ε.Α.Θ., η οποία ανέπτυξε το θέμα: «Η χριστιανική τέχνη ως μέσο παιδαγωγίας στα χρόνια της Τουρκοκρατίας».
Μετά την ολοκλήρωση των εισηγήσεων εκ μέρους της επιστημονικής επιτροπής των «Παυλείων» ο κ. Χαράλαμπος Ατματζίδης, Καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ., ανακοίνωσε το θέμα των ΚΗ΄ Παυλείων (Ιούνιος 2022), το οποίο θα είναι «Ο Απόστολος Παύλος και η αντιμετώπιση των κρίσεων».
Στο τέλος ο Ποιμενάρχης μας, Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων, κήρυξε τη λήξη των εργασιών του 27ου Επιστημονικού Συνεδρίου με θέμα: «Ο Απόστολος Παύλος και οι πνευματικές διεργασίες πριν το 1821» και παρουσίασε τους τόμους των πρακτικών του 25ου και του 26ου Συνεδρίου, οι οποίοι καθυστέρησαν να εκδοθούν εξαιτίας της πανδημίας, ενώ δεν παρέλειψε να εκφράσει τις θερμές του ευχαριστίες.
Το συνέδριο παρουσίασε ο Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος της Ιεράς Μητροπόλεως μας Αρχιμ. Δημήτριος Μπακλαγής.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΣΤ΄ Παύλεια : «Ιερατικόν Ήθος» - Ημερίδα Ιερέων στην Παναγία Σουμελά στο όρος Βέρμιο
Οι εκδηλώσεις των ΚΖ΄ Παυλείων πρόκειται να ολοκληρωθούν το εσπέρας της 29ης Ιουνίου με τον καθιερωμένο Πανηγυρικό Πολυαρχιερατικό Εσπερινό στον ιερό χώρο του Βήματος του Αποστόλου Παύλου στη Βέροια.
Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας κ. Παντελεήμων κατά τη λήξη των εργασιών του Συνεδρίου ανέφερε μεταξύ άλλων: Ἡ συμπλήρωση φέτος διακοσίων ἐτῶν ἀπό τήν ἔναρξη τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως ἀποτελεῖ γιά ὁλόκληρο τόν Ἑλληνισμό ὄχι ἁπλῶς μία ἀφορμή ἑορτασμοῦ, ἀλλά μία εὐκαιρία ἀναστοχασμοῦ καί ἐμβαθύνσεως στήν ἱστορία τοῦ Ἔθνους μας, καί κυρίως μία προσπάθεια νά κατανοήσουμε πῶς κατόρθωσαν οἱ πατέρες μας νά φθάσουν σέ αὐτή τή μεγάλη ἡμέρα τῆς ἐλευθερίας· πῶς μπόρεσαν νά διατηρήσουν τήν αὐτοσυνειδησία τους στούς σκοτεινούς αἰῶνες τῆς πικρῆς δουλείας, ὥστε νά μπορέσουν, ὅταν ἔφθασε ἡ κατάλληλη στιγμή, νά ξεσηκωθοῦν ὅλοι μαζί ἐναντίον τοῦ ἀλλοθρήσκου δυνάστου καί νά ἐπιτύχουν νά πραγματοποιήσουν τό ὄνειρο πολλῶν γενεῶν γιά τήν ἐλευθερία τοῦ Γένους.
Ἡ Ἱερά Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας, συμμετέχοντας στούς ἑορτασμούς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος γιά τή μεγάλη αὐτή ἐπέτειο, συμπεριέλαβε μεταξύ τῶν ἄλλων ἑορταστικῶν ἐκδηλώσεών της καί τά ΚΖ´ Παύλεια, καί φυσικά καί τό Ἐπιστημονικό Συνέδριο πού πραγματοποιήθηκε χθές καί σήμερα ἐδῶ, στόν «Χῶρο Τεχνῶν», συνδυάζοντας τήν τιμή πρός τόν πρωτοκορυφαῖο ἀπόστολο Παῦλο, τόν ἱδρυτή τῆς τοπικῆς μας Ἐκκλησίας, μέ τόν ἑορτασμό τῆς σημαντικῆς αὐτῆς ἐπετείου, ὁρίζοντας ὡς θέμα του «Ὁ ἀπόστολος Παῦλος καί οἱ πνευματικές διεργασίες πρίν τό 1821».
