Σ΄ ένα μικρό νησάκι στην απομακρυσμένη λίμνη Τέρε-Κολ στη νότια Σιβηρία, και σε μεγάλο υψόμετρο βρίσκονται τα ερείπια του Πορ Βαζίν, τα οποία αποτελούν μέρος μιας πρωτότυπης κατασκευής που θυμίζει έντονα ένα φρούριο.
Το Πορ Μπαζίν, που στον τοπική διάλεκτο σημαίνει «το σπίτι από πηλό», ανακαλύφθηκε στις αρχές του 18ου αιώνα αλλά η εκτεταμένη έρευνα του χώρου ξεκίνησε τον 19ο αιώνα από Ρώσους και όχι μόνο, αρχαιολόγους που ακόμα και σήμερα δεν μπορούν να απαντήσουν με σιγουριά ποιος και γιατί έχτισε το μυστήριο αυτό κτίσμα στην μέση του πουθενά!
Τι δείχνουν τα νέα ευρήματα
Νέα επιστημονικά ευρήματα έχουν αποκαλύψει την ημερομηνία κατασκευής του εντυπωσιακού αυτού κτίσματος που βρίσκεται περίπου στα 2.300 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Σχεδιάστηκε για να είναι κατοικήσιμο μόνο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, αλλά ουσιαστικά δεν πρόλαβε ποτέ να αξιοποιηθεί.
Ο σκοπός και η αιτία έμπνευσης για την κατασκευή του έχουν γεμίσει με αμηχανία και προβληματισμό τος εμπειρογνώμονες που έχουν ταξιδέψει και επισκεφθεί το μέρος αυτό στο κέντρο της Ευρασίας.
Όπως είχε πει και ο Πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν: «Έχω πάει σε πολλά μέρη, έχω δει πολλά πράγματα. Αλλά δεν έχω δει ποτέ κάτι τέτοιο.»
Τώρα όμως σιγά-σιγά τα μυστικά του αρχίζουν να αποκαλύπτονται. Η έρευνα του Πανεπιστημίου του Γκρόνινγκεν, χρησιμοποιώντας μια ειδική τεχνική άνθρακα-14 έχει πλέον αποδείξει ότι χτίστηκε το 777 μ.Χ., δύο δεκαετίες αργότερα από τις προηγούμενες εικασίες.
«Στο συγκρότημα, οι επιστήμονες βρήκαν μια ακτίνα με ακίδα από το έτος 775. Καθώς μπόρεσαν να εξακριβώσουν ότι το δέντρο έπεσε δύο χρόνια αργότερα, το συγκρότημα πρέπει να έχει κατασκευαστεί το 777», αναφέρει η Εθνική Ακαδημία Επιστημών .
Τα καινούργια ευρήματα ακυρώνουν πιθανώς τη ρομαντική θεωρία ότι το κτίσμα ήταν ένα βασιλικό καλοκαιρινό σπίτι, όπως υποστηριζόταν από τον ακαδημαϊκό Ντεμίρ Τουλούς, του Ινστιτούτου Ανθρωπιστικών, Κοινωνικών και Οικονομικών Ερευνών της Τούβα.
Ο Τουλούς είχε προτείνει την εκδοχή ότι θα μπορούσε να ήταν ένα «θερινό παλάτι που χτίστηκε για τη σύζυγό του Κα-Χαν καθώς είναι γνωστό ότι κινεζικές πριγκίπισσες προορίζονταν για σύζυγοι των Ουιγούρων και των Τούρ Τσα Χαν», εξήγησε. «Πιθανώς, μια τέτοια πριγκίπισσα προοριζόταν να ζήσει σε αυτό το παλάτι, αλλά κάτι συνέβη στην πορεία και ολόκληρη η περιοχή εγκαταλείφθηκε εντελώς σε 30 ή 40 χρόνια», συμπλήρωσε.
Η νέα μελέτη δείχνει ότι αντί το Πορ Μπαζίν χτίστηκε ως μοναστήρι του Μανιχαϊσμού, ένα γνωστικό θρήσκευμα του μεσανατολικού χώρου, που εμφανίστηκε τον 3ο αιώνα μ.Χ., με ηγήτορα τον Πέρση ευγενή και θρησκευτικό μεταρρυθμιστή Μάνη, που ειχε αρχίσει όμως να εξασθενεί τον 7ο και 8ο αιώνα μ.Χ.
