Συνέντευξη στον Μάνο Χατζηγιάννη
«Η Ρωσία είναι μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών και μας ενδιαφέρει η διατήρηση των παγίων θέσεων της για την Κύπρο, αλλά και για την εφαρμογή της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας στο Αιγαίο » αναφέρει μεταξύ άλλων στην αποκλειστική του συνέντευξη στο ΠΕΝΤΑΠΟΣΤΑΓΜΑ ο κ. Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος, γνωστός Διεθνολόγος και ερευνητής τμήματος Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών ΕΚΠΑ.
Μιλώντας για τις συμφωνίες της χώρας μας τονίζει πως “οι συμφωνίες αυτές δεν μπορούν να κριθούν ανεξάρτητα από την ευρύτερη συνθήκη της γεωπολιτικής κατάστασης της Μεσογείου και της Ευρώπης ευρύτερα. Η θέση των χωρών του Κόλπου και ο ανταγωνισμός Τουρκίας – Γαλλίας για την άσκηση επιρροής στην Αφρική και τη Μεσόγειο επέτειναν την ανάγκη υπογραφής τους”.
Σημειώνει πάντως με νόημα πως “η ελληνική πλευρά οφείλει να εξακολουθήσει μία ενεργητική πολιτική έναντι των χωρών της Μέσης Ανατολής, δημιουργώντας ταυτόχρονα οικονομικούς δεσμούς, πέρα από τους αμυντικούς. Αν δεν το κάνει αυτό, φοβάμαι ότι οι οικονομικές διευθετήσεις της Άγκυρας θα υποβαθμίσουν τις σχέσεις της Ελλάδας με χώρες της περιοχής και θα αναβαθμίσουν την Τουρκική επιρροή”
Σχολιάζει με δεικτικό τρόπο τα πάρε-δώσε Τουρκίας-Ισπανίας, ενώ για την πιθανότητα ενός “θερμού επεισοδίου” με τους γείτονες επισημαίνει πως “η εξέλιξη των ενεργειακών σχεδιασμών της Λευκωσίας στην Κυπριακή ΑΟΖ, των καθ΄ όλα νόμιμων σχεδιασμών, δίνει μία πρώτης τάξεως ευκαιρία στον Ερντογάν να προχωρήσει στις γνωστές του πειρατείες, για να αλλάξει τους εσωτερικούς συσχετισμούς” και φέρνει ως παράδειγμα την Τσιλέρ την περίοδο των Ιμίων.
Για την συνάντηση Πούτιν-Μητσοτάκη εκτιμάει πως ο Έλληνας πρωθυπουργός επιχείρησε να εξηγήσει στον Ρώσο πρόεδρο πως “η στρατιωτική αναβάθμιση των σχέσεων μας με την Ουάσινγκτον αυτονόητα δεν στοχεύει από πλευράς μας στη Μόσχα, αλλά στην Άγκυρα”.