Μέ τό θέμα αὐτό ἐπιχειρήσαμε νά διερευνήσουμε τή σχέση καί τήν συμβολή τοῦ οὐρανοβάμονος ἀποστόλου στήν ἐθνεγερσία, προσεγγίζοντας ἐπιμέρους πτυχές αὐτοῦ τοῦ ζητήματος μέσα ἀπό τίς πολύ ἐνδιαφέρουσες καί ἐμπεριστατωμένες εἰσηγήσεις τῶν ἐκλεκτῶν ὁμιλητῶν μας.
Ἡ παρουσία τοῦ ἀποστόλου Παύλου, τοῦ ἀποστόλου τῶν Ἑλλήνων, στή ζωή τῶν πνευματικῶν του τέκνων δέν ἐπισκιάσθηκε ποτέ, ἀκόμη καί στά δύσκολα χρόνια τῆς Τουρκοκρατίας.
Ἡ Καινή Διαθήκη, καί ἰδιαιτέρως οἱ ἐπιστολές τοῦ ἀποστόλου Παύλου, ἀποτελοῦσαν σημεῖο ἀναφορᾶς καί λόγο ὄχι μόνο παρηγορητικό ἀλλά καί ἐμπνεύσεως γιά τό ὑπόδουλο γένος, ὅπως μᾶς ἀνέπτυξαν δύο ἀπό τούς εἰσηγητές μας κατά τή χθεσινή ἡμέρα.
Ὁ ἀπόστολος Παῦλος δέν προεβλήθη μόνο ὡς πρότυπο μιμήσεως γιά τά μέλη τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά καί ἡ διδασκαλία του, ἀφομοιωμένη μέσα ἀπό τή λειτουργική καί ἑρμηνευτική παράδοση τῆς Ἐκκλησίας, συνέχισε νά διαβάζεται εἴτε ἄμεσα, μέσα ἀπό τίς πολλές μεταφράσεις τῆς Καινῆς Διαθήκης πού κυκλοφοροῦσαν στά χρόνια τῆς Τουρκοκρατίας, παρά τίς δυσκολίες καί τίς ἀντιδράσεις πού, ὅπως ἀκούσαμε, ὑπῆρχαν, εἴτε ἔμμεσα, μέσα ἀπό ἑρμηνευτικές ὁμιλίες στίς ἐπιστολές του.
Παράλληλα ὅμως εἴδαμε μέσα ἀπό τίς ἴδιες εἰσηγήσεις, ἀφενός τήν πρόσληψη τοῦ ἀποστόλου Παύλου καί τῆς διδασκαλίας του στά ἔργα ἐκπροσώπων τοῦ «θρησκευτικοῦ οὐμανισμοῦ», ὅπως ὁ Ἠλίας Μηνιάτης, ὁ Νικηφόρος Θεοτόκης καί ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, καί ἀφετέρου τή χρήση γενικότερα τῆς Καινῆς Διαθήκης ὡς παρηγορίας στά χρόνια τῆς Τουρκοκρατίας μέ βάση τό ἔργο «Διδαχαί καί Λόγοι» τοῦ Ἠλία Μηνιάτη, τό ἔργο «Πίστις» τοῦ Νεκταρίου Τέρπου» καί τό «Νέο Μαρτυρολόγιο» τοῦ ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου. Ἐνδιαφέρον στοιχεῖο ἀποτέλεσε καί ἡ ἀναφορά στή χρήση χωρίων ἀπό τήν πρώτη πρός Κορινθίους ἐπιστολή του ὡς διδακτικό ὑλικό στά σχολεῖα τῆς ἐποχῆς τῆς Τουρκοκρατίας.
Στή θεματική ἑνότητα τῶν δύο αὐτῶν εἰσηγήσεων, πού εἴχαμε τή χαρά νά ἀκούσουμε χθές, θά μπορούσαμε νά προσθέσουμε καί τήν πρώτη σημερινή ἀνακοίνωση, στήν ὁποία παρακολουθήσαμε πῶς ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ἀξιοποιεῖ στό τρίτομο ἔργο του «Ἑρμηνεία εἰς τάς δεκατέσσαρας ἐπιστολάς τοῦ ἀποστόλου Παύλου» τήν ἑρμηνεία τοῦ Θεοφυλάκτου Ἀχρίδος, ὁ ὁποῖος βασίζεται στήν ἑρμηνεία τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, ἐνῶ συγχρόνως ἀποδέχεται καί ἐνσωματώνει στό ἔργο του τίς ἀπόψεις τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, ὡς ἀσφαλῆ ὁδηγό σύμφωνο μέ τό ἡσυχαστικό πνεῦμα. Ἔτσι ἐπιτυγχάνει νά μήν ἀλλοιωθεῖ ἡ ἁγιοπατερική παράδοση, ἡ ὁποία συνεχίζει τόν ἀποστολικό λόγο καί συμβάλλει στήν πνευματική καθοδήγηση τοῦ ὑποδούλου Γένους μέχρι τήν ἔναρξη τῆς ἐπαναστάσεως τοῦ 1821.
