Το θέμα των Φιλελλήνων και η συμμετοχή τους στην Επανάσταση του 1821, μας έχει απασχολήσει ιδιαίτερα. Τόσο σε παλαιότερο άρθρο μας στις 25 Μαρτίου 2017, όσο και σε αναφορές στα διάφορα άρθρα που έχουμε γράψει για τις μάχες του ’21.
Ο αριθμός των Φιλελλήνων που πολέμησαν στην Ελλάδα κατά την Επανάσταση του ’21 είναι, και μάλλον θα παραμείνει, άγνωστος. Ο Μπάμπης Άννινος στο βιβλίο του «ΟΙ ΦΙΛΕΛΛΗΝΕΣ ΤΟΥ 1821» (ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΓΑΛΑΞΙΑ, 1925), κάνει λόγο για 286 φιλέλληνες. Οι πιο πολλοί από αυτούς (121), ήταν Γερμανοί.
56 ήταν Γάλλοι και 50 Ιταλοί. Ανάμεσα στους υπόλοιπους, ήταν και ένας Αμερικανός.
Στον κατάλογο των Φορνέζι – Τουρέ (Ελβετός και Γάλλος φιλέλληνας αντίστοιχα), περιέχονται τα ονόματα 423 φιλελλήνων. 134 σύμφωνα με τον παραπάνω κατάλογο ήταν Γερμανοί, 120 Γάλλοι, 75 Ιταλοί, ενώ ανάμεσα στους άλλους υπήρχαν και 3 Αμερικανοί.
Ο Θάνος Βαγενάς και η Ευρυδίκη Δημητρακοπούλου, μετά από μεγάλη έρευνα, ανακάλυψαν ότι οι Αμερικανοί που πήραν μέρος στην Επανάσταση του 1821 ήταν 12. Για την ακρίβεια 11+1! Οι έντεκα ήταν πολίτες των Η.Π.Α. και ο δωδέκατος Χιλιανός. Τα αποτελέσματα της έρευνάς τους, παρουσιάζονται στο βιβλίο «ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΙ ΦΙΛΕΛΛΗΝΕΣ – ΕΘΕΛΟΝΤΕΣ ΣΤΟ ΕΙΚΟΣΙ ΕΝΑ», ΕΚΔΟΣΕΙΣ Μάτι, 2017.
Θα αναφερθούμε στο σημερινό μας άρθρο, περιληπτικά, στους φιλέλληνες αυτούς καθώς και στις προσπάθειες των Ελλήνων να λάβουν βοήθεια από τις Η.Π.Α.
Η επιστολή της Μεσσηνιακής Γερουσίας προς τον Έντουαρντ Έβερετ
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
17 Απριλίου 1821: Η Σάμος μπαίνει κι επίσημα στην επανάσταση
Οι Έλληνες λίγο μετά την κήρυξη της Επανάστασης, εκτός από τις συγκρούσεις τους με τους Τούρκους, σε συνεννόηση με τις ακμάζουσες ελληνικές παροικίες της Ευρώπης (Παρισιού, Λονδίνου, Πίζας, Μασσαλίας κλπ.), έστειλαν μηνύματα και εκκλήσεις για βοήθεια σε όλες τις ελεύθερες εθνότητες και σ’ ολόκληρο τον πολιτισμένο κόσμο.
Ένα από τα διασωθέντα έγγραφα, που πήρε μεγάλη δημοσιότητα το 1821, ήταν η έκκληση της Μεσσηνιακής Γερουσίας υπογραμμένη από τον πολιτικό και στρατιωτικό αρχηγό των Λακωνο-Μεσσηνιακών επαναστατικών στρατευμάτων Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Η επιστολή στάλθηκε στον Κοραή, ο οποίος στη συνέχεια την προώθησε στον καθηγητή του Harvard Edward Everett (1794-186), ο οποίος το 1819 είχε έρθει στην Ελλάδα και στη συνέχεια εκλέχθηκε βουλευτής, γερουσιαστής και κυβερνήτης της Μασαχουσέτης.
