Είπε χαρακτηριστικά: «Κάποιοι από τους Έλληνες Εβραίους οι οποίοι βρέθηκαν εδώ και εξεγέρθηκαν την 7η Οκτωβρίου του 1944, στη μεγάλη εξέγερση η οποία έλαβε χώρα στο “κρεματόριο 4”, πέθαναν τραγουδώντας τα λόγια του Εθνικού Ύμνου. Κάποιοι ακόμα, στις προσωπικές τους μαρτυρίες οι οποίες διασώθηκαν, έγραψαν ότι πεθαίνουν ευχαριστημένοι διότι γνωρίζουν ότι η πατρίδα τους είναι ήδη ελεύθερη».
Οι προσωπικές μαρτυρίες στις οποίες αναφέρθηκε ο πρωθυπουργός είναι αυτές του Μαρσέλ Νατζαρή.
Ο Μαρσέλ Νατζαρή, Έλληνας Σεφαραδίτης Εβραίος, γεννήθηκε το 1917 στη Θεσσαλονίκη, πολέμησε στο Αλβανικό Μέτωπο και στάλθηκε από τους Ναζί σε καταναγκαστικά έργα στη Μενεμένη.
Στη συνέχεια ξέφυγε από την Θεσσαλονίκη, εντάχθηκε στις τάξεις του ΕΛΑΣ, αλλά συνελήφθη και βασανίστηκε στα κρατητήρια της οδού Μέρλιν, στις φυλακές Αβέρωφ και στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου.
Το 1944 στάλθηκε με την τελευταία αποστολή Εβραίων από την Αθήνα στο Άουσβιτς όπου υποχρεώθηκε να δουλέψει στη ομάδα των Ζόντερκομάντο.
Ο Νατζαρή τελικά επιβίωσε και επιστρατεύθηκε κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου.
Το 1951 μετανάστευσε με τη σύζυγό του στις ΗΠΑ, όπου έζησε και εργάστηκε μέχρι τον θάνατό του το 1971 σε ηλικία 54 ετών.
Νατζαρή: Ένας από τους ελάχιστους επιζώντες του Ζόντερκομάντο
Ο Νατζαρή ήταν ένας από τους ελάχιστους επιζώντες του Ζόντερκομάντο, της «ειδικής ομάδας» των θαλάμων αερίων και των κρεματορίων του Άουσβιτς- Μπιρκενάου.
Συμμετέχοντας, μαζί με άλλους Έλληνες Εβραίους στην εξέγερση του Ζόντερκομάντο, τον Οκτώβριο του 1944, έγραψε μετά και πιστεύοντας ότι δεν θα μπορέσει να επιβιώσει ένα από τα 9 χειρόγραφα που βρέθηκαν αργότερα θαμμένα στον περίβολο των κρεματορίων και έμειναν γνωστά ως οι «κύλινδροι του Άουσβιτς».
Oι Έλληνες Εβραίοι στην εξέγερση του Ζόντερκομάντο.
Θα επιβιώσει τελικά και θα επιστρέψει στη Θεσσαλονίκη, όπου το 1947 θα γράψει ένα ακόμη χειρόγραφο, στο οποίο θα περιγράφει πολύ πιο αναλυτικά την εμπειρία του στην Αντίσταση και στα βουνά της Ρούμελης, τη σύλληψη και την εμπειρία του στο Άουσβιτς όπως και τη συμμετοχή στην εξέγερση.
Όλα αυτά περιλαμβάνονται στο βιβλίο με τον τίτλο Μαρσέλ Νατζαρή Χειρόγραφα 1944-1947. Από τη Θεσσαλονίκη στο Ζόντερκομάντο του Άουσβιτς, σε επιμέλεια της Φραγκίσκης Αμπατζοπούλου.
Οι αναμνήσεις του από τα στρατόπεδα εξόντωσης
Το πρώτο χειρόγραφο έχει όλη την φόρτιση μιας μαρτυρίας που γράφεται με την αγωνία ενός ανθρώπου που θέλει να καταγράψει τη μαρτυρία γνωρίζοντας ότι είναι πιθανό να εξοντωθεί ακριβώς επειδή γνωρίζει την έκταση της βαρβαρότητας των Ναζί: «εμείς πρέπει να λείψουμε από τη Γη γιατί γνωρίζουμε πολλά αφάνταστους τρόπους κακοποιήσεως και εκδικήσεών των», γράφει χαρακτηριστικά.
Ταυτόχρονα, όπως και συναντάμε και σε άλλες αναμνήσεις από τα Στρατόπεδα Εξόντωσης αναμετριέται με την ίδια την εμπειρία της συμμετοχής στο Ζόντερκομάντο:
«Αγαπημένοι μου θα πείτε διαβάζοντας τι εργασία έκαμνα, πώς μπόρεσα να κάμνω εγώ ο Μανώλης ή ένας οποιοσδήποτε άλλος αυτή τη δουλειά καίγοντας τους ομοθρησκούς μου, το έλεγα και εγώ στην αρχή, σκέφτηκα πολλές φορές να μπω και εγώ μαζί τους να τελειώσω αλλά με κρατούσε πάντα η εκδίκησις. Θέλησα και θέλω να ζήσω για να εκδικηθώ τον θάνατον του Μπαμπά, της Μαμάς και της αγαπημένης μου αδελφούλας Νέλλης».
