Η υγιεινή αιώνες πριν, δεν ήταν κάτι δεδομένο, δεν αφορούσε όλο τον κόσμο και όσοι την είχαν εντάξει στην καθημερινότητα τους, συνήθως ήταν λίγοι. Συγκεκριμένα, ο τρόπος που αντιμετώπισε η ανθρωπότητα την υγιεινή ανάλογα με τις κοινωνικές τάξεις, μοιάζει τουλάχιστον κωμικοτραγικός, αν και απόλυτα διδακτικός.
Μεσαίωνας (500 μ.χ - 1500): Μπάνιο μόνο με παρέα
Μπάνιο:Το ατομικό μπάνιο, συνήθως σε ξύλινες γούρνες, με ζεστό νερό, ήταν μια απόλαυση για τους λίγους. Συγκεκριμένα, προοριζόταν για τα άτομα αριστοκρατικής καταγωγής, υπήρχε πάντα η δυνατότητα του μπάνιου, μακριά από τα ενοχλητικά βλέμματα του απλού λαού, που πραγμάτωνε μπάνιο, σε δημόσια λουτρά. Αυτό φυσικά άλλαξε ύστερα από την πανδημία της μαύρης πανώλης, όταν περίπου 100-200 εκατομμύρια άνθρωποι ανά τον κόσμο έχασαν τις ζωές τους. Την ίδια εποχή και η εκκλησία είχε αποκηρύξει το κοινό λουτρό ως κάτι που προσβάλλει την πνευματικότητα και το ήθος του ανθρώπου.
Πλύσιμο δοντιών: Κι όμως υπήρχε! Η «οδοντόκρεμα» του μεσαίωνα ήταν ένα ποτήρι κρασί ή ξύδι, με το οποίο οι συνδαιτυμόνες ενός γεύματος, μετά την ολοκλήρωση του, απολύμαιναν έκαστος το στόμα του, ενώ για την δημιουργία ευχάριστης αναπνοής, μασούσαν φύλλα μέντας και άλλα αρωματικά βότανα. Η οδοντιατρική περιοριζόταν στη λογική του «πονάει δόντι, βγάλει δόντι!».
Τουαλέτα: Τα πράγματα ήταν πολύ απλά: Οι πλούσιοι είχαν το δικό τους δωμάτιο, με ένα «κουτί» που είχε μια τρύπα στο κέντρο, η οποία οδηγούσε σε ένα σωλήνα, ο οποίος έσπρωχνε το «περιεχόμενο» στο χώμα, έξω από τη κάθε οικία. Οι φτωχοί συνήθως βολεύονταν με στάμνες και δοχεία. Υπαίθριες τουαλέτες επίσης υπήρχαν (σε μια πιο πρόχειρη εκδοχή του κουτιού με την τρύπα) και οι επισκέπτες χρησιμοποιούσαν για χαρτί, κομμάτια από άκυρο, ή βαμβάκι.
Αποχέτευση: Όταν υπήρχε ποτάμι ή θάλασσα κάπου κοντά στο εκάστοτε σπίτι, οι ένοικοι πετούσαν τις ακαθαρσίες τους εκεί. Όταν όμως δεν υπήρχε κάτι τέτοιο, συχνά, οι υπηρέτριες γέμιζαν στάμνες με ακαθαρσίες και τα πετούσαν - τη νύχτα - στο δρόμο!
Αρχαία Ρώμη: Το καζανάκι και το -κοινόχρηστο- σφουγγάρι
Καμία έκπληξη και για το ζήτημα του μπάνιου στην Αρχαία Ρώμη, καθώς η δημόσια τουαλέτα ήταν σταθερή αξία στην καθημερινότητα του απλού Ρωμαίου πολίτη. Το «καζανάκι» της εποχής, ήταν το νερό που περνούσε μέσω των προηγμένης - για την εποχή - τεχνολογίας ρωμαϊκών υδραγωγείων και σε ένα σχεδόν ικανοποιητικό βαθμό, απορροφούσε τις κενώσεις του κάθε πολίτη μαζί και τις σχετικές οσμές. Δεν έλειψαν βέβαια και τα παράπονα από γαλαζοαίματους, όπως ο αυτοκράτορας Κικέρωνας που είχε επιχειρήσει να απομακρύνει τις δημόσιες τουαλέτες που βρίσκονταν κοντά στο παλάτι του.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Αυτές είναι οι λωρίδες του δρόμου που λάμπουν σαν πυγολαμπίδες στο σκοτάδι και σώζουν ζωές
Στη θέση του χαρτιού τουαλέτας, υπήρχε σφουγγάρι, πάνω σε ξύλο, το οποίο συνήθως ήταν ένα και μοναδικό, για όλους τους θαμώνες της τουαλέτας.
Φυσικά για τους πλούσιους Ρωμαίους, τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Η τουαλέτα ήταν άλλο ένα παράδειγμα του πως η τάξη και το προνόμιο μπορούσα να μονοπωλήσουν τα πάντα, ακόμα και την καθαριότητα. Όπως φαίνεται από τα ευρήματα της βίλας του αυτοκράτορα Αδριανού, υπήρχαν ειδικά διαμορφωμένα καθίσματα για τη βιολογική ανάγκη του κάθε γαλαζοαίματου, ενώ για τους επισκέπτες οι τουαλέτες ήταν κοινές - αν και με ξεχωριστή περιποίηση και καθαριότητα, και για τους υπηρέτες, ίδιες με αυτές των κοινών ανθρώπων.ε.