Πολύ σημαντική η ματιά του στο θέμα της νέας γερμανικής κυβέρνησης θέτοντας μια παράμετρο που δεν έχει ακουστεί: “Αυτό που με προβληματίζει επίσης είναι η συμμετοχή στην Κυβέρνηση των Φιλελευθέρων και η τοποθέτηση του επικεφαλής τους στο Υπουργείο Οικονομικών. Η επιμονή τους στις πολιτικές λιτότητας μπορεί να ξυπνήσει στην Ευρώπη το φάντασμα της ύφεσης”
Τέλος δηλώνει απαισιόδοξος για το θέμα της Λιβύης και όσον αφορά στα Βαλκάνια είναι ξεκάθαρος: “Θα πρέπει να σταθούμε στο πλάι των Σέρβων λόγω Κύπρου”
Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη :
-Κύριε Δεσποτόπουλε, τώρα που έχει καταλαγιάσει ο κονιορτός από τις συμφωνίες με Γαλλία και ΗΠΑ τι αξιολόγηση μπορούμε να κάνουμε σε συνάρτηση και με άλλες, οικονομικές, ενεργειακές ή στρατιωτικές, όπως αυτές με Αίγυπτο και χώρες του Κόλπου;
Δεν χωρά αμφιβολία ότι οι εν λόγω αμυντικές συμφωνίες αυξάνουν το γεωπολιτικό αποτύπωμα της χώρας μας στην περιοχή, αναβαθμίζουν τον στρατιωτικό μας ρόλο και δημιουργούν ένα πλαίσιο σταθεροποίησης της ειρήνης. Ειδικά η συμφωνία με την Γαλλία δημιουργεί μία σημαντική ασπίδα έναντι του νέο-οθωμανικού αναθεωρητισμού. Θα συμφωνήσω με την άποψη ότι οι συμφωνίες αυτές δεν μπορούν να κριθούν ανεξάρτητα από την ευρύτερη συνθήκη της γεωπολιτικής κατάστασης της Μεσογείου και της Ευρώπης ευρύτερα. Η θέση των χωρών του Κόλπου και ο ανταγωνισμός Τουρκίας – Γαλλίας για την άσκηση επιρροής στην Αφρική και τη Μεσόγειο επέτειναν την ανάγκη υπογραφής τους. Έτσι το Παρίσι φρόντισε με τη συμφωνία με την Ελλάδα να αναδείξει τον ηγετικό του ρόλο στη Μεσόγειο, αλλά και την Ευρώπη, προωθώντας την ανάδειξη της κοινής πολιτικής άμυνας και ασφάλειας σε απόλυτη ευρωπαϊκή προτεραιότητα.
-Θεωρείτε πως η προσέγγιση του Ερντογάν με χώρες όπως τα ΗΑΕ, που λογίζονται ως δικοί μας σύμμαχοι, είναι ευκαιριακή ή θα πρέπει να ανησυχούμε για αλλαγή ισορροπιών;
Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι καμία συνθήκη δεν διαρκεί για πάντα και η προσοχή μας θα πρέπει να είναι διαρκώς τεταμένη. Οι συνθήκες αλλάζουν με το πέρασμα του χρόνου και προσαρμόζονται στην ανάγκη της στιγμής. Αλλαγές των συσχετισμών και νέες προκλήσεις μπορούν να εξαλείψουν αγεφύρωτες - μέχρι πρότινος, διαφορές ή να δημιουργήσουν νέες. Μην ξεχνάμε ότι κάποτε υπεγράφη Σύμφωνο Εγγυήσεως (1933) με την Τουρκία, μία καθαρά αμυντική συμφωνία έναντι της τότε Βουλγαρικής απειλής. Σήμερα μία αμυντική συμφωνία μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας μοιάζει με σύντομο ανέκδοτο. Ως εκ τούτου, αν μεταβληθούν οι δυναμικές που επέβαλαν τις αμυντικές αυτές συμφωνίες, τότε οι συμφωνίες αυτές μπορούν να ισχυροποιηθούν περαιτέρω ή να αποδυναμωθούν και να καταστούν ανίσχυρες. Για το λόγο αυτό η ελληνική πλευρά οφείλει να εξακολουθήσει μία ενεργητική πολιτική έναντι των χωρών της Μέσης Ανατολής, δημιουργώντας ταυτόχρονα οικονομικούς δεσμούς, πέρα από τους αμυντικούς. Αν δεν το κάνει αυτό, φοβάμαι ότι οι οικονομικές διευθετήσεις της Άγκυρας θα υποβαθμίσουν τις σχέσεις της Ελλάδας με χώρες της περιοχής και θα αναβαθμίσουν την Τουρκική επιρροή.
