Συνέντευξη στον Ευάγγελο Δ. Κόκκινο
Στον απόηχο των εκλογών ο πρέσβης επί τιμή Λεωνίδας Χρυσανθόπουλος*, σε αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στο Πενταπόσταγμα, κάλεσε τη Νέα Δημοκρατία «για το καλό της Ελλάδος να ακολουθήσει μια πιο Ελληνική εξωτερική πολιτική παρά μια Αμερικανική».
Θέτοντας ένα πλαίσιο εξωτερικής πολιτικής για την επόμενη μέρα, ο βετεράνος διπλωμάτης τόνισε πως η Ελλάδα πρέπει να ακολουθήσει μια ισορροπημένη πολιτική ως προς το Ουκρανικό ζήτημα, ενώ συμπλήρωσε πως θα πρέπει να ετοιμαστεί για μια ρήξη με τη Γερμανία για το θέμα των Γερμανικών αποζημιώσεων και του κατοχικού δανείου.
Επεσήμανε πως θα πρέπει να παγώσει εντελώς η Συμφωνία Τελωνειακής Ένωσης ΕΕ-Τουρκίας και να επιβληθούν κυρώσεις στην Τουρκία, όσο η τελευταία δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία, ενώ συμπλήρωσε πως «δεν αναμένει καμία μεταστροφή της εξωτερικής πολιτικής του Ερντογάν εφόσον επανεκλεγεί Πρόεδρος».
Εκτιμά πως η προσπάθεια της Τουρκίας για την αποστρατικοποίηση των νησιών μας στο Αιγαίο θα συνεχιστεί. Όπως ανέφερε ο κ. Χρυσανθόπουλος, «η αντίδραση της Αθήνας πρέπει να επικεντρωθεί στην αναφορά των διατάξεων της Συνθήκης της Λωζάνης (άρθρο 13) που δεν αναφέρονται σε αποστρατικοποίηση», ενώ όπως είπε, «μπορεί να ζητηθεί η επιστροφή της Ίμβρου και της Τενέδου μιας και η Τουρκία παραβίασε το άρθρο 14 της Συνθήκης της Λωζάνης που προβλέπει ένα είδος αυτονομίας για τα δύο νησιά».
Αναφορικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία, ο έμπειρος διπλωμάτης θεωρεί πιθανή μια γενικευμένη κλιμάκωση στον πόλεμο της Ουκρανίας «γιατί αυτό επιθυμούν οι ΗΠΑ και οι υποχείριες χώρες στο ΝΑΤΟ». «Πολύ φοβάμαι ότι σε μια τέτοια περίπτωση η Μόσχα θα αντιδράσει αναλόγως γιατί τελικά η Ρωσία αγωνίζεται για την επιβίωση της», είπε.
«Η θέση της Ελλάδος στον πόλεμο της Ουκρανίας είναι μια θέση χώρας που βρίσκεται σε υποτέλεια», τόνισε ο κ. Χρυσανθόπουλος και συμπλήρωσε πως «το συμφέρον της Ελλάδος επιβάλλει μια πιο ισορροπημένη θέση στο Ουκρανικό, που να αναζητά ειρηνευτικές λύσεις αντί την συνέχιση του πολέμου».
Επιπλέον, καθώς η Κίνα αναδύεται ως υπερδύναμη στην παγκόσμια σκακιέρα, ο κ. Χρυσανθόπουλος, όποιος έχει υπηρετήσει ως πρέσβης της χώρας μας στο Πεκίνο, ξεκαθαρίζει πως «η Κίνα σέβεται τα κράτη εκείνα που έχουν μακρά ιστορία και πολιτισμό. Γι' αυτό σέβονται την Ελλάδα πολύ, αλλά η Αθήνα δεν έχει εκμεταλλευτεί ακόμα αυτό το γεγονός». «Η άνοδος της Κίνας αποτελεί ένα θετικό γεγονός γιατί προσφέρει μια ισορροπία στην παγκόσμια μονοκρατορία των ΗΠΑ, που κινδυνεύει να ανατινάξει την ανθρωπότητα στον αέρα», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Τέλος, ο πρέσβης ε.τ. προειδοποιεί πως «η συνέχιση του πολέμου στην Ουκρανία και οι προκλήσεις των ΗΠΑ στην Κίνα και στην Ταϊβάν, μπορεί να οδηγήσουν σε μια ανεξέλεγκτη κατάσταση με αποτέλεσμα να χρησιμοποιηθούν πυρηνικά όπλα και άλλα μέσα μαζικής καταστροφής».