Όταν δεν υπήρχε τίποτα από τα παραπάνω κοντά: Χωρίς τουαλέτα σε κοντινή απόσταση, το πρόβλημα για κάθε Ρωμαίο, είχε άμεση λύση: σε: δημόσια ούρηση σε συντριβάνια ή πάνω σε αγάλματα! Γι' αυτό το λόγο σώζονται επιγραφές που μοιάζουν με «οδηγίες» για όσους ήθελαν να κάνουν το νο.1 πάνω σε έργα τέχνης. Βέβαια, δεν μπορούμε να αδικήσουμε τους Ρωμαίους γι' αυτό, καθώς η τουαλέτα είχε δαιμονοποιηθεί κατά καιρούς, με αναφορές για «παράξενα πλάσματα» που εμφανίζονταν εκεί (συνήθως ποντίκια), ενώ ο συγγραφέας Κλαύδιος Ιουλιανός, είχε γράψει και για ένα χταπόδι (!) που είχε εντοπίσει εκεί. Είχε και η Ρώμη τα fake news της!
Βασιλιάδες της Αγγλίας
Ερρίκος ο 7ος και Ερρίκος ο 8ος
Ήταν 1485, όταν ο Ερρίκος ο 7ος, νέος βασιλιάς στον θρόνο της Βρετανίας, είχε επινοήσει τον «ιδιωτικό θάλαμο», μια κινητή, πρωτόγονη εκδοχή της σημερινής τουαλέτας, σε ένα όμορφο, ξύλινο κουτί. Όμως, αυτή η τουαλέτα συνοδευόταν και από ένα «προσωπικό βοηθό», τον άνθρωπο δηλαδή που είχε ως κύρια αρμοδιότητα του, να ολοκληρώνει τις ανάγκες του ο Βασιλιάς και ύστερα να καθαρίζει τις «δουλειές» του. Ακούγεται αηδιαστικό σε ακραίο βαθμό, αλλά για την υψηλή κοινωνία εκείνης της εποχής, ο συγκεκριμένος «βοηθός» μπορούσε να εκμεταλλευτεί την επαφή του με τον Βασιλιά και να κερδίσει χρήματα και φήμη. Ξεχωριστό παράδειγμα αποτελεί ο Γουίλιαμ Κόμπτον, ο βοηθός του Ερρίκου του 8ου, ο οποίος κατέληξε να αναλαμβάνει καθήκοντα γενικής διαχείρισής του βασιλείου, όσο ο κύριος του έλειπε σε εκστρατείες. Όταν βέβαια, ο διάδοχος του Κόμπτον τόλμησε να συνάψει σχέση με τη γυναίκα του Ερρίκου, αποκεφαλίστηκε.
Ελισάβετ Α`
Στα μισά του 16ου αιώνα, η Ελισάβετ είχε καταργήσει τον βοηθό του Ερρίκου με ένα ρόλο παρόμοιο, που μεταφραζόταν ως «η κυρία της κρεβατοκάμαρας», η οποία αναλάμβανε και το μπάνιο της Βασίλισσας. Αξιοσημείωτο όμως, ότι η Βασίλισσα έκανε μπάνιο μόλις τέσσερις φορές το χρόνο.
Όταν το εμπόριο της ζάχαρης έφτασε και στην Βρετανία, η Ελισάβετ έπαθε κάτι σαν εθισμό στα γλυκίσματα, τρώγοντας μανιωδώς, με αποτέλεσμα να χαλάσουν τα δόντια της και να κυκλοφορεί δημοσιώς με μια αρωματισμένη πετσέτα, για να κρύψει τη δυσοσμία του στόματος της.
Σαν να μην έφταναν όλα τα παραπάνω, η Ελισάβετ κόλλησε ανεμοβλογιά, με συμπτώματα όπως στίγματα στο πρόσωπο να την ωθούν σε βιαστικές και λανθασμένες αποφάσεις. Η Ελισάβετ προσπάθησε να κρύψει τα σημάδια στο πρόσωπο της, με μια «πούδρα»: Ήταν το βενετσιάνικο λευκό μολύβδου, μια ουσία τόσο τοξική, που μπορούσε να προκαλέσει δηλητηρίαση, τριχόπτωση, μόλυνση στο δέρμα και θάνατο.
Ένα μακελειό θανάτων από τουαλέτα!
Έρφουρτ, Γερμανία, 1184
Στο Έρφουρτ, ένα ανοιξιάτικο πρωινό του 1184, στο αίθουσα δείπνου της εκκλησίας του Αγίου Πέτρου, ο δούκας της Θουριγγίας, Λουϊ ο Τρίτος και ο αρχιεπίσκοπος της Μάϊντς, Κονράντ, είχαν επιλέξει να συναντηθούν, μαζί με τους εκπροσώπους τους, για να συνάψουν ειρήνη, με τις ευλογίες της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Ώσπου ήχοι κραδασμών άρχισαν να ακούγονται στο πάτωμα και ξαφνικά, το ξύλινο δάπεδο άρχισε να υποχωρεί.
Όλοι οι παρευρισκόμενοι βρέθηκαν ξαφνικά βυθισμένοι σε μια αηδιαστική «λίμνη». Είχαν προσγειωθεί στο υπόγειο που συνδεόταν με την τουαλέτα, που έγινε τελικά, ο τάφος τους.