-Πως κρίνετε την ισπανοτουρκική πρόσφατη πολυποίκιλη συμφωνία; Μας κρατούσαν...μούτρα οι Ισπανοί που δεν πήραμε την δική τους φρεγάτα και ενίσχυσαν τις ήδη καλές σχέσεις τους με το προβληματικό καθεστώς Ερντογάν;
Η στάση των Ισπανών αναδεικνύει με τον πλέον εκκωφαντικό τρόπο την αποτυχία της Ευρώπης να προασπίσει την γεωπολιτική της θέση στον χάρτη και να υιοθετήσει μία κοινή πολιτική εξωτερικών σχέσεων και άμυνας. Η Κυβέρνηση της Μαδρίτης, που παρεμπιπτόντως στηρίζεται από τους αριστερούς και τελικά δήθεν «ευαίσθητους» σε θέματα ειρήνης και ανθρωπίνων δικαιωμάτων Podemos, προχώρησε στη συμφωνία με την Τουρκία, αγνοώντας τις απειλές της Άγκυρας έναντι της Αθήνας και της Λευκωσίας. Μπορεί να προχωρήσει έτσι η Ευρώπη; Φοβάμαι ότι ξεχνάνε οι φίλοι μας Ισπανοί ότι η Ευρώπη ήρθε σαν απάντηση στο διχασμό της και σε δύο παγκοσμίου πολέμους.
-Αυτό το προβληματικό καθεστώς Ερντογάν, όλο πέφτει κι όλο στην θέση του βρίσκεται... Ποια είναι η εκτίμησή σας για το...προσδόκιμο ζωής του και πόσο πιθανόν είναι να δούμε θερμό επεισόδιο στο Αιγαίο όσο το “θηρίο” μοιάζει πληγωμένο;
Κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει ότι ο Ερντογάν δεν θα χρησιμοποιήσει κάθε θεμιτό και αθέμιτο μέσο προκειμένου να παραμείνει στην εξουσία. Ανησυχώ ότι ενδεχόμενος κίνδυνος απώλειας της εξουσίας μπορεί να τον οδηγήσει σε ακραίες συμπεριφορές, όπως παραμονή στην εξουσία μέσω ανορθόδοξων μεθόδων ή δημιουργώντας μία τεχνητή κρίση με την Ελλάδα. Δυστυχώς μας έχει συνηθίσει η Άγκυρα στην εξαγωγή εσωτερικών προβλημάτων, με στόχο την αλλαγή της εσωτερικής ατζέντας. Μην ξεχνάμε την υπόθεση Βαριοπούλα, αλλά και την κρίση των Ιμίων, το 1996. Με τα Ίμια η τότε Τουρκάλα πρωθυπουργός Τανσού Τσιλέρ κατάφερε σε 48 ώρες να εκτινάξει τα ποσοστά της κυβέρνησής της στα ύψη και να αναδειχθεί στην πιο δημοφιλή πολιτικό. Η εξέλιξη των ενεργειακών σχεδιασμών της Λευκωσίας στην Κυπριακή ΑΟΖ, των καθ΄ όλα νόμιμων σχεδιασμών, δίνει μία πρώτης τάξεως ευκαιρία στον Ερντογάν να προχωρήσει στις γνωστές του πειρατείες, για να αλλάξει τους εσωτερικούς συσχετισμούς. Η περίοδος μπροστά μας θέλει προσοχή και είναι επίφοβη.
-Σήμερα ο Έλληνας πρωθυπουργός έδωσε τα χέρια με τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Η χειραψία είναι μόνο για την φωτογραφία; Τι περιμένουμε από την συνάντηση αυτή δεδομένης και της τεταμένης σχέσης ΝΑΤΟ/ΗΠΑ-Ρωσίας λόγω της Ουκρανίας;
Οι σχέσεις της Δύσης με τη Ρωσία - ειδικά των Αμερικανών, βρίσκονται σε κρίση, λόγω και της κατάστασης με την Ουκρανία. Στο πλαίσιο αυτό ο Έλληνας Πρωθυπουργός πιθανά να αισθανεται την ανάγκη να εξηγήσει στον Ρώσο Πρόεδρο ότι η στρατιωτική αναβάθμιση των σχέσεων μας με την Ουάσινγκτον αυτονόητα δεν στοχεύει από πλευράς μας στη Μόσχα, αλλά στην Άγκυρα. Μην ξεχνάμε ότι η Ρωσία είναι μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών και μας ενδιαφέρει η διατήρηση των παγίων θέσεων της για την Κύπρο, αλλά και για την εφαρμογή της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας στο Αιγαίο. Επιπλέον, η διατήρηση της τροφοδοσίας της ελληνικής αγοράς με φυσικό αέριο σε λελογισμένες τιμές αποτελεί τμήμα των συζητήσεων των δύο ηγετών.