Ο Αμερικανός πρόεδρος James Monroe, στο ετήσιο διάγγελμά του το 1822, αναφέρθηκε στον Αγώνα των Ελλήνων και μεταξύ άλλων είπε «Το όνομα της Ελλάδας γεμίζει τον νου και την καρδιά με τα υψηλότερα και ευγενέστερα αισθήματα.
Στο διάγγελμά του τον επόμενο χρόνο, ο Monroe είπε μεταξύ άλλων: «Από τις πληροφορίες που περιέπεσαν στην αντίληψη της Αμερικανικής Κυβερνήσεως, υπάρχει βάσιμος λόγος να πιστεύει κανένας πως οι εχθροί τους έχουν, πλέον δια παντός, χάσει κάθε εξουσία επάνω τους και πως η Ελλάδα θα γίνει και πάλιν Ανεξάρτητο Κράτος, αποκτώντας την ισότιμη θέση της, προς τους άλλους λαούς στον κόσμο, γεγονός για το οποίου με θέρμη εύχονται σ’ αυτήν οι Ηνωμένες Πολιτείες».
Στις 24 Δεκεμβρίου 1822, ο πληρεξούσιος Henry W. Dwight «εκ μέρους 138 αξιοσέβαστων πολιτών της Washington και Georgiatown», υπέβαλε πρόταση να εκταμιευθούν 2-3 εκατομμύρια δολάρια για να αγοραστούν τρόφιμα για την Ελλάδα. Η πρόταση δεν εγκρίθηκε όμως από το Κογκρέσο. Στις 5 Δεκεμβρίου 1823, ο γνωστός ένθερμος φιλέλληνας Daniel Webster (1782-1852) από το New Hampshire, υπέβαλε πρόταση να διατεθεί κονδύλιο για τον διορισμό διπλωματικού αντιπροσώπου στην Ελλάδα.
Τα ονόματα των Μάρκου Μπότσαρη, Αλέξανδρου Υψηλάντη και Οδυσσέα Ανδρούτσου, είχαν γίνει θρύλοι στις Η.Π.Α.
Το 1824, όπως αποκαλύφθηκε από τον αείμνηστο ιστορικό και ακαδημαϊκό Μιχαήλ Σακελλαρίου το 1947 και επαληθεύθηκε στη συνέχεια από τα αρχεία των Α. και Γ .Κουντουριώτη, συζητήθηκε η δημιουργία ενός σώματος μισθοφόρων από τις Η.Π.Α., από 4-5 χιλιάδες άνδρες, οι οποίοι θα έρχονταν να πολεμήσουν εναντίον του Ιμπραήμ. Και η πρόταση αυτή, αν και είχε ευμενή αποδοχή, δεν υλοποιήθηκε ποτέ.
Οι 11+1 Αμερικανοί που πολέμησαν για την Ελλάδα
Ας δούμε όμως περιληπτικά, ποιοι ήταν οι 11 πολίτες των Η.Π.Α. και ο ένας Χιλιανός που πολέμησαν για την Ελλάδα
Samuel Gridley Howe (1801-1876). Αμερικανός γιατρός απεσταλμένος από το Φιλελληνικό Κομιτάτο της Βοστώνης. Πήρε μέρος στον ελληνικό Αγώνα σαν πολεμιστής και σαν γιατρός. Πολέμησε εναντίον του Ιμπραήμ στον Μοριά, πήρε μέρος στην αποστολή στη Γραμβούσα της Κρήτης και στις αποβατικές ενέργειες στις ακτές της Αττικής, της Θεσσαλίας και της Εύβοιας. Διορίστηκε χειρούργος του θρυλικού ατμόπλοιου «Καρτερία», αρχιχειρούργος του στόλου και διευθυντής στρατιωτικών νοσοκομείων. Σπουδαία ήταν και η φιλανθρωπική του δράση καθώς ήρθε στη χώρα μας άλλες τρεις φορές μετά των απελευθέρωσή της. «Η επιθυμία μου ήταν να συμβάλω στον Αγώνα. Δεν μ’ έλεγε τι έτρωγα ή τι φορούσα ή αν με γνώριζε κανένας και γι’ αυτό ο λαός και οι στρατιώτες μ’ αγαπούσαν», έλεγε ο Howe. Ίσως οι σύγχρονοι πολιτικοί μας πρέπει να σκεφθούν τα λεγόμενά του και να προβληματιστούν από αυτά…
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Ελληνική Επανάσταση: Οι δύο καταστροφές της Βοστίτσας το 1821
John Villem. Αμερικανός ναύτης που υπηρέτησε στο ελληνικό ναυτικό στα τέλη του 1828. Δεν γνωρίζουμε άλλα στοιχεία γι’ αυτόν.
