Η «μάχη των ελαφρυντικών» στη δίκη της Χρυσής Αυγής περιείχε τα πάντα. Νομικές ερμηνείες και επιχειρήματα, ηθικές αξιολογήσεις, βολές κατά προσώπων και κοινωνικών ομάδων, ειρωνικές εκφράσεις.
Εκατοντάδες ήταν τα επιχειρήματα που ανέπτυξαν οι συνήγοροι υπεράσπισης για να στοιχειοθετήσουν τα αιτήματα τους για ελαφρυντικά είτε για το ελαφρυντικό του σύννομου βίου, είτε για αυτό της καλής συμπεριφοράς μετά την πράξη, είτε της ειλικρινούς μεταμέλειας, είτε του «μη εύλογου χρόνου της δίκης» που αναφέρεται σε βλάβη εξαιτίας μεγάλης χρονικής διάρκειας της δίκης.
Επί έντεκα ώρες αμέσως μετά την απόφαση επί της ενοχής, οι συνήγοροι ανέπτυξαν τις θέσεις τους προβάλλοντας ό,τι έκριναν πως θα ευνοήσει τους εντολείς τους στην μείωση της ποινής.
Η πρόταση της Εισαγγελέως επί των ελαφρυντικών, που ουσιαστικά απέκλεισε την διευθυντική ομάδα από κάθε εύνοια στον καταλογισμό της ποινής -πρότεινε ελαφρυντικό για όσους δεν αντιμετωπίζουν και επιμέρους κακούργημα - πυροδότησε στις δευτερολογίες έναν νέο πιο έντονο και μαχητικό γύρο αγορεύσεων συνολικής διάρκειας περίπου 12 ωρών.
Οι συνήγοροι, ανάλογα με το προσωπικό ύφος και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ο καθένας, σκιαγράφησαν τους εντολείς τους στο δικαστήριο τονίζοντας τα στοιχεία της προσωπικότητας και της ζωής τους που έκριναν πως θα έχουν θετικό αποτέλεσμα.
Η υπεράσπιση με τις αγορεύσεις φαίνεται να κινήθηκε γενικά σε δύο άξονες. Ο πρώτος σχετίζεται με την εξατομικευμένη παράθεση στοιχείων για την επίτευξη της αναγνώρισης του σύννομου βίου και άλλων ελαφρυντικών. Ο δεύτερος διαμορφώθηκε είτε στη βάση των ήδη εκφρασμένων θέσεων κατηγορουμένων περί πολιτικής δίωξης είτε στη βάση την «περιρρέουσα» ατμόσφαιρα της δίκης πριν από την έκδοση της απόφασης επί της ενοχής.
Ζητώ σύννομο βίο διότι…
Οι ισχυρισμοί συνηγόρων για τους λόγους που αιτήθηκαν -κυρίως το ελαφρυντικό του σύννομου βίου- έτυχαν εκτός δικαστηρίου πολλών σχολίων κυρίως με περιπαικτική διάθεση. Ωστόσο το ζήτημα δεν στερείται νομικού ενδιαφέροντος, ειδικά αν το δικαστήριο αναγνωρίσει σε κατηγορούμενους το συγκεκριμένο ελαφρυντικό. Ενώ ήδη εξελίσσεται η διαμόρφωση μίας πάγιας νομολογίας για την νομική οριοθέτηση του «σύννομου» έναντι του «έντιμου» βίου που ίσχυε με τον παλαιότερο Ποινικό Κώδικα. Είναι απολύτως βέβαιο πως θα τύχει μεγάλης προσοχής η οποιαδήποτε αιτιολόγηση του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων σε περίπτωση που αναγνωρίσει το συγκεκριμένο ελαφρυντικό.
Μπορεί να εκπλήσσουν, να προκαλούν μειδιάματα και να γίνονται hashtang σε κοινωνικά δίκτυα τα «ελαφρυντικά της Χρυσής Αυγής», όμως σε μία δικαστική απόφαση που υποχρεωτικά αιτιολογεί την αναγνώριση ή μη ελαφρυντικού, όλα έχουν αξία και στον παρόντα αλλά στον μέλλοντα χρόνο καθώς κάθε δικαστική κρίση συντελεί στην διαμόρφωση δικαίου.
