Το πρώτο μνημείο της ελληνικής επικράτειας που εντάχθηκε στον κατάλογο της UNESCO ήταν ο Ναός του Επικούρειου Απόλλωνα, το 1986, ενώ το Ζαγόρι αποτελεί την 19η εγγραφή στο σχετικό κατάλογο (2023), και η πρώτη πολιτιστικού αγαθού της Ελλάδας, ως πολιτιστικό τοπίο.
Τα μνημεία απλώνονται γεωγραφικά σε 22 περιοχές και αντιπροσωπεύουν όλες τις περιόδους της ελληνικής δημιουργίας από την προϊστορία μέχρι τους νεότερους χρόνους.
Ας δούμε, μαζί, τα ελληνικά μνημεία, που βρίσκονται στο κατάλογο της UNESCO, με τη σειρά ένταξής τους.
Ναός του Επικούριου Απόλλωνα στις Βάσσες
Ένα από τα καλύτερα σωζόμενα μνημεία του 5ου αι. π.Χ. και η πρώτη ελληνική εγγραφή στον Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO το 1986.
Εμπνευστής και κατασκευαστής του ναού, που συνδυάζει για πρώτη φορά τους τρεις αρχιτεκτονικούς ρυθμούς της αρχαιότητας, θεωρείται ο Ικτίνος, σπουδαίος αρχιτέκτονας, που μαζί με τον Καλλικράτη σχεδίασε λίγο αργότερα τον Παρθενώνα στην Αθήνα.
Έτος ένταξης στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO : 1986
Αρχαιολογικός χώρος Δελφών
Το μεγαλοπρεπές ιερό του Απόλλωνα στους Δελφούς, χτισμένο στο επιβλητικό φυσικό τοπίο του Παρνασσού, θεωρούνταν ο «ομφαλός της γης».
Είχε παγκόσμια ακτινοβολία, καθώς ήταν το πιο διάσημο μαντείο της αρχαιότητας ήδη από τον 6ο αιώνα π.Χ. Τα σοφά δελφικά παραγγέλματα, αλλά και οι χρησμοί του Απόλλωνα, που δίνονταν δια μέσω της Πυθίας, παραμένουν μέχρι σήμερα θρυλικοί.
Έτος ένταξης : 1987
Ακρόπολη των Αθηνών
Στη μέση της πόλης των Αθηνών υψώνεται ο λόφος της Ακρόπολης, που φιλοξενεί το σπουδαιότερο ιερό της αρχαίας πόλης, αφιερωμένο, κατά κύριο λόγο, στην προστάτιδα θεά της, τη σοφή Αθηνά. Τα μνημεία της Ακρόπολης, αρμονικά συνδυασμένα με το φυσικό περιβάλλον, αποτελούν μοναδικά αριστουργήματα της αρχαίας αρχιτεκτονικής και της τέχνης, ενώ ο Παρθενώνας αποτελεί ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα μνημεία σε όλον τον κόσμο.
Το συγκρότημα της Ακρόπολης του 5ου αιώνα π.Χ. αναδείκνυε το μεγαλείο, τη δύναμη και τον πλούτο της δημοκρατικής Αθήνας κατά τον «χρυσό αιώνα» του Περικλή. Έκτοτε επηρεάζει διαχρονικά την ανθρώπινη πνευματική και καλλιτεχνική δημιουργία.
Έτος ένταξης : 1987
Άγιον Όρος
Η μοναστική πολιτεία στο όρος Άθως, το λεγόμενο «περιβόλι της Παναγίας», αποτελεί σημαντικό σημείο αναφοράς του ορθόδοξου Χριστιανισμού, ήδη από τον 10ο αιώνα μ.Χ., και απολαμβάνει καθεστώς αυτονομίας από τότε. Η αθωνική πολιτεία με τις 20 μονές αναπτύσσεται σε φυσικό τοπίο απαράμιλλης ομορφιάς, σε αρμονία με το περιβάλλον.
Η είσοδος είναι απαγορευμένη στις γυναίκες. Η διαρρύθμιση και η αγιογράφηση των μοναστηριών της έχει ασκήσει τεράστια επίδραση στην ανάπτυξη της εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής και της μνημειακής ζωγραφικής.
Έτος ένταξης : 1988
Ιερό του Ασκληπιού στην Επίδαυρο
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Ένα προϊστορικό μνημείο στην Αρμενία: Η παράξενη λεωφόρος με τους πανύψηλους πέτρινους μονόλιθους
Το ιερό των ιαματικών θεών Απόλλωνα και του γιου του, του Ασκληπιού, στην Επίδαυρο ήταν το σημαντικότερο θεραπευτικό κέντρο της αρχαιότητας.