Το έτος 777, ηγέτης των Ουιγούρων της περιοχής ήταν ο Τενγκρί Μπόγκου Χαν (Tengri Bögü Khan) ο οποίος είχε ασπαστεί τον Μανιχαϊσμό, αλλά σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια μιας αντι-μανιχαιακής εξέγερσης το 779.
«Όλα αυτά συνδέονται άρρηκτα με τα αρχαιολογικά στοιχεία», δήλωσε η Μαργκότ Κάιτεμς, ερευνήτρια στο Κέντρο Έρευνας των Ισοτόπων του Πανεπιστημίου του Γκρόνινγκεν. «Είναι πιθανό ότι το συγκρότημα χτίστηκε για να χρησιμεύσει ως μοναστήρι Μανιχαϊσμού. Αυτό εξηγεί και το γιατί δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ από τη στιγμή που οι αντι-Μανιχαϊστές νίκησαν τον Μπόγκου Χαν. Αν ήταν παλάτι ή φρούριο, είναι λογικό οι νικητές να είχαν εγκατασταθεί εδώ, όμως κάτι τέτοιο δεν έγινε», συμπληρώνει η Κάιτεμς.
Παρ ‘όλα αυτά, χτίστηκε με μια θεαματική κλίμακα σύμφωνα με τα πρότυπα των αρχαίων σχεδιαστών της εποχής: για παράδειγμα, οι ψηλοί εξωτερικοί τοίχοι είχαν ύψος δέκα μέτρα και πλάτος 12 μέτρα. Σχεδιάστηκαν ουσιαστικά να είναι αδιαπέραστα.
Έχει περιγραφεί ως «φρούριο που μοιάζει με το Κρεμλίνο» με κεντρικό σημείο την κατασκευή της εσωτερικής αυλής που στηρίζεται από τρεις δεκάδες ξύλινες κολόνες που στηρίζονται σε πέτρινες βάσεις.
Οι αρχαιολόγοι βρήκαν πήλινες ταμπλέτες ανθρώπινων ποδιών, ξεθωριασμένα σχέδια στο γύψο των τοίχων, γιγαντιαίες πύλες και θραύσματα από καμένο ξύλο σε αυτό που χαρακτηρίστηκε ως «ένα από τα πιο μυστηριώδη αρχαιολογικά μνημεία της Ρωσίας».
Η χαρτογράφηση με λέιζερ βοήθησε τους ειδικούς να φτιάξουν ένα τρισδιάστατο μοντέλο του παλατιού – σε μια περιοχή 3,5 εκταρίων – έτσι όπως θα μπορούσε να μοιάζει στην περίοδο της ακμής του.
Παρ’ όλα αυτά δεν βρέθηκε καμία ένδειξη για ανθρώπινη παρουσία στο μέρος. Εξ ου και το συμπέρασμα ότι μπορεί μεν να χτίστηκε, όμως δεν πρόλαβε να χρησιμοποιηθεί ουσιαστικά ποτέ. Η επικεφαλής αρχαιολόγος Iρίνα Αρτσάντσεβα δήλωσε: «Αν ο Κα-Χαν με τη σύζυγό του και τους υπηρέτες του είχε περάσει τουλάχιστον ένα καλοκαίρι στο ”φρούριο”, ή αν ζούσαν έστω κάποιοι μοναχοί, θα είχαν αφήσει κάποια υπολείμματα, έναν χώρο υγειονομικής ταφής, ή εστω κάποια αντικείμενα. Ωστόσο, τα αρχαία δάπεδα που αποκαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια των ανασκαφών σχεδόν δεν αποκάλυψαν τίποτα τέτοιο, πέρα από ένα ασημένιο σκουλαρίκι με μενταγιόν – πολύ τυπικό ανδρικό κόσμημα των Ουιγούρων εκείνη την χρονική περίοδο.»
Μπορεί λοιπόν να έχουν γίνει κάποια βήματα για το ποιους και γιατί έχτισε αυτό το μνημείο στο συγκεκριμένο σημείο, όμως οι ανακαλύψεις δημιουργούν περισσότερες ερωτήσεις..
