Πώς κύλησαν οι δραματικές ημέρες πριν την 28η Οκτωβρίου και το ηχηρό "Όχι";
Η απόρρητη σύσκεψη του Μουσολίνι, τα εγκαίνια της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στην Αθήνα µε «Μαντάµ Μπατερφλάι» του Πουτσίνι και το τηλεγράφηµα στον Ιταλό πρεσβευτή κατά τη διάρκεια δεξίωσης προς τιµήν του γιου του συνθέτη, Αντόνιο
Πέμπτη 15 Οκτωβρίου 1940:
Παλάτσο Βενέτσια, Ρώµη. Ο πρωθυπουργός και ηγέτης του φασιστικού κόµµατος της Ιταλίας, Μπενίτο Μουσολίνι, έχει συγκαλέσει απόρρητη σύσκεψη στο γραφείο του προκειµένου να επισηµοποιήσει την ειληµµένη απόφασή του να επιτεθεί εναντίον των γειτονικών χωρών του, µεταξύ των οποίων και κατά της Ελλάδας.
Παρόντες είναι κορυφαία στελέχη της πολιτικής και της στρατιωτικής ηγεσίας, όπως ο υπουργός Εξωτερικών Γκαλεάτσο Τσιάνο, ο τοποτηρητής στην Αλβανία Φρανσέσκο Τζακοµόνι και οι στρατηγοί Πιέτρο Μπαντόλιο, Ουµπάλντο Σοντού, Σεµπαστιάνο Μάριο Ροάτα και Βισκόντι Πράσκα. Ο τελευταίος έχει εκπονήσει µέχρι την τελευταία λεπτοµέρεια σχέδιο εισβολής αρχικά στην Ήπειρο, προσβλέποντας ότι θα έχει καταληφθεί µέσα σε λίγες ηµέρες, και ακολούθως η ιταλική κυριαρχία θα επεκτεινόταν κατά σειρά στα Ιόνια Νησιά και στην ύπαιθρο χώρα έως τη Θεσσαλονίκη, για να καταληφθεί αργότερα και το υπόλοιπο µέρος της επικράτειας, ώστε να αποτραπεί το ενδεχόµενο βρετανικής απόβασης. Τους έδειχνε µάλιστα τα σηµεία ένα προς ένα στον χάρτη όπως αναφέρει ο Γιάννης Σαρρής στο Έθνος".
Εξηγεί ότι οι Ελληνες δεν διαθέτουν άρµατα, ούτε αξιόµαχη Αεροπορία. «Μπορούν να παρατάξουν µέχρι 30.000 άνδρες, ενώ εµείς 70.000, χώρια τα ειδικά τάγµατα και τους Αλβανούς». Ολοι οι παριστάµενοι κουνούν καταφατικά το κεφάλι, εκτός από τον αρχηγό του Γενικού Επιτελείου στρατηγό Μπαντόλιο, ο οποίος διατυπώνει κάποιες επιφυλάξεις για τη διάχυτη αισιοδοξία που επικρατεί. Η επιχείρηση συµφωνήθηκε αρχικά να γίνει γύρω στις 26 Οκτωβρίου, αν και ακολούθως πήρε µια µικρή παράταση 48 ωρών.
Δεν αιφνιδιαστήκαμε
Τι συνέβη αυτά τα τελευταία δραµατικά εικοσιτετράωρα πριν από την εισβολή των φασιστικών δυνάµεων στη χώρα µας; Ποια ήταν η κατάσταση που επικρατούσε στην Αθήνα; Τι ανέφερε ο δικτάτορας πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς στο ηµερολόγιό του και πώς βίωνε το τελευταίο τριήµερο πριν µπει η Ελλάδα στον πόλεµο; Το σίγουρο είναι ότι δεν αιφνιδιαστήκαµε, αφού υπήρχε έντονη καχυποψία έναντι των γειτόνων µας από τις 15 Αυγούστου, την ηµέρα της εορτής της Κοιµήσεως της Θεοτόκου, που τορπιλίστηκε στο λιµάνι της Τήνου το καταδροµικό «Ελλη» από ιταλικό υποβρύχιο.
Παρασκευή 25 Οκτωβρίου 1940:
Τρεις µέρες πριν από την έναρξη του Ελληνοϊταλικού Πολέµου, ο δικτάτορας πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς είναι ανήσυχος. Γνωρίζει καλά ότι η Ελλάδα θα δεχθεί επίθεση, αλλά όχι την ακριβή ηµέρα. Ο πρεσβευτής µας στη Ρώµη, Ιωάννης Πολίτης, υπολογίζει ότι θα εκδηλωθεί µεταξύ 25 µε 28 Οκτωβρίου. Στο ηµερολόγιό του ο Μεταξάς θα γράψει µεταξύ άλλων ότι «σήµερα δεν έγινε ιταλική επίθεσις. Εσπερινή είδησις ότι προ της αριστεράς πτέρυγος προωθήθη εν Σύνταγµα. Φανερή επιθετική παράταξις». Η ζωή όµως εκτός πρωθυπουργικού γραφείου συνεχίζεται κανονικά. Το ίδιο βράδυ κιόλας πραγµατοποιούνται τα εγκαίνια της Εθνικής Λυρικής Σκηνής µε την παράσταση «Μαντάµα Μπατερφλάι», ένα από τα κορυφαία αριστουργήµατα του οπερατικού ρεπερτορίου, γραµµένο από τον Ιταλό συνθέτη Τζάκοµο Πουτσίνι. Επιχειρηµατίες, πολιτικοί και καλλιτέχνες σπεύδουν να απολαύσουν το έργο, ενώ το «παρών» δίνει και ο γιος του Πουτσίνι, Αντόνιο, συνοδευόµενος από τη σύζυγό του.
Σάββατο 26 Οκτωβρίου 1940:
Στην ιταλική πρεσβεία της Αθήνας διοργανώνεται λαµπρή δεξίωση προς τιµήν του Αντόνιο Πουτσίνι. Η διπλωµατική υπηρεσία των γειτόνων έχει στείλει πρόσκληση και στον ίδιο τον Μεταξά να παραστεί, αλλά αρνείται, χαρακτηρίζοντάς τη «στάχτη στα µάτια». Στέλνει όµως τους υφυπουργούς Εξωτερικών Νικόλαο Μαυρουφή και Τύπου Θεολόγο Νικολούδη, «ως σχετιζόµενους µε τα καθήκοντά τους». Ο πρεσβευτής της Ιταλίας στη χώρα µας Εµανουέλε Γκράτσι ήταν διαχυτικός προς όλους. Την ώρα όµως που τσουγκρίζει τα ποτήρια κουβεντιάζοντας χαµογελαστός µε τους καλεσµένους του, λαµβάνει ένα κρυπτογραφηµένο τηλεγράφηµα. Θα το διαβάσει µε την ησυχία του τις πρώτες πρωινές ώρες, όταν θα έχουν φύγει και οι τελευταίοι καλεσµένοι. Το άκρως απόρρητο κείµενο έχει σταλεί από τη Ρώµη µε την υποσηµείωση να παραµείνει µυστικό το περιεχόµενό του για ένα εικοσιτετράωρο ακόµη, µέχρι τα χαράµατα της 28ης Οκτωβρίου, οπότε και θα το κοινοποιούσε αιφνιδιαστικά στον Ιωάννη Μεταξά.