Το πρότυπο αυτό θεραπευτήριο της ψυχής και του σώματος άσκησε μεγάλη επιρροή σε όλα τα Ασκληπιεία του ελληνορωμαϊκού κόσμου και οδήγησε στη γέννηση της ιατρικής επιστήμης. Τα κύρια μνημεία του χρονολογούνται από τον 4ο π.Χ. αιώνα και σε αυτά περιλαμβάνεται και το περίφημο θέατρο, ένα αριστούργημα της αρχιτεκτονικής με τέλεια ακουστική.
Έτος ένταξης : 1988
Παλαιοχριστιανικά και βυζαντινά μνημεία της Θεσσαλονίκης
H Θεσσαλονίκη είναι η μεγαλούπολη του Βορρά που διατηρεί τον τίτλο της «συμπρωτεύουσας» και παλαιότερα της «συμβασιλεύουσας». Κατείχε ηγετικό ρόλο στον βαλκανικό χώρο σε επίπεδο πνευματικής και καλλιτεχνικής παραγωγής και διατήρησε τον μητροπολιτικό χαρακτήρα της σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας της.
Η πόλη σήμερα αποτελεί ένα ανοιχτό μουσείο βυζαντινού πολιτισμού, καθώς τα σωζόμενα μνημεία καλύπτουν χρονολογικά την περίοδο από τον 4ο αι. μ.Χ. έως και τον 15ο αι. μ.Χ. Στον Κατάλογο της UNESCO περιλαμβάνονται τα πιο χαρακτηριστικά από αυτά: 13 εκκλησίες, το οχυρωματικό τείχος με το γνωστό Επταπύργιο και εγκατάσταση βυζαντινών λουτρών.
Έτος ένταξης : 1988
Μεσαιωνική πόλη της Ρόδου
Στο βόρειο άκρο του νησιού η πόλη της Ρόδου αποτελούσε λιμάνι στρατηγικής σημασίας. Το Τάγμα των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννη της Ιερουσαλήμ, που κατέλαβε τη Ρόδο από το 1309,μετέτρεψε την πόλη σε προπύργιο της άμυνας εναντίον των Οθωμανών, μέχρι την πτώση της το 1522. Ακολούθησε η ιταλική κατοχή το διάστημα από το 1912-1947.
Με τα εντυπωσιακά της τείχη, το Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου, το Νοσοκομείο και τον δρόμο των Ιπποτών, η Άνω Πόλη αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά αστικά κέντρα της γοτθικής αρχιτεκτονικής στην ανατολική Μεσόγειο.
Έτος ένταξης : 1988
Αρχαιολογικός χώρος Ολυμπίας
Το ιερό του Δία στην Ολυμπία καθιερώθηκε στο πανελλήνιο ως το σημαντικότερο θρησκευτικό και αθλητικό κέντρο της αρχαιότητας. Εδώ γεννήθηκαν οι Ολυμπιακοί αγώνες, οι σπουδαιότεροι αγώνες της αρχαίας Ελλάδας, κατά τους οποίους επικρατούσε «ιερή εκεχειρία» και σταματούσαν οι εχθροπραξίες.
Οι αγώνες αυτοί γίνονταν κάθε τέσσερα χρόνια προς τιμήν του Δία και παρέμειναν ένας θεσμός με διεθνή ακτινοβολία από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
Έτος ένταξης : 1989
Αρχαιολογικός χώρος Μυστρά
Η καστροπολιτεία του Μυστρά απλώνεται σε τρία επίπεδα στην πλαγιά ενός φυσικά οχυρωμένου λόφου, δίπλα στον επιβλητικό Ταΰγετο, στη Λακωνία.
Ήταν η πρωτεύουσα του βυζαντινού Δεσποτάτου του Μορέως τον 14ο και 15ο αιώνα, εποχή κατά την οποία γνώρισε ευημερία και πολιτιστική άνθηση. Υπήρξε λαμπρό κέντρο φιλοσοφίας, πολιτισμού και τεχνών, αλλά και αντιπροσωπευτικό δείγμα οχυρής βυζαντινής πόλης.
Έτος ένταξης : 1989
Μονή Οσίου Λουκά Βοιωτίας, Νέα Μονή Χίου, Μονή Δαφνίου Αττικής
Παρά τη σημαντική γεωγραφική τους απόσταση (το πρώτο στη Βοιωτία, το δεύτερο στο βορειοανατολικό Αιγαίο και το τρίτο στην Αττική), τα τρία αυτά μοναστήρια ανήκουν στην ίδια τυπολογική σειρά. Ο κεντρικός ναός κάθε μοναστικού συγκροτήματος, το καθολικό, είναι επιβλητικό κτήριο με μεγάλο τρούλο, ο οποίος στηρίζεται σε μικρές αψίδες δημιουργώντας έναν οκταγωνικό χώρο στο εσωτερικό του ναού.