Η υπεράσπιση των κατηγορουμένων παρείχε στο δικαστήριο όσα πιο πολλά κριτήρια μπορούσε θέτοντας υπόψη των δικαστών στοιχεία της προσωπικότητας των κατηγορουμένων με πληροφορίες και ηθικού περιεχομένου και κοινωνικής προσφοράς ( που τονίζονταν επί του προγενέστερου «πρότερου εντίμου» βίου).
Σε αυτό το πλαίσιο ακούστηκαν οι πληροφορίες περί «εθελοντισμού», «αγάπης για τα ζώα», «γάμου και οικογένειας», «γάμου με την ίδια γυναίκα δύο φορές» ακόμη και «επικείμενου γάμου τον Δεκέμβριο διότι δεν περίμενε πως θα τύχει τέτοια σκληρής μεταχείρισης». Ακούστηκαν όμως και εκφράσεις όπως «ποιος έχει το σύννομο; ο Γεωργιανός;» που αφορά γνωστή υπόθεση δολοφονίας ή αναφορές σε «εγώ έχω κάνει ένα παιδί, δεν υιοθέτησα μαυράκι» και άλλες.
Αντίστοιχα προβλήθηκε ιδιαίτερα η βουλευτική ιδιότητα ως προς την «αποδοχή μέρους της κοινωνίας στο πρόσωπο του κατηγορουμένου», ως προς την προσφορά κατηγορουμένων βουλευτών σε κοινωνικό αλλά και «εθνικό επίπεδο».
Οι ακραίες τοποθετήσεις, οι βολές για την απόφαση και η αναγγελία των επόμενων κινήσεων
Οι αγορεύσεις κινήθηκαν όμως και σε έναν δεύτερο άξονα που περιείχε δεικτικές εκφράσεις, έντονη πολιτική κριτική, ειρωνικές εκφράσεις, ακόμη και έμμεσες αιτιάσεις για την κρίση του δικαστηρίου. Από πολλές τοποθετήσεις δεν έλειψαν οι προαναγγελίες προσφυγών, με ήρεμους αλλά και υψηλούς τόνους, εναντίον της απόφασης.
Κορυφαίο από αυτά τα θέματα που τέθηκαν στο δικαστήριο είναι «η προσβολή του τεκμηρίου αθωότητας» εξαιτίας των δηλώσεων πολιτικών προσώπων που προηγήθηκαν της απόφασης καθώς και της κινητοποίησης με το σύνθημα «δεν είναι αθώοι». Υπονοήθηκε επίσης εκ μέρους κατηγορούμενου, πως δεν είναι εκτός του σχεδιασμού της επόμενης ημέρας και μία προσφυγή για κακοδικία: «δεν θα πληρώσει το κράτος , θα πληρώσετε εσείς».
Στο πλαίσιο αυτών των τοποθετήσεων υπήρξαν στο δικαστήριο καταγγελίες και ευθείες βολές για την αντιμετώπιση των κατηγορουμένων από τα ΜΜΕ, για την Πολιτική Αγωγή «που δίνει έξω πρες κόφερανς» αλλά και απαξιωτικοί χαρακτηρισμοί για την συγκέντρωση πολιτών έξω από το Εφετείο κατά την ανακοίνωση της απόφασης επί της ενοχής.
Οι χιλιάδες συγκεντρωθέντες πολίτες χαρακτηρίστηκαν «όχλος», «ξυπόλυτοι», «παρακμιακοί και ύποπτοι», «αυτοί που θα έκαιγαν τα πάντα αν δεν τους άρεσε η απόφαση». Η δυναμική των κινητοποιήσεων αυτών και οι πολιτικές δηλώσεις, υπονοήθηκε με μικρή ή μεγαλύτερη έμφαση, πως επηρέασε την κρίση του δικαστηρίου. Ενδεικτικά ειπώθηκε πως το δικαστήριο «αποφάσισε υπό καθεστώς πολιορκίας».
Η απόφαση σε ό,τι αφορά τη διάσταση της δράσης της οργάνωσης ενάντια στη δημοκρατία αντιμετωπίστηκε και με ειρωνική διάθεση με φράσεις όπως «κινδυνεύει η Δημοκρατία από το καφάσι του Μπαρμπαρούση» και άλλες.