Παράλληλα, μέ τίς δύο εἰσηγήσεις πού προανέφερα, εἴχαμε κατά τίς χθεσινές συνεδρίες τήν εὐκαρία νά δοῦμε τή θέση πού εἶχε τό «Ψυχοσωτήριον Ψαλτήριον», ὅπως ὀνομάσθηκε τό βιβλίο τῶν Ψαλμῶν τοῦ Δαβίδ, κατά τήν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας τόσο ὡς βιβλίο προσευχῆς ὅσο καί ὡς σχολικό ἀνάγνωσμα γιά τή διδασκαλία τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας, γεγονός πού ἀποδεικνύεται ἀπό τίς 45 σωζόμενες μεταφράσεις τοῦ Ψαλτηρίου στή δημώδη γλώσσα, ἀλλά καί τό ὑπόμνημα τοῦ Ἀγαπίου Λάνδου πού κυκλοφόρησε στά μέσα τοῦ 17ου αἰ.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
«Καβασίλεια 2020» - ΚΣΤ´ Παύλεια: Πανηγυρική Θ. Λειτουργία επί τη εορτή του Αγίου Νικολάου Καβάσιλα
Ἀπό τήν ἑνότητα αὐτή δέν θά μπορούσαμε νά παραλείψουμε τήν εἰσήγηση μέ τήν ὁποία ἄρχισε τό Συνέδριό μας καί ἡ ὁποία ἀφοροῦσε στίς πνευματικές διεργασίες πού ὁδήγησαν στήν συγκρότηση τοῦ «Πηδαλίου» τοῦ ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου καί τοῦ Ἀγαπίου Λεονάρδου, τῆς σπουδαιότερης δηλαδή κανονικῆς συλλογῆς πού εἶδε τό φῶς κατά τήν Τουρκοκρατία, καθώς μέ αὐτό διευκρινίζονται θέματα καί ζητήματα σχετικά μέ τή γνησιότητα τῶν κειμένων καί τῶν σχολίων πού κυκλοφοροῦσαν μέχρι τότε, ὁρισμένα ἀπό τά ὁποῖα παρερμήνευαν τήν ὀρθόδοξη παράδοση, ὅπως παραδείγματος χάριν στό θέμα τῆς μετοχῆς τῶν πιστῶν στή θεία Εὐχαριστία.
Οἱ δύο τελευταῖες εἰσηγήσεις τῆς χθεσινῆς, τρίτης Συνεδρίας, μᾶς εἰσήγαγαν στή θεματική τῶν σημερινῶν εἰσηγήσεων.
Ἡ πρώτη μᾶς παρουσίασε τίς δύο μορφές ἁγιότητος πού συναντοῦμε καί στά χρόνια τῆς Τουρκοκρατίας, ἀφενός τό μαρτύριο, δηλαδή τήν ὁμολογία τῆς πίστεως πού καταλήγει στή θυσία τῆς ζωῆς χάριν τοῦ Χριστοῦ, καί ἀφετέρου τήν ὁσιακή μορφή ἁγιότητος, πού ἐπιτυγχάνεται μέ τήν πλήρη ἀφοσίωση τοῦ ἀνθρώπου στήν τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ, καί συνιστᾶ ἕνα εἶδος ἰσοβίου μαρτυρίου.
Οἱ δύο αὐτές μορφές συνεχίζονται καί ἀνανεώνονται ἀφενός στά πρόσωπα τῶν Ἁγιορειτῶν μοναχῶν καί ἀφετέρου τῶν Νεομαρτύρων.