Ολόκληρη η συνέντευξη:
- Τι σηματοδοτούν οι εθνικές εκλογές για την ελληνική εξωτερική πολιτική; Πώς το αποτέλεσμα των εκλογών διαμορφώνει τις μελλοντικές κινήσεις της Ελλάδας;
Μια και η ΝΔ κέρδισε τις εκλογές, θα πρέπει ίσως για το καλό της Ελλάδος να ακολουθήσει μια πιο Ελληνική εξωτερική πολιτική παρά μια Αμερικανική εξωτερική πολιτική. Είναι απαραίτητο η νέα κυβέρνηση να αναλύσει ποια πολιτική είναι συμφέρουσα για την Ελλάδα και τον λαό της και αφού το κάνει αυτό, τότε να πλησιάσει εκείνο τον ξένο παράγοντα που θα μπορέσει να βοηθήσει την Ελλάδα μακροχρονίως περισσότερο. Θα πρέπει να ακολουθήσει μια ισορροπημένη πολιτική ως πρός το Ουκρανικό ζήτημα. Θα πρέπει επίσης να ετοιμαστεί για μια ρήξη με την Γερμανία για το θέμα των Γερμανικών επανορθώσεων και του κατοχικού δανείου, συνεργαζόμενη με την Πολωνία για να πειστεί η Γερμανία να ανοίξει συζήτηση επί του θέματος.
Θα πρέπει η γραμμή της Ελλάδος ως προς την Τουρκία να είναι σκληρή και να αποτρέψουμε τις μεσολαβητικές προσπάθειες των ΗΠΑ και της Γερμανίας για τον απλούστατο λόγο ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να κάνει καμία παραχώρηση και κανένα συμβιβασμό εφόσον δεν διεκδικεί τίποτα. Όσον η Τουρκία συνεχίζει να μην αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία, θα πρέπει να παγώσει εντελώς η Συμφωνία Τελωνειακής Ένωσης ΕΕ-Τουρκίας και να επιβληθούν κυρώσεις στην Τουρκία που δεν αναγνωρίζει ένα κράτος μέλος της ΕΕ. Θα πρέπει τέλος να σοβαρευτούμε ως προς την Αλβανία και να σταματήσουμε τις διαπραγματεύσεις ένταξης στην ΕΕ μέχρις ότου σταματήσει να παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα της Ελληνικής μειονότητας.
- Ποιες πιστεύετε ότι θα είναι οι κινήσεις Ερντογάν εφόσον επανεκλεγεί Πρόεδρος στην Τουρκία βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, έχοντας υπόψιν και τον εορτασμό των 100 ετών από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας; Αναμένετε υπό όρους στροφή Ερντογάν προς ΕΕ και ΗΠΑ ή βλέπετε συνέχιση εναγγαλισμού με τον Πούτιν και απομάκρυνση από τη Δύση;
Δεν βλέπω καμία μεταστροφή της εξωτερικής πολιτικής του Ερντογάν εφόσον επανεκλεγεί Πρόεδρος. Η Τουρκία έχει μια ενιαία εξωτερική πολιτική, η οποία αποσκοπεί στην υπεράσπιση των συμφερόντων της παγκοσμίως. Η σκληρή θέση έναντι της Ελλάδος δεν πρόκειται να αλλάξει ως και η πολιτική της έναντι της Ρωσίας, γιατί εξυπηρετούνται έτσι τα συμφέροντα της Άγκυρας. Συνεπώς δεν βλέπω στροφή της Τουρκίας ούτε προς ΗΠΑ ούτε προς ΕΕ.
