Ενθουσιασμό στα άτομα που αντιμετωπίζουν πρόβλημα παχυσαρκίας έχει προκαλέσει τα τελευταία χρόνια η άφιξη νέας γενιάς φαρμάκων με υποσχόμενα αποτελέσματα (15%-20% απώλεια βάρους κατά μέσο όρο) μετά από αποτυχίες χρόνων στην ανάπτυξη αποτελεσματικών θεραπειών.
Κι είναι τέτοια η φρενίτιδα που οι φαρμακοβιομηχανίες κατακλύζονται από παραγγελίες και πασχίζουν να ικανοποιήσουν την ζήτηση μολονότι τα εργοστάσιά τους δουλεύουν με πυρετώδεις ρυθμούς.
Με την αλματώδη αύξηση της νοσογόνου παχυσαρκίας ανά την υφήλιο - πάνω από ένα δισεκατομμύριο οι πάσχοντες - οι δυνητικοί πελάτες των φαρμάκων αυτών αφθονούν, πόσω μάλλον που το ποσοστά των υπέρβαρων αυξάνονται διαρκώς. Την τελευταία τριακονταετία τα ποσοστά παχυσαρκίας υπερδιπλασιάστηκαν στους ενήλικες και τετραπλασιάστηκαν στα παιδιά και τους εφήβους κάνοντας τους υπεύθυνους των εργαστηρίων της αμερικανικής φαρμακοβιομηχανίας Eli Lilly και της δανέζικης Novo Nordisk, που ανέπτυξαν αντίστοιχα τα περιζήτητα φάρμακα Zepbound (στην Ευρώπη κυκλοφορεί με την ονομασία Mounjaro) και Ozempic (κυκλοφορεί με την επωνυμία Wegovy στις ΗΠΑ) να τρίβουν τα χέρια τους με ικανοποίηση.
Δεν χρειάστηκε άλλωστε να καταφύγουν σε πολυδάπανες διαφημιστικές καμπάνιες αφού το ρόλο αυτό ανέλαβαν πανευτυχείς ανώνυμοι πελάτες με αναρτήσεις τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και διασημότητες όπως ο Έλον Μασκ και η Όπρα Γουίνφρεϊ.
Πώς λειτουργούν τα νέα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας
Τα δύο αυτά ενέσιμα φάρμακα διατίθενται μόνον με συνταγογράφηση και χορηγούνται με τη βοήθεια ενός εγχυτήρα στυλό, όπως η ινσουλίνη στους διαβητικούς, μια φορά την εβδομάδα. Λειτουργούν ενεργοποιώντας δύο φυσικά παραγόμενες ορμόνες στο σώμα: το πεπτίδιο-1 που μοιάζει με τη γλυκαγόνη, γνωστό ως GLP-1, και το εξαρτώμενο από τη γλυκόζη ινσουλινοτροπικό πολυπεπτίδιο ή GIP, ένας συνδυασμός που λέγεται ότι επιβραδύνει την κένωση του στομάχου, παρατείνοντας το αίσθημα κορεσμού στους χρήστες και καταστέλλοντας την όρεξη επιβραδύνοντας τα σήματα πείνας στον εγκέφαλο.
Η σεμαγλουτίδη (Ozempic) χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2 ήδη από τον Δεκέμβριο του 2017 στις ΗΠΑ και από το 2018 στην Ευρώπη, ενώ η τιρζεπατίδη, δραστική ουσία του Zepbound έχει εγκριθεί από τον Μάιο του 2022 για τη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2 από τον FDA.
Η σεμαγλουτίδη είναι ένα ανάλογο του γλυκαγονοειδούς πεπτιδίου GLP-1. Ως αγωνιστής του υποδοχέα GLP-1, δεσμεύεται εκλεκτικά σε αυτόν και τον ενεργοποιεί. Οι κύριες δράσεις της είναι οι ακόλουθες:
Μειώνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, διεγείροντας την έκκριση ινσουλίνης και μειώνοντας την έκκριση γλυκαγόνης, όταν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα είναι υψηλά.
Προκαλεί μία μικρή καθυστέρηση της γαστρικής κένωσης κατά την πρώιμη μεταγευματική φάση.
Μειώνει την όρεξη και συνεπώς την πρόσληψη ενέργειας με αποτέλεσμα απώλεια βάρους.
Μειώνει τις συγκεντρώσεις γλυκόζης νηστείας και μεταγευματικής γλυκόζης σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.
Φρενίτιδα για τα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας
Με μέση απώλεια βάρους 12,4% στους συμμετέχοντες μετά από 56 εβδομάδες και σχεδόν 15% μετά από δύο χρόνια η σεμαγλουτίδη αποδείχθηκε πολύ αποτελεσματικότερη για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας απ’ ό,τι τα προηγούμενα φάρμακα, που εξασφάλιζαν μέση απώλεια βάρους 5%-8%. Η άφιξη της τιρζεπατίδης, ο οποία λαμβανόμενη στην υψηλότερη δόση επέφερε απώλεια βάρους σχεδόν 18% σε διάστημα ενάμιση χρόνου στις μελέτης, εκτόξευσε στα ύψη το ενδιαφέρον για τα φάρμακα αυτά.
«Η φρενίτιδα μπορεί να εξηγηθεί κι από το γεγονός ότι υπήρχαν μέχρι τώρα λιγοστές επιλογές φαρμάκων για την αντιμετώπιση αυτής χρόνιας ασθένειας», σημειώνει η διατροφολόγος του νοσοκομείου Pitie-Salpetriere του Παρισιού, Καρίν Κλεμάν. «Παρά τις γνωστές παρενέργειές τους (ναυτία, διάρροια, δυσκοιλιότητα, τάση προς έμετο κτλ) η άφιξη αυτών των νέων φαρμάκων φούντωσε τις ελπίδες», πρόσθεσε.