Ἡ δεύτερη εἰσήγηση μᾶς παρουσίασε τούς Νεομάρτυρες τῆς περιοχῆς τῆς Βεροίας καί τῆς Ναούσης, στά πρόσωπα τῶν ὁποίων συνδυάζεται, κατά τόν εἰηγητή, ἡ ὁμολογία τῆς πίστεως στόν Χριστό καί ἡ ἄρνηση νά προδώσουν ὄχι μόνο τά ἰδανικά τῆς πίστεως ἀλλά καί τῆς πατρίδος, ἐνῶ στήν περίπτωση ἑνός ὁσιομάρτυρος, τοῦ ἁγίου Τιμοθέου Βεροίας, συνεδυάζονται καί οἱ δύο μορφές ἁγιότητος, ἐφόσον ἔζησε ὡς μοναχός τῆς μονῆς Κωνσταμονίτου τό ἰσόβιο μαρτύριο, ἀλλά καί ἀξιώθηκε καί τοῦ στεφάνου τοῦ μαρτυρίου τοῦ αἵματος.
Ὁ ἅγιος ὁσιομάρτυς Τιμόθεος ἀποτελεῖ παράδειγμα τοῦ ρόλου τοῦ μοναχισμοῦ, καί ἰδιαιτέρως τοῦ Ἁγιορειτικοῦ, ὁ ὁποῖος, ὅπως μᾶς ἀνέπτυξε ὁ ἐκλεκτός ὁμιλητής μας, γνωρίζει τά χρόνια τῆς Τουρκοκρατίας μία ἀξιοπρόσεκτη ἄνθιση, ἐνῶ πολλοί εἶναι οἱ Ἁγιορεῖτες πνευματικοί πού προετοιμάζουν χριστιανούς γιά νά ὁμολογήσουν δημόσια τήν πίστη τους καί νά πεθάνουν γι᾽ αὐτή. Στήν προσφορά αὐτή τοῦ μοναχισμοῦ θά πρέπει ἀσφαλῶς νά προσθέσουμε, ὅπως δίκαια ἀνέφερε ὁ ὁμιλητής μας, καί τό πλῆθος κρυφῶν καί φανερῶν σχολείων πού ἵδρυσαν μοναχοί καί τά ὁποῖα συνέβαλαν τά μέγιστα στήν παιδεία τῶν ἑλληνοπαίδων καί τήν προετοιμασία τους γιά τήν Ἐπανάσταση.
Τό πλαίσιο μέσα στό ὁποῖο ἔγιναν αὐτές οἱ προετοιμασίες φωτίσθηκε μέ τήν ἀνακοίνωση πού εἶχε ὡς θέμα τήν ἐκκλησιαστική κατάσταση τοῦ μακεδονικοῦ χώρου πρίν ἀπό τήν Ἐπανάσταση τοῦ 1821 καί τή σημασία της στίς ἐξελίξεις, ἐνῶ τό Συνέδριό μας ὁλοκληρώθηκε μέ τήν εἰσήγηση πού ἀκούσαμε μόλις προηγουμένως σχετικά μέ τόν παιδευτικό χαρακτήρα διαφόρων θεμάτων τῆς χριστιανικῆς ἁγιογραφίας, ὅπως ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, ὁ προφήτης Ἠλίας, τά μαρτύρια τῶν ἁγίων, ἀλλά καί οἱ στρατιωτικοί καί ἰαματικοί ἅγιοι.
Οἱ δέκα εἰσηγήσεις τίς ὁποῖες παρακολουθήσαμε μέ πολύ ἐνδιαφέρον μᾶς προσέφεραν μιά συνολική, κατά τό δυνατόν, εἰκόνα γιά τήν ἐποχή καί τίς πνευματικές διεργασίες πού συνετελέσθηκαν στά χρόνια πρίν ἀπό τήν Ἐπανάσταση τοῦ 1821, ἐνῶ συγχρόνως εἴχαμε τήν εὐκαιρία νά ψηλαφήσουμε καί ἐμεῖς τή σημαντική προσφορά τοῦ ἀποστόλου Παύλου στήν προετοιμασία τῶν Ἑλλήνων γιά τή μεγάλη στιγμή πού ὅλοι ἀνέμεναν.