- Θα συνεχιστεί και πως εκτιμάτε ότι θα εκδηλωθεί νέα προσπάθεια της Τουρκίας για αποστρατικοποίηση των νησιών μας στο Αιγαίο; Ποια θα πρέπει να είναι η στάση της Ελλάδας αν οι Τούρκοι πάνε το θέμα της αποστρατικοποιήσεως στο ΣΑ του ΟΗΕ;
Βεβαίως θα συνεχιστεί η προσπάθεια της Τουρκίας για την αποστρατικοποίηση των νησιών μας στο Αιγαίο. Η αντίδραση της Αθήνας πρέπει να επικεντρωθεί στην αναφορά των διατάξεων της Συνθήκης της Λωζάνης (άρθρο 13) που δεν αναφέρονται σε αποστρατικοποίηση αλλά στην μη ύπαρξη ναυτικών βάσεων-και ναυτικές βάσεις δεν έχουμε εκεί. Καλόν είναι να έχουμε μπροστά μας τις διατάξεις της Λωζάνης όταν μιλάμε στους Τούρκους και να αποφεύγονται οι γενικότητες. Ειδικότερα το άρθρο 13 αναφέρει τα εξής:
"Προς εξασφάλιση της ειρήνης η Ελληνική κυβέρνηση υποχρεούται να τηρεί εν ταις νήσοις Μυτιλήνη, Χίο, Σάμo και Ικαρία τα ακόλουθα μέτρα: Α. αι ειρημέναι νήσοι δεν θα χρησιμοποιηθούν εις εγκατάσταση ναυτικής η εις ανέγερσιν οχυρωματικού τινός έργου. Θα απαγορευθεί εις την Ελληνικήν στρατιωτικήν αεροπλοίαν να υπερίπταται του εδάφους της ακτής της Ανατολίας. Αντιστοίχως η Οθωμανική Κυβέρνησης θα απαγορεύσει την στρατιωτική αεροπλοίαν της να υπερίπταται των ρηθείσων νησών. Αι Ελληνικαί στρατιωτικαί δυνάμεις εν ταις ειρημένοις νήσοις να περιορισθώσιν εις τον συνήθη αριθμόν των δια την στρατιωτικήν θητείαν καλουμένων αίτινες δύνανται να εκγυμνάζονται επί τόπου και εις δύναμιν χωροφυλακής και αστυνομίας ανάλογον πρός τήν εφ ολοκλήρου του ελληνικού εδάφους υπάρχουσαν τοιαύτην"
Επίσης στην Σύμβαση του Montreux του 1936 που επέτρεψε τον εξοπλισμό της Λήμνου και Σαμοθράκης, η Τουρκία αναγνώρισε το δικαίωμα αυτό με τις δηλώσεις του τότε ΥΠΕΞ Ρουστού Αράς στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση. Οι δηλώσεις αυτές εστάλησαν με τήν από 6.5.1936 επιστολή του τότε Τούρκου Πρέσβη στην Αθήνα Ρουσσέν Εσρέφ στον Έλληνα ΥΠΕΞ. Ως προς τα Δωδεκάνησα που περιήλθαν στην Ελλάδα με την Συνθήκη των Παρισίων του 1947 και που προβλέπει αποστρατικοποίηση των νήσων κατόπιν επιμονής της Σοβιετικής Ένωσης τότε, θα πρέπει να υπομνησθεί συνεχώς στην Τουρκία οτι η Άγκυρα δεν ειναι συμβαλλόμενο μέρος της Συνθήκης των Παρισίων και συνεπώς σύμφωνα με το άρθρο 34 της Συνθήκης της Βιέννης περί Συνθηκών: "Μια συνθήκη δεν δημιουργεί υποχρεώσεις η δικαιώματα για τρίτες χώρες εκτός των συμβαλλομένων".
Δεν νομίζω ότι η Τουρκία θα τολμήσει να θέσει το θέμα στο Συμβούλιο Ασφαλείας γιατί η Ελλάδα θα είναι μη μόνιμο μέλος του από τον Ιανουάριο. Βέβαια μπορεί να το θέσει από πριν αλλά οι συνθήκες είναι ξεκάθαρες εναντίον της. Τα ανωτέρω θα πρέπει κατά κόρον να υπογραμμίζονται και προς ΗΠΑ και Γερμανία που ενδιαφέρονται για λύσεις αμοιβαίων υποχωρήσεων, προκειμένου πειστούν ότι δεν υπάρχει έδαφος για Ελληνικές παραχωρήσεις.
Τέλος μπορεί να ζητηθεί η επιστροφή της Ίμβρου και της Τενέδου μιας και η Τουρκία παραβίασε το άρθρο 14 της Συνθήκης της Λωζάνης που προβλέπει ένα είδος αυτονομίας για τα δύο νησιά.