Τον 11ο και 12ο αιώνα οι εκκλησίες αυτές είχαν πλούσιο κεραμοπλαστικό διάκοσμο, πολύχρωμες ορθομαρμαρώσεις και εξαιρετικά ψηφιδωτά σε χρυσό φόντο που συμπλήρωναν την πολυτελή κατασκευή.
Έτος ένταξης : 1990
Αρχαιολογικός χώρος Δήλου
Η Δήλος, το μικρό άνυδρο νησί στο κέντρο των Κυκλάδων, ήταν, σύμφωνα με τη μυθολογία, η πατρίδα των δίδυμων θεών Απόλλωνα και Άρτεμις.
Φιλοξενούσε το σημαντικό πανελλήνιο ιερό του Απόλλωνα, που ήταν και η έδρα της ισχυρής αθηναϊκής συμμαχίας τον 5ο αι. π.Χ., ενώ μέχρι και τους ρωμαϊκούς χρόνους ήταν ένα πλούσιο, κοσμοπολίτικο εμπορικό λιμάνι. Σήμερα όλο το νησί αποτελεί έναν εκτεταμένο αρχαιολογικό χώρο, όπου διασώζονται σημαντικά μνημεία του ελληνορωμαϊκού κόσμου.
Έτος ένταξης : 1990
Πυθαγόρειο και Ηραίο Σάμου
Στις νοτιοανατολικές ακτές της Σάμου βρισκόταν η αρχαία πόλη της Σάμου (σημερινό Πυθαγόρειο), μία κυρίαρχη θαλάσσια και εμπορική δύναμη του ελληνικού κόσμου κατά τον 6ο αι. π.Χ. Τα σωζόμενα μνημεία μαρτυρούν την ύπαρξη μιας πλούσιας πόλης με έντονη πολιτιστική παρουσία και αξιοζήλευτη οργάνωση.
Εκεί αναπτύχθηκαν θαυμαστά επιτεύγματα της μηχανικής, όπως το πρώτο τεχνητό λιμάνι με κτιστή προκυμαία, το σημαντικό ιερό της θεάς Ήρας (Ηραίο) με τον μεγαλειώδη ναό και την παγκόσμια απήχηση, καθώς και το Ευπαλίνειο υδραγωγείο, με υπόγεια σήραγγα που διέσχιζε το βουνό Καστρί και μετέφερε πόσιμο νερό στην πόλη.
Έτος ένταξης : 1992
Αρχαιολογικός χώρος Αιγών (Βεργίνα)
Η πόλη των Αιγών είναι το παλαιότερο και ένα από τα σημαντικότερα κέντρα της αρχαίας Μακεδονίας. Την ταύτιση της πρώτης πρωτεύουσας των Μακεδόνων με τη σύγχρονη κωμόπολη Βεργίνα πιστοποιεί η αποκάλυψη του μεγάλου ανακτόρου, αλλά και των τόπων ταφής των Μακεδόνων βασιλέων, ανάμεσα στους οποίους ξεχωρίζει το ταφικό μνημείο του βασιλιά Φιλίππου Β΄, πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Έτος ένταξης: 1996
Χώρα Πάτμου με τη Μονή Αγίου Ιωάννη Θεολόγου και το Σπήλαιο της Αποκάλυψης
Σύμφωνα με την παράδοση, ένα μικρό Σπήλαιο στην Πάτμο, μικρό νησί του συμπλέγματος των Δωδεκανήσων, ήταν ο τόπος όπου ο άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος συνέγραψε δύο από τα ιερότερα βιβλία της χριστιανοσύνης, το Ευαγγέλιο και την Αποκάλυψη. Στην κορυφή του λόφου και κοντά σε αυτό, ιδρύθηκε στα τέλη του 10ου αιώνα μεγάλο μοναστήρι αφιερωμένο στον άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο, οχυρωμένο με υψηλά τείχη, για προστασία από τους πειρατές.
Γύρω από τη μονή αναπτύχθηκε σταδιακά η Χώρα Πάτμου, ένας οικισμός με πυκνοδομημένα σπίτια, στενά δρομάκια και στοές. Τα λευκά σπίτια με τις επίπεδες στέγες σχηματίζουν ένα σφιχτοδεμένο και γραφικό σύνολο γύρω από τα γκρίζα επιβλητικά τείχη της Μονής, που αποτελεί το ιστορικό κέντρο του οικισμού.