-Σε ποιο βαθμό πρέπει να περιμένουμε αλλαγές στα ελληνοτουρκικού ενδιαφέροντος ζητήματα από την νέα γερμανική κυβέρνηση;
Ας κρατάμε μικρό καλάθι. Οι σχέσεις πολλών ευρωπαϊκών κρατών με την Τουρκία είναι πολύ ισχυρές. Δείτε για παράδειγμα τη Γερμανία: 3 εκατομμύρια Γερμανοί ψηφοφόροι είναι τουρκικής καταγωγής και το διμερές εμπόριο μεταξύ των δύο χωρών αγγίζει κάποιες χρονιές τα 40 δις. Αυτό που με προβληματίζει επίσης είναι η συμμετοχή στην Κυβέρνηση των Φιλελευθέρων και η τοποθέτηση του επικεφαλής τους στο Υπουργείο Οικονομικών. Η επιμονή τους στις πολιτικές λιτότητας μπορεί να ξυπνήσει στην Ευρώπη το φάντασμα της ύφεσης και να βάλει την Ελλάδα σε περιπέτειες δημοσιονομικής μορφής.
-Παρατηρούμε σοβαρές εξελίξεις στο μέτωπο της Λιβύης, σε βαθμό που τίθενται εν αμφιβόλω οι εκλογές σε λίγες μέρες. Τι μηνύματα λαμβάνετε από όσα συμβαίνουν με τα “παιδιά του Καντάφι”;
Η κατάσταση παραμένει ρευστή. Ας ελπίσουμε ότι κάποια στιγμή θα επανέλθει η ομαλότητα στην χώρα, διότι είναι ο μόνος τρόπος να μειωθεί η επιρροή της Τουρκίας στην περιοχή αυτή και να μπορέσει να διευθετηθεί μία νόμιμη οριοθέτηση ΑΟΖ με την Ελλάδα, στο πλαίσιο της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας. Δεν είμαι αισιόδοξος για σύντομη επιστροφή σε κάποια κανονικότητα. Φοβάμαι είμαστε ακόμη στη μέση της διαδρομής.
-Τέλος, σας ανησυχούν όσα διαδραματίζονται το τελευταίο διάστημα στα Βαλκάνια, σε Αλβανία-Κόσοβο, Βοσνία αλλά και για την πολιτική αναταραχή στα Σκόπια;
Η ένταση των Βαλκανίων είναι πάντα επίφοβη, διότι συμβαίνει στη γειτονιά μας. Θα πρέπει να σταθούμε στο πλάι των Σέρβων. Δεν είναι ψυχολογικής ή θρησκευτικής προσέγγισης η τοποθέτησή μου, αλλά ψυχρής λογικής. Λόγω της Κύπρου, αλλά και των Τουρκικών απειλών με την δήθεν «τουρκική» μειονότητα στην Θράκη, η Ελλάδα θα πρέπει να είναι κάθετα αρνητική σε οποιαδήποτε μη ειρηνική και κοινά αποδεχτή αλλαγή συνόρων, ειδικά στην Ευρώπη. Ας μην ξεχνάμε επίσης τους κατά καιρούς Αλβανικούς παροξυσμούς με την Μεγάλη Αλβανία και τη σύνδεσή της με θέματα που έκλεισαν οριστικά στην ιστορία, όπως αυτό των Τσάμηδων.