Estwick Evans. Δικηγόρος από το New Hampshire, ο οποίος στάλθηκε στην Ελλάδα από το Φιλελληνικό Κομιτάτο της Βοστόνης το 1825. Προσπάθησε να «συνδέσει» τις σχέσεις Ελλάδας – Η.Π.Α. Λόγω των επιδρομών του Ιμπραήμ έφυγε από τη χώρα μας τον ίδιο χρόνο.
James Williams. Ναυτικός που ήρθε στην Ελλάδα το 1827 και υπηρέτησε στη ναυαρχίδα του Κόχραν «Ελλάς». Πολέμησε στη ναυμαχία της Ναυπάκτου.
Alexander Ross. Αμερικανός, ο οποίος ακολούθησε τον Άστιγξ στην «Καρτερία», από το 1826 ως το τέλος του 1828 και αγωνίστηκε και σαν ρουκετιέρης – πυροβολητής
George Wilson. Αμερικανός ναυτικός, καταγόμενος από το Πρόβιντενς του Ροντ Άιλαντ. Στρατολογήθηκε στη Γαλλία για το καράβι «Σωτήρ» και υπηρέτησε σ’ αυτό από τον Μάρτιο του 1827 ως τον Ιανουάριο του 1828 σαν αρχιπυροβολητής. Πολέμησε με ανδρεία σε όλες τις ναυτικές επιχειρήσεις και ιδιαίτερα στη ναυμαχία της Ναυπάκτου. Έμεινε στη χώρα μας και μετά την απελευθέρωση.
John James Getty (Γκέτι). Αμερικανός γιατρός που βρέθηκε στη χώρα μας επί αρχιστρατηγίας Κόχραν. Διορίστηκε γιατρός του στόλου, πολέμησε στις μάχες της Αττικής και υπηρέτησε στο πλευρό του Τσορτς. Ανέλαβε τη θεραπεία του τραυματισμένου Άστιγξ και πέθανε στη Ρούμελη το 1828
John M. Allen. Αμερικανός πλοίαρχος του ναυτικού στη χώρα του και στενός φίλος του θρυλικού Λαφαγιέτ. Ήρθε στη χώρα μας τον Δεκέμβριο του 1824 συστημένος από το Φιλελληνικό Κομιτάτο της Νέας Υόρκης. Πολέμησε στη Σφακτηρία, στα κρητικά παράλια και στο Μεσολόγγι όπου τραυματίστηκε. Έμεινε στη χώρα μας ως τα τέλη του 1828, οπότε απομακρύνθηκε από την Ελληνική Διοίκηση για άγνωστους λόγους. Πάντως στα τέλη του 1828, ήταν φυλακισμένος στον Πόρο. Από εκεί οδηγήθηκε στη Σύρο, με εντολή προς τον έκτακτο επίτροπο του νησιού να φροντίσει να μεταφερθεί εκτός Ελλάδας, δίνοντάς του 500 γρόσια για… τα ναύλα. Ο ίδιος, πάντως σε μία επιστολή του έγγραφε: «Οι εξοχότητές σας θα με εύρουν έτοιμο ν’ αποτολμήσω όλους τους κινδύνους, να υπομείνω σε κάθε είδους στερήσεις, δια την πιο ευγενικιά υπόθεση.
Jonathan Peckham Miller. Αμερικανός αξιωματικός από το Randolph του Vermont. Ήρθε στη χώρα μας απεσταλμένος από το φιλελληνικό Κομιτάτο της Βοστώνης. Πήρε μέρος σε πολλές πολεμικές επιχειρήσεις στη Ρούμελη και στον Μοριά. Μεγάλη ήταν και η προσφορά του στον φιλανθρωπικό τομέα, όπου υπήρξε εντολοδόχος των αμερικανικών κομιτάτων στις διανομές τροφίμων, φαρμάκων και άλλων ειδών.