Έτος ένταξης : 1999
Αρχαιολογικοί χώροι των Μυκηνών και της Τίρυνθας
Οι Μυκήνες και η Τίρυνθα αποτελούν τις δύο μεγαλύτερες πόλεις του μυκηναϊκού πολιτισμού, του πρώτου μεγάλου ελληνικού πολιτισμού, που αναπτύχθηκε στον ελλαδικό χώρο από τον 15ο έως τον 12ο αιώνα π.Χ. Οι Μυκήνες, το μεγαλύτερο ανακτορικό κέντρο της εποχής, με τα «κυκλώπεια» τείχη, το μέγαρο και τους μεγαλοπρεπείς τάφους, αναφέρονται ήδη στα Ομηρικά έπη (την Ιλιάδα και την Οδύσσεια) ως η έδρα του θρυλικού βασιλιά Αγαμέμνονα, αρχηγού των Ελλήνων στον Τρωικό πόλεμο.
Η Τίρυνθα ήταν μία ακόμη σημαντική οχυρωμένη ακρόπολη και σπουδαίο αστικό κέντρο στην Αργολίδα. Και οι δύο αποτελούν χαρακτηριστικά δείγματα του πρώιμου ελληνικού πολιτισμού, το οποίο απηχούν τα έπη του Ομήρου, τα οποία με τη σειρά τους επηρέασαν την ευρωπαϊκή τέχνη και λογοτεχνία για περισσότερες από 3 χιλιετίες.
Έτος ένταξης : 1999
Παλαιά πόλη της Κέρκυρας
Αποτελεί τη μοναδική τέτοιας έκτασης ελληνική πόλη που διατηρεί σχεδόν το σύνολο του ιστορικού οικιστικού ιστού της, με κτίσματα από τον 17ο έως τον 19ο αιώνα, αναδεικνύοντας την ιδιαίτερη ιστορική συγκυρία που τη διαμόρφωσε.
Η Κέρκυρα θεωρείται μία από τις ωραιότερες οχυρωμένες πόλεις-λιμάνια της Μεσογείου, με έντονο το στοιχείο της βενετικής αρχιτεκτονικής, αλλά και με γαλλικές και αγγλικές επιρροές.
Έτος ένταξης : 2007
Αρχαιολογικός χώρος Φιλίππων
Η εξαιρετική στρατηγική θέση των Φιλίππων, στο πέρασμα ανάμεσα στην Ασία και την Ευρώπη, η γειτνίαση με τα περίφημα ορυχεία χρυσού και αργύρου του Παγγαίου Όρους, καθώς και οι πλούσιοι φυσικοί πόροι της περιοχής, συντέλεσαν ώστε η πόλη που ίδρυσε ο βασιλιάς Φίλιππος Β’ της Μακεδονίας τον 4ο αι. π.Χ. να αναπτυχθεί κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους σε ένα ανθηρό αστικό κέντρο γύρω από μία κεντρική αγορά (Forum), κατά τα πρότυπα των μεγάλων πόλεων της αυτοκρατορίας.
Η έλευση του Αποστόλου Παύλου, ο οποίος ίδρυσε εδώ την πρώτη χριστιανική εκκλησία σε ευρωπαϊκό έδαφος το 49/50 μ.Χ, αλλά και η επικράτηση της νέας θρησκείας, άλλαξαν για πάντα τη φυσιογνωμία των Φιλίππων. Από την παλαιοχριστιανική πόλη (4ος-6ος αι. μ.Χ.) ξεχωρίζουν το συγκρότημα του «Οκταγώνου» με τον μητροπολιτικό ναό και τις τρεις μεγαλόπρεπες βασιλικές.
Έτος ένταξης : 2016
Ζαγόρι
Το Ζαγόρι είναι περιοχή στην οροσειρά της Πίνδου, στην Ήπειρο, (βορειοδυτική Ελλάδα). Στην περιοχή υπάρχουν 46 οικισμοί τα αποκαλούμενα Ζαγοροχώρια, τα οποία είναι διάσπαρτα στους πρόποδες και τις πλαγιές της Πίνδου.
Το Ζαγόρι είναι περιοχή μεγάλης φυσικής ομορφιάς, με εντυπωσιακή γεωλογία, δύο Eθνικούς Δρυμούς που ο ένας περιλαμβάνει τον ποταμό Αώο και το Φαράγγι του Βίκου κι ο άλλος την περιοχή γύρω από τη Βάλια Κάλντα, ανατολικά της επιβλητικής χιονοσκέπαστης Τύμφης και το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου, του οποίου αποτελεί και το κύριο τμήμα.
Το Ζαγόρι είναι το πρώτο πολιτιστικό αγαθό της Ελλάδας που εγγράφεται ως πολιτιστικό τοπίο.
Έτος ένταξης: 2023
