Κατά τους πρώτους μήνες της Επανάστασης του 1821 το Αίγιο λεηλατήθηκε και πυρπολήθηκε δύο φορές από Οθωμανικές δυνάμεις που είχαν έλθει για βοήθεια των πολιορκούμενων στην Πάτρα και την Τρίπολη.
Τον Απρίλιο του 1821 ο Μουσταφάμπεης, που είχε το αξίωμα του κεχαγιά της Τρίπολης, κατ’ εντολή του Χουρσίτ που βρισκόταν στην Ήπειρο, με στράτευμα από 3.500 Αλβανούς πέρασε από το Μεσολόγγι στην Πελοπόννησο. Αφού διασκόρπισε τους Έλληνες που πολιορκούσαν το φρούριο της Πάτρας πορεύθηκε παραλιακά προς Κόρινθο. Οι κάτοικοι πρόλαβαν και εγκατέλειψαν την πόλη του Αιγίου και βρήκαν καταφύγιο στο σπήλαιο της Μπουφούσκιας και στα βουνά. Ο Μουσταφάμπεης τους κάλεσε να «προσκυνήσουν» υποσχόμενος συγχωροχάρτια, κάτι στο οποίο κανείς δεν υπάκουσε. Οι τουρκαλβανοί έμειναν μια εβδομάδα στο Αίγιο και αφού πήραν ως λάφυρα ό,τι μπορούσαν το πυρπόλησαν (15 Απριλίου), όπως και τα γύρω χωριά.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
1821-2021: Αναψηλαφώντας μια προδομένη επανάσταση
Αργότερα, περί τα μέσα Σεπτεμβρίου, ενώ οι Έλληνες πολιορκούσαν την Τρίπολη, Οθωμανικός στόλος επιχείρησε να φέρει βοήθεια προς τους πολιορκούμενους. Από τον στόλο αποβιβάστηκαν περί τους 700 Αλβανούς υπό τον Ιουσούφ Πασά της Εύβοιας οι οποίοι βάδισαν προς το Αίγιο. Έβαλαν και πάλι φωτιά και διασκορπίστηκαν στην γύρω επαρχία όπου λεηλατούσαν και άρπαζαν ζώα. Επίσης κατέστρεψαν τη Φτέρη και άλλα χωριά του Αιγίου.
Η καταστροφή του Αιγίου καταγράφηκε σε δημοτικά τραγούδια από νωρίς. Ένα από αυτά, που παραδίδεται από τον Φωριέλ (1824), συνδέει την καταστροφή του Αιγίου με την άλωση της Τριπολιτσάς:ΑΛΩΣΙΣ ΤΗΣ ΤΡΙΠΟΛΙΤΣΑΣ
Ήταν ημέρα βροχερή και νύχτα χιονισμένη,
όταν για την Τριπολιτσάν εκίνησ’ ο Κιαμίλης.
…
Απολογάτ’ο Κεχαγιάς, λέει στον Κολοκοτρώνη:
– Κάμε νισάφι στην Τουρκιά, κόψε πλην άφ’σε κιόλας!
– Τι φλυαρείς, βρωμότουρκε, Τι λες παλιομουρτάτη,
Νισάφι έκαμες εσύ εις την πικρή Βοστίτσα,
όπ’ έσφαξες τ’ αδέλφια μας και όλους τους δικούς μας.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Διαδρομές 1821: 50 σημεία που ιχνηλατούν την Ελληνική Επανάσταση
Η καταστροφή αναφέρεται και σε άλλα δημοτικά όπως:Έκαψαν χώρες και χωριά, χωριά και βιλαέτια
Την Πάτρα την περήφανη, Βοστίτσα παινεμένη.
Τους Αλβανούς αυτούς θέλησε αργότερα να εκδικηθεί ο προεστός και οπλαρχηγός Ανδρέας Λόντος, όταν αυτοί εξήλθαν από την Τριπολιτσά που είχε αλωθεί και επέστρεφαν στην Ήπειρο βάσει συμφωνίας. Ο Λόντος ήταν από τους ελάχιστους Πελοποννήσιους που δεν έλαβαν μέρος στην πολιορκία της Τρίπολης. Η προσπάθειά του να επιτεθεί στους Αλβανούς εμποδίστηκε από τον Πλαπούτα που τους συνόδευε.
Βιβλιογραφία
-Τρικούπης Σπυρίδων, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, τομ. Β’, σ. 77.
-Παπαγεωργίου Θ. Γεώργιος, Η ιστορία της Φτέρης Αιγίου, Αθήνα 1968.
-Σταματόπουλος Τάκης, Ο Ανδρέας Λόντος, ο γλεντζές αρχικοτζαμπάσης με το τραγικό τέλος. Εκδ. Κάλβος, 1985, σ. 20, 21.