- Γίνεται λόγος το τελευταίο διάστημα για συμφωνία στα πρότυπα των Πρεσπών, στο Αιγαίο. Εκτιμάτε πως μια τέτοια συμφωνία είναι πιθανή; Αν ναι ποια μορφή θα έχει;
Δεν τη θεωρώ πιθανή για τον απλούστατο λόγο ότι η Τουρκία θα ήθελε να περιέλθουν στην κυριότητα της πολλά από τα νησιά αυτά. Θεωρητικά θα μπορούσε να επιτευχθεί κάποια συμφωνία εφόσον η Άγκυρα δηλώσει ότι δεν έχει καμία βλέψη στα Ελληνικά νησιά. Τότε θα μπορούσε να επιτευχθεί κάποια συμφωνία για την κοινή εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων του Αιγαίου.
- Ο συνεχιζόμενος πόλεμος στην Ουκρανία έχει πυροδοτήσει κομβικές αλλαγές στην παγκόσμια σκακιέρα. Είναι πιθανή μια γενικευμένη κλιμάκωση με εμπλοκή ΗΠΑ-ΝΑΤΟ; Αν οι κόκκινες γραμμές της Μόσχας δεν γίνουν σεβαστές θα έχουμε την οργισμένη αντίδραση που υπόσχεται το Κρεμλίνο;
Θεωρώ πιθανή μια γενικευμένη κλιμάκωση στον πόλεμο της Ουκρανίας γιατί αυτό επιθυμούν οι ΗΠΑ και οι υποχείριες χώρες στο ΝΑΤΟ. Πολύ φοβάμαι ότι σε μια τέτοια περίπτωση η Μόσχα θα αντιδράσει αναλόγως γιατί τελικά η Ρωσία αγωνίζεται για την επιβίωση της.
- Πώς σχολιάζετε τη θέση της Ελλάδας αναφορικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία; Θεωρείτε σοφή κίνηση για την ελληνική διπλωματία την υποστήριξη στο Κίεβο και την αποστολή στρατιωτικής βοήθειας;
Η θέση της Ελλάδος στον πόλεμο της Ουκρανίας είναι μια θέση χώρας που βρίσκεται σε υποτέλεια. Αντί να διαδραματίσει έναν ρόλο ανάλογο με αυτόν της Τουρκίας, αντί να αναλαμβάνει ειρηνευτικές πρωτοβουλίες, φτάνει στο άλλο άκρο και να απειλεί τον Ρώσο Πρόεδρο να τον στείλει στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο. Η Ελλάδα που απειλείται από την Τουρκία στέλνει οπλισμό από τα νησιά στην Ουκρανία, τα οποία δεν τα αναπληρώνει γιατί έτσι θέλει η Γερμανία για να μπορέσει να εμφανιστεί στην Τουρκία σαν διαμεσολαβήτρια στη διαμάχη μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας.
Πρώτη στην υποστήριξη των κυρώσεων της ΕΕ κατά της Ρωσίας με αποτέλεσμα να υποφέρουν οι λαοί της ΕΕ από τις αυξήσεις τιμών στον ενεργειακό τομέα και από τον πληθωρισμό. Το συμφέρον της Ελλάδος επιβάλλει μια πιο ισορροπημένη θέση στο Ουκρανικό, που να αναζητά ειρηνευτικές λύσεις αντί την συνέχιση του πολέμου.
Αποτελεί όνειδος για την χώρα μας να μην επιτρέπει την πρόσβασή μας στα Ρωσικά ΜΜΕ για να διαμορφώνουμε μόνοι μας την άποψή μας για το τι συμβαίνει με τον πόλεμο. Επί χούντας ακούγαμε BBC και Deutsche Welle, ενώ η χούντα μπορούσε να βάλει ηλεκτρονικές παρεμβολές και δεν το έκανε. Στην κατοχή όσοι είχαν ραδιόφωνο μπορούσαν να ακούσουν Λονδίνο ή Μόσχα, και τώρα η δημοκρατική ΕΕ μας απαγορεύει να βλέπουμε και να ακούμε τι λέει η άλλη πλευρά. Δηλαδή υιοθετήσαμε φασιστικά μέτρα.
