Οι αρχαιολόγοι αποκρυπτογράφησαν επιτέλους το νόημα, ενός κειμένου που είναι εγγεγραμμένο σε ένα αρχαίο τουρκικό μνημείο και αποτελούσε αίνιγμα για πάνω από έναν αιώνα.
Η βαριά κατεστραμμένη επιγραφή, γραμμένη στην παλαιά φρυγική γλώσσα, είναι σκαλισμένη στο Arslan Kaya ή «Lion Rock», ένα μνημείο 2.600 ετών στη δυτική Τουρκία που παρουσιάζει μορφές σφίγγας και μια εικόνα της Θεάς που πλαισιώνεται από λιοντάρια.
Οι επιγραφές στην κατασκευή, που ανακαλύφθηκαν το 1884, έχουν σχεδόν διαγραφεί από τον χρόνο και τους βανδαλισμούς, καθιστώντας δύσκολη την ανάγνωσή τους.
Οι προσπάθειες στο παρελθόν να διαβάσουν την κύρια επιγραφή αποκάλυψαν ότι μόνο τέσσερα από τα γράμματα ήταν ορατά, με το υπόλοιπο κείμενο να είναι ...ακατανόητο.
Τώρα, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι η επιγραφή συλλαβίζει το όνομα « Materan », μια Θεά που τιμάται από τους Έλληνες ως η μητέρα των Θεών .
Για να διαβάσουν το κείμενο, οι ερευνητές βασίστηκαν στο μεσημεριανό φως. Οι σκιές αυτή τη στιγμή τόνισαν τα υπόλοιπα ίχνη και βοήθησαν στην αποκωδικοποίηση των γραμμάτων της επιγραφής.
Συνέκριναν την υποθετική επιγραφή τους με παλιές φωτογραφίες του μνημείου από τον 19ο αιώνα και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το κείμενο έγραφε « Materan », μαζί με άλλους χαρακτήρες που χρησιμοποιούνται συνήθως στις φρυγικές επιγραφές ως διαχωριστικά λέξεων.
Στη φρυγική γλώσσα, η Materan αναφέρεται στη μητέρα Θεά που τιμούνταν ως προστάτιδα και κεντρική θεότητα.
Με βάση ορισμένες από τις τεχνοτροπικές λεπτομέρειες του μνημείου, οι επιστήμονες χρονολόγησαν το κείμενο στο πρώτο μισό ή στα μέσα του έκτου αιώνα π.Χ.
Αυτό υποδηλώνει ότι το μνημείο του Αρσλάν Καγιά πιθανότατα δημιουργήθηκε στο απόγειο της Λυδικής Αυτοκρατορίας, όταν κυριαρχούσε στην περιοχή παράλληλα με την Ανατολική Τουρκική Φρυγική Αυτοκρατορία.
Τα ευρήματα υποστηρίζουν περαιτέρω την πολιτιστική σύνδεση μεταξύ των δύο αυτοκρατοριών και την κοινή τους λατρεία της μητέρας Θεάς ως σημαντικής θεότητας.