Ὅλες αὐτές οἱ λαμπρές εἰσηγήσεις πού ἀκούσαμε ἐλπίζουμε καί εὐχόμεθα, ὅταν μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ θά τυπωθοῦν στόν τόμο Πρακτικῶν τοῦ ΚΖ´ Συνεδρίου, ὅτι θά ἀποτελέσουν μία σημαντική συμβολή στόν ἐθνικό καί ἐκκλησιαστικό ἀναστοχασμό μέ τήν εὐκαρία τῆς διακοσιοστῆς ἐπετείου τῆς ἐθνικῆς παλιγγενεσίας.
Σήμερα ὅμως, κατακλείοντας τό εἰκοστό ἕβδομο Συνέδριό μας, ἔχουμε τή χαρά, ὅπως κάθε χρόνο, νά παρουσιάζουμε τόν τόμο τοῦ περσινοῦ, εἰκοστοῦ ἕκτου, συνεδρίου μέ θέμα: «Εὐαγγέλιο καί ἦθος κατά τόν ἀπόστολο Παῦλο».
Πρίν ὅμως νά ἀνανεώσουμε τή συνάντησή μας, ἐφόσον ὁ Θεός τό ἐπιτρέψει, γιά τόν ἑπόμενο χρόνο, ἐπιτρέψατέ μου νά ἐκφράσω τήν ἄπειρη εὐγνωμοσύνη πρός τόν πρωτοκορυφαῖο ἀπόστολο Παῦλο, γιατί μέ τή χάρη καί τίς πρεσβεῖες του ἀξιωθήκαμε καί φέτος, παρά τίς δύσκολες συνθῆκες ἐξαιτίας τῆς πανδημίας, νά τόν τιμήσουμε καί νά τοῦ ἐκφράσουμε τόν σεβασμό καί τήν ἀγάπη μας.
Ὁλοκάρδιες εὐχαριστίες καί βαθύτατη εὐγνωμοσύνη ἐκφράζουμε πρός τήν Αὐτοῦ θειοτάτη Παναγιότητα, τόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαῖο, γιά τό σεπτό βιντεοσκοπημένο μήνυμά του, μέ τό ὁποῖο μᾶς μετέφερε τήν πατρική του εὐχή καί τήν Πατριαρχική εὐλογία του.
Εὐχαριστοῦμε καί εὐγνωμονοῦμε καί τούς ἐπευλογήσαντες διά τῶν μηνυμάτων τους τό Συνέδριό μας Προκαθημένους τῶν πρεσβυγενῶν καί νεωτέρων Πατριαρχείων καί τῶν Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν.
Θερμότατες εὐχαριστίες ὀφείλουμε στά ἐλλογιμώτατα μέλη τῆς Ἐπιστημονικῆς καί Ὀργανωτικῆς Ἐπιτροπῆς τοῦ Συνεδρίου μας γιά τόν κόπο καί τή φροντίδα τους γιά τήν ἄριστη ὀργάνωσή του, ἀλλά καί τούς ἐλλογιμωτάτους καί διακεκριμένους ὁμιλητές, χωρίς τή συμμετοχή τῶν ὁποίων ἡ διοργάνωσή του θά ἦταν ἀδύνατη.
Οἱ εὐχαριστίες μας ἀπευθύνονται καί πρός ὅλους ὅσους συνέβαλαν ἀλλά καί συμμετεῖχαν στό Συνέδριό μας, τούς ἄρχοντες, πολιτικούς καί στρατιωτικούς, τῆς πόλεως καί τῆς περιφερείας μας, πρός τό Διοικητικό Συμβούλιο τοῦ «Χώρου Τεχνῶν» γιά τήν παραχώρηση τῆς λαμπρῆς αὐτῆς αἰθούσης, καί ὅλους τούς κληρικούς, μοναχούς καί λαϊκούς, οἱ ὁποῖοι ἐξέφρασαν μέ τήν παρουσία τους τήν τιμή καί τόν σεβασμό τους πρός τόν πρωτοκορυφαῖο ἀπόστολο, τόν ἱδρυτή τῆς τοπικῆς μας Ἐκκλησίας.
Πρός αὐτόν ἀπευθύνουμε διά μία ἀκόμη φορά τή βαθύτατη εὐγνωμοσύνη μας καί τόν παρακαλοῦμε νά πρεσβεύει πρός τόν Δομήτορα τῆς Ἐκκλησίας Χριστό, ὥστε νά εἴμεθα πάντοτε ἄξιοι, ὡς ἄτομα καί ὡς Ἔθνος, «τῆς ἐλευθερίας, ᾗ Χριστός ἡμᾶς ἠλευθέρωσε».