Christ Bosco. Χιλιανός ναυτικός γεννημένος πιθανότατα το 1802. Ήρθε στην Ελλάδα πιθανότατα στη φρεγάτα «Ύδρα» από τον Απρίλιο ως τον Ιούνιο του 1828. Δεν υπάρχουν άλλες πληροφορίες γι’ αυτόν.
William Townshend Washington (1802-1827). Αμερικανός αξιωματικός, συγγενής του Τζορτζ Ουάσινγκτον κι ένας από τους θερμότερους φιλέλληνες. Στάλθηκε από το Φιλελληνικό Κομιτάτο της Βοστώνης το 1825 στη χώρα μας και πρότεινε την οργάνωση «Λεγεώνας Ξένων». Διαμαρτυρήθηκε για την ζητούμενη «προστασία της Αγγλίας» και έφυγε από τη χώρα μας. Επέστρεψε αργότερα και διορίστηκε Λοχαγός του Πυροβολικού στο Μεσολόγγι. Λόγω ασθένειας, δεν μπόρεσε να μπει στην πόλη. Στη συνέχεια πήγε στον Μοριά και στη Ζάκυνθο. Επέστρεψε στην Πελοπόννησο και συγκεκριμένα στο Ναύπλιο (Ιούλιος 1827). Στις 16 Ιουλίου 1827, προσπαθώντας να συμφιλιώσει τους Φωτομάρα και Γρίβα που πολεμούσαν μεταξύ τους για την κατοχή των φρουρίων της πόλης, μία βόμβα από το Παλαμήδι έκοψε το νήμα της ζωής του. Πέθανε στα χέρια του συμπατριώτη του Μίλερ. Τα λόγια του ήταν προφητικά: «Η Ελλάς μάχεται και εις αυτήν ανήκει εκάστη του αίματός μου ρανίς». Να αναφέρουμε ότι στη Ζάκυνθο ερωτεύτηκε την κόρη του Μάρκου Μπότσαρη Βασιλική και τη ζήτησε σε γάμο, όμως οι δικοί της αρνήθηκαν την πρότασή του…
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
1821-2021: Αναψηλαφώντας μια προδομένη επανάσταση
George Jarvis ή Γεώργιος Ζέρβης, όπως ήθελε ο ίδιος να τον φωνάζουν. Ίσως ο θερμότερος φιλέλληνας. Γιος Αμερικανού διπλωμάτη στην Ευρώπη, μόλις άκουσε τη σάλπιγγα της Ελευθερίας στην Ελλάδα, εγκατέλειψε τα πάντα και ήρθε το 1822 στη χώρα μας, πολύ νέος. Πήρε μέρος στις ναυτικές επιχειρήσεις των Υδραίων ως το 1824. Συνεργάστηκε με τον Μπάιρον στο Μεσολόγγι και με τους Μαυροκορδάτος Κολοκοτρώνη και Καραϊσκάκη. Πολέμησε στη Ρούμελη και στον Μοριά, τραυματίστηκε πολλές φορές και αργότερα αιχμαλωτίστηκε από τον Ιμπραήμ στο Νέοκαστρο, ωστόσο σύντομα ελευθερώθηκε. Πέθανε από (άγνωστη) ασθένεια στο Άργος στις 11 Αυγούστου 1828. Χαρακτηριστικά είναιτα λόγια του:
«Επιθυμώ έως ότου πνέω να λογίζομαι αληθινός Έλλην και υιός αυτή της πατρίδος Ελλάδος, την οποίαν ενηγκαλίσθη ως ιδίαν μητέρα».
Στην ιστοσελίδα της AMERICAN PHILHELLENES SOCIETY, βρήκαμε τον παρακάτω πίνακα με τα αμερικανικά πλοία που συμμετείχαν στον Αγώνα των Ελλήνων για την ελευθερία.