Οι «Ζοντερκομάντο»
Όπως επισημαίνει η Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου, στο κείμενό της «Το χειρόγραφο του Μαρσέλ Νατζαρή και οι “κύλινδροι του Άουσβιτς”», που συμπληρώνει την έκδοση του βιβλίου, ο Νατζαρή καταδεικνύει ότι παρότι στη «γκρίζα ζώνη» του Ζόντερκομάντο (κατά την έκφραση του Πρίμο Λέβι) ότι ήταν «ένας όμηρος που αρνείται να περιέλθει στην κατάσταση του αυτόματου, πιστεύει στην επικράτηση της δικαιοσύνης και της τιμωρίας των δραστών, έχει πλήρη συνείδηση των ηθικών διλημμάτων, αλλά κάνει κάθε προσπάθεια να διατηρήσει το ανθρώπινο πρόσωπο έστω και κάτω από αυτές τις συνθήκες».
Πεθαίνω ευχαριστημένος
Το χειρόγραφο είναι πολύ χαρακτηριστικό και για τον πατριωτικό τόνο που έχει: «Πεθαίνω ευχαριστημένος αφού ξέρω αυτή τη στιγμή ότι η Ελλάς μας είναι ελεύθερη. Η τελευταία μου λέξη θα είναι ‘ζήτω η Ελλάς».
Όπως είπαμε, παρότι πίστευε ότι «[δ]εν ήταν τυχερό να δω και εγώ ελεύθερη την Ελλάδα μας όπως την είδατε και σεις στις 12/10/44», εντούτοις θα σωθεί. Το δεύτερο χειρόγραφο, γραμμένο μετά τα γεγονότα περιλαμβάνει μια πολύ πιο αναλυτική εξιστόρηση και της διαδρομής του Νατζαρή από την Αντίσταση στο Άουσβιτς αλλά και την ίδια την εξέγερση, τότε που όπως γράφει χαρακτηριστικά όσοι δοκίμασαν ακόμη και την χωρίς ελπίδα έξοδο από το Κρεματόριο έπεσαν όλοι αλλά «δια ολίγα λεπτά ευρέθησαν ελεύθεροι».
Οι «Ζοντερκομάντο» και τα τραγούδια του Μάρκου Βαμβακάρη
Μέσα σε ένα περιβάλλον θανάτου στο κολαστήριο του Άουσβιτς οι Έλληνες συνειδητοποίησαν πως έπρεπε να ανακαλύψουν παρά τις απαγορεύσεις, μηχανισμούς συνεννόησης και στήριξης ο ένας για τον άλλο. «Η εξέγερση του στρατοπέδου του Άουσβιτς αφορούσε το «Κομάντο», που σημαίνει μια ομάδα εργασίας, η οποία ήταν του κρεματορίου και έγινε από τους ανθρώπους που δούλευαν εκεί. Τα κρεματόρια ήταν πέντε. Και όλα κάποτε δουλεύανε μαζεμένα. Ιδίως στους τελευταίους μήνες του Άουσβιτς. Είχαν προσυνεννοηθεί τα Κομάντο εκεί, που ονομάζονταν «Ζόντερκομάντο», και η διαφορά τους με τους υπόλοιπους ήταν ότι δεν είχαν καμία επαφή οι άνθρωποι του με τους άλλους», αποκαλύπτει ο Χάϊντζ Κούνιο, όμηρος στα γερμανικά στρατόπεδα εξόντωσης….
Την εξέγερση της 7ης Οκτωβρίου 1944, σχεδίασαν και εκτέλεσαν μέλη του «Ζοντερκομάντο», που σημαίνει «Ειδική Ομάδα Εργασίας». Τα μέλη αυτής της ομάδας υπήρξαν χωρίς αμφιβολία, οι τραγικότερες φιγούρες όλων των εγκλείστων του στρατοπέδου και σίγουρα η πιο αρρωστημένη επινόηση που εφηύρε ο νους των Ναζί. Το Κομάντο αυτό το αποτελούσαν Εβραίοι που έπρεπε να βάλουν μέσα στους φούρνους τους δικούς τους ανθρώπους. Σύμφωνα με τη ναζιστική ιδεολογία, έπρεπε να φανεί ότι οι Εβραίοι σκύβουν σε κάθε ταπείνωση, ακόμα και στην καταστροφή τους. Δώδεκα τέτοια Κομάντο δούλεψαν διαδοχικά στο Άουσβιτς. Το καθένα για λίγους μήνες….
Κάθε νέο Κομάντο έκαιγε τα πτώματα των προηγουμένων, αφού κανένας τους δεν έπρεπε να επιζήσει ώστε να αποκαλύψει το φρικτό μυστικό εξόντωσης μέσα στα κρεματόρια.
Με τον τρόπο αυτό ελεγχόταν και κάθε επιθυμία να εξεγερθούν, αφού παρέμεναν απομονωμένοι από το υπόλοιπο στρατόπεδο. Αλλά και σε αυτό ο πολυμήχανος ελληνικός νους βρήκε λύση. Έλληνες τραγουδώντας δήθεν τραγούδια του Μάρκου Βαμβακάρη, με αλλαγμένους στίχους, φρόντιζαν να μεταδοθεί στο γειτονικό «Canada Κομάντο», όπου γινόταν διαλογή των ρούχων και όπου γνώριζαν ότι εργάζονταν αρκετές Ελληνίδες, τι γινόταν μέσα στα κρεματόρια.
Ο Ιωσήφ Βαρούχ από την Κέρκυρα ήταν ο πρώτος που εξεγέρθηκε κατά των Γερμανών. Ήταν λοχαγός Πυροβολικού (τάξη 1930).Μύησε στην εξέγερση τους Έλληνες, μέσω της ομάδας των Σοβιετικών αιχμαλώτων.
υο απόπειρες που προηγήθηκαν της 7ης Οκτωβρίου, ήταν εκείνες του Ιουλίου και Οκτωβρίου του ιδίου έτους, από δυο μόνιμους αξιωματικούς του ελληνικού στρατού, που είχαν συλληφθεί μετά την επιστροφή τους από το αλβανικό μέτωπο….