Η αρχή μιας βιομηχανίας δισεκατομμυρίων δολαρίων
Στις χρηματαγορές επικρατεί ευφορία. Οι μετοχές των εταιρειών που παράγουν τα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας εκτοξεύτηκαν στα ύψη την τελευταία τριετία. Σύμφωνα με τον αναλυτή της Bernstein, Φλοράν Σεσπεντέ, η Novo Nordisk παρουσιάζει την υψηλότερη κεφαλαιοποίηση στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια κι η ανταγωνίστριά της Eli Lilly έχει περάσει στην κορυφή των αποτιμήσεων της φαρμακευτικής βιομηχανίας παγκοσμίως.
Σύμφωνα με αναλυτές της Wall Street η αναπτυσσόμενη αγορά φαρμάκων κατά της παχυσαρκίας θα μπορούσε να εξελιχθεί σε μια βιομηχανία άνω των 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων μέχρι τα τέλη της δεκαετίας, χωρίς να προσμετρηθούν οι πιθανές νέες εφαρμογές των φαρμάκων αυτών. Πρόσφατες κλινικές μελέτες της Novo Nordisk και της Lilly σε υπέρβαρους εμφάνισαν λίαν υποσχόμενα αποτελέσματα για καρδιοπάθειες, πρόληψη εγκεφαλικών επεισοδίων, νεφρική ανεπάρκεια και υπνική άπνοια.
Η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας πρέπει να είναι συνολική
Για τον Δρα Παναγιώτη Λαΐνα MD MSc PhD, Αναπληρωτή Διευθυντή Γενικής Χειρουργικής στο Metropolitan Hospital και υπεύθυνο του Τμήματος Παχυσαρκίας των Διαγνωστικών Κέντρων Healthspot του ομίλου HHG η φρενίτιδα για τα νέα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας «αναδεικνύει με στρεβλό τρόπο τη διαρκή μάχη πολλών ανθρώπων με τα κιλά τους, μία μάχη για την υγεία τους και τη βελτίωση της καθημερινότητάς τους».
Οι επαγγελματίες Υγείας διστάζουν να μιλήσουν για επανάσταση στον τομέα της καταπολέμησης της παχυσαρκίας. «Είναι η αρχή μιας νέας εποχής, αλλά τα φάρμακα αυτά δεν είναι πανάκεια, που θα λύσει μόνη της το πρόβλημα. Η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας πρέπει να είναι συνολική: αλλαγή των διατροφικών συνηθειών, σωματική άσκηση κτλ», προειδοποιεί η Κλεμάν.
Δυσοίωνες προβλέψεις για επιπτώσεις στη βιομηχανία τροφίμων
Κάποιοι ειδικοί θεωρούν ότι με την φρενίτιδα απώλειας βάρους θα επηρεαστεί αρνητικά η βιομηχανία τροφίμων και οι αλυσίδες σούπερ-μάρκετ. Τον περασμένο χρόνο η αμερικανική αλυσίδα Walmart προκάλεσε πανικό στις αγορές όταν ανακοίνωσε ότι παρατήρησε μια ελαφρά αλλαγή στις αγοραστικές συνήθειες των πελατών της.
Στον Ιατρικό τομέα ορισμένες Κασσάνδρες προβλέπουν μείωση των βαριατρικών χειρουργικών επεμβάσεων και των πωλήσεων ιατρικών συσκευών για ασθένειες που συνδέονται με την παχυσαρκία.
Μέχρι στιγμής, η μόνη παράπλευρη απώλεια παραμένει αυτή της βιομηχανίας δίαιτας, όπου ο πρώην γίγαντας του κλάδου, η Weight Watchers, ανακοίνωσε σχέδιο αναδιάρθρωσης τον Αύγουστο, αφού είδε την τιμή της μετοχής της να πέφτει περισσότερο από 90% από την αρχή του έτους.
Πρόβλημα η υψηλή τιμολόγηση των φαρμάκων κατά της παχυσαρκίας
Μια άλλη μεγάλη πρόκληση είναι το υψηλό κόστος αυτών των φαρμάκων κατά της παχυσαρκίας.
Η τιμή καταλόγου της τιρζεπατίδης για την απώλεια βάρους είναι 1.059,87 δολάρια ανά μήνα για έξι διαφορετικά μεγέθη δόσεων, η οποία είναι περίπου 20% χαμηλότερη από εκείνη του Wegovy (Ozempic) σύμφωνα με την Eli Lilly.
Τα εθνικά συστήματα Υγείας ανησυχούν για τις επιπτώσεις στους προϋπολογισμούς τους. Στη Δανία επιτροπή ειδικών πρότεινε τον περασμένο Ιούνιο περιορισμό της συνταγογράφησης του Ozempic, ενώ στην Ολλανδία μια άλλη επιτροπή εισηγήθηκε στον υπουργό Υγείας της χώρας να μην επιστρέφονται από τα ταμεία υγείας στους πολίτες τα ποσά για τη λήψη των φαρμάκων κατά της παχυσαρκίας.
Στις ΗΠΑ το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κογκρέσου σημείωσε τον Μάρτιο ότι η πιθανή εξοικονόμηση πόρων από τη μείωση των ποσοστών της παχυσαρκίας στον πληθυσμό δεν θα αντιστάθμιζε, σε αυτό το στάδιο, το κόστος κάλυψης αυτών των προϊόντων. Ειδικοί τονίζουν, πάντως, ότι άφιξη νέων ανταγωνιστικών προϊόντων στην αγορά τα επόμενα χρόνια θα μειώσει τις τιμές τους.