Θα μπορούσαμε να είχαμε καταδικάσει την εισβολή και τίποτα αλλο.Tον Σεπτέμβριο επισκεφθήκαμε με τον Παναγιώτη Λαφαζάνη και τον Κώστα Καραΐσκο την Αγία Πετρούπολη καλεσμένοι από την τοπική κυβέρνηση για μια εκδήλωση προς τιμήν του Μανώλη Γλέζου. Είμαστε η πρώτη δυτική αντιπροσωπεία που επικεπτόταν την Ρωσία από την έναρξη του πολέμου. Η υποδοχή μας ήταν πολύ φιλική και μεταφέραμε το μήνυμα ότι η πλειοψηφία των Ελλήνων δεν συμφωνεί με την αντιρωσική πολιτική της κυβέρνησης. Διαπιστώσαμε επίσης, σε αντίθεση με όσα έλεγαν τα διεθνή ΜΜΕ ότι η ζωή στην Αγία Πετρούπολη συνεχιζόταν κανονικά και ήταν όπως ακριβώς το 2012 που είχα επισκεφθεί για τελευταία φορά την πόλη αυτή.
- Οι ΗΠΑ παρουσιάζουν την Κίνα ως την μεγαλύτερη απειλή για τις επόμενες δεκαετίες. Τι σηματοδοτεί η άνοδος της Κίνας ως υπερδύναμης, αντίπαλου δέους στις Ηνωμένες Πολιτείες;
Η Κίνα θέλει να είναι μια ισχυρή δύναμη που να είναι σεβαστή από τις άλλες μεγάλες δυνάμεις. Δεν θεωρεί τις ΗΠΑ σοβαρή χώρα γιατί στερείται ιστορίας και πολιτισμού. Όταν υπηρετούσα στο Πεκίνο, μου έλεγαν οι Κινέζοι ότι το πρόβλημα με τις ΗΠΑ είναι ότι είναι ένα κράτος 300 ετών, ανιστόρητο και χρησιμοποιεί τη βία για να πετύχει τους στόχους του. Μας λένε να κάνουμε δημοκρατία και απαντάμε ευχαρίστως, αλλά θα μας ταΐζετε τότε. Και αλλάζουν θέμα.
Η Κίνα σέβεται τα κράτη εκείνα που έχουν μακρά ιστορία και πολιτισμό. Γι' αυτό σέβονται την Ελλάδα πολύ, αλλά η Αθήνα δεν έχει εκμεταλλευτεί ακόμα αυτό το γεγονός. Η άνοδος της Κίνας αποτελεί ένα θετικό γεγονός γιατί προσφέρει μια ισορροπία στην παγκόσμια μονοκρατορία των ΗΠΑ, που κινδυνεύει να ανατινάξει την ανθρωπότητα στον αέρα.
- Οδηγούμαστε τελικά σε έναν πολυπολικό κόσμο με κατάρρευση της αμερικανικής ηγεμονίας; Είναι πιθανή μία σύγκρουση με χρήση πυρηνικών μέσων ή άλλων Όπλων Μαζικής Καταστροφής;
Η συνέχιση του πολέμου στην Ουκρανία και οι προκλήσεις των ΗΠΑ στην Κίνα και στην Ταϊβάν, μπορεί να οδηγήσουν σε μια ανεξέλεγκτη κατάσταση με αποτέλεσμα να χρησιμοποιηθούν πυρηνικά όπλα και άλλα μέσα μαζικής καταστροφής, που με τη σειρά τους μπορούν να οδηγήσουν στον αφανισμό του ανθρώπου από τον πλανήτη. Για την αποφυγή ενός τέτοιου ενδεχομένου θα πρέπει η ανθρωπότης, εκεί όπου μπορεί να αναδείξει ηγέτες σώφρονες και φιλειρηνιστές, που θα μπορέσουν να σώσουν τον πλανήτη από μια ολοκληρωτική καταστροφή.
*Ο Λεωνίδας Χρυσανθόπουλος επιτέλεσε Γενικός Πρόξενος στην Κωνσταντινούπολη, στην Ελληνική Αντιπροσωπεία στον ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, στην πρεσβεία της Ελλάδας στο Πεκίνο, ενώ ήταν ο πρώτος Έλληνας Πρέσβης στην Αρμενία (1993), Πρέσβης στην Βαρσοβία, στην Οττάβα, Γενικός Δ/ντης Ευρωπαϊκών Υποθέσεων στο ΥΠΕΞ, Γενικός Δ/ντης Οικονομικών Διμερών Σχέσεων στο ΥΠΕΞ, Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Παρευξείνιας Συνεργασίας με έδρα την Κωνσταντινούπολη (2006-2012). Από το 2009 ασχολείται με την καταπολέμηση των μνημονίων. Για τη δράση του αυτή του αφαιρέθηκε το 2013 με Προεδρικό Διάταγμα ο τίτλος του Πρέσβη επί τιμή. Του επεστράφη το 2016.
