«Φρέσκο χρήμα» ύψους 8,5 δισ. ευρώ ετοιμάζεται να ρεύσει στην ελληνική οικονομία από τώρα ως το 2025, στηρίζοντας ανάπτυξη, επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Όλο το χρήμα «περνάει» μέσα από νομοσχέδια που έρχονται στη Βουλή μέσα στον Οκτώβριο.
Σήμερα ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης παρουσιάζει στο Υπουργικό Συμβούλιο το Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό-Διαρθρωτικό Σχέδιο 2025-2028. Προβλέπει Ανάπτυξη 2,2% φέτος και 2,4% το 2025, αλλά και πρωτογενές πλεόνασμα 2,4% φέτος και το 2025, με το χρέος να μειώνεται σε 153% του ΑΕΠ. Και την επόμενη Δευτέρα καταθέτει το προσχέδιο του νέου κρατικό προϋπολογισμό για το 2025 που θα φέρει επιπλέον παροχές, αυξήσεις και ελαφρύνσεις 1,5 δισ. τη νέα χρονιά σε πάνω από 3 εκατομμύρια νοικοκυριά.
Μαζί έρχεται και ένας «συμπληρωματικός» Προϋπολογισμός για τις τελευταίες 100 μέρες του 2024, που ανεβάζει στα 7 δισ. τα συνολικά κονδύλια για δημόσιες επενδύσεις ως το τέλος της χρονιάς, τα οποία θα τροφοδοτήσουν νέες δουλειές άμεσα μόλις «πέσουν» στην αγορά, αλλά και μακροπρόθεσμα στο μέλλον.
Μέσα στον Οκτώβριο ψηφίζεται στη Βουλή και η έκτακτη συνεισφορά διυλιστηρίων που θα αποφέρει άλλα 250 εκατ. ευρώ, που θα δοθούν τα Χριστούγεννα ως έκτακτη ενίσχυση σε 1,9 εκατομμύρια ευάλωτα νοικοκυριά και οικογένειες με παιδιά. Και πριν το τέλος της χρονιάς, ένα μίνι-φορολογικό νομοσχέδιο θα δίνει «ανάσες» σε νοικοκυριά και επαγγελματίες, ανοίγοντας τον δρόμο για περισσότερη ανάπτυξη και, ενδεχομένως, ακόμα μεγαλύτερες αυξήσεις μισθών και συντάξεων μέσα στο 2025.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Προυπολογισμός: Νέα δεδομένα για τα πρωτογενή πλεονάσματα λόγω των αυξημένων φόρων – εσόδων
Πόσα, πότε και σε ποιους
Σε μια πολύ δύσκολη συγκυρία διεθνώς, με Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία και σχεδόν τη μισή ευρωζώνη να κλυδωνίζονται από οικονομικά προβλήματα -αλλά και 8 χώρες να έρχονται αντιμέτωπες με τη διαδικασία υπερβολικού ελλείματος και ανάγκη λήψης μέτρων λιτότητας- το 2024 η Ελλάδα σχεδιάζει παροχές. Αλλά ταυτόχρονα απομειώνει θεαματικά το δημόσιο χρέος της: καταγράφει υπερπλεόνασμα 0,3% του ΑΕΠ πάνω από τους στόχους (2,4% αντί 2,1% που όλοι ανέμεναν) και η εξέλιξη αυτή της επιτρέπει και να αποπληρώσει πρόωρα από φέτος 8 δισ. ευρώ από δάνεια (γλιτώνοντας και τόκους δεκάδων εκατομμυρίων που θα επιβάρυναν τη χώρα ως το 2028), αλλά και να δοθούν:
– σχεδόν 700 εκατ. ευρώ για παροχές, επιπλέον από όσο θα επέτρεπαν οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες (όριο αύξησης κρατικών δαπανών) για φέτος -και άλλα 200 εκατ. τουλάχιστον για το 2025.
– νέες αυξήσεις «έκπληξη» σε όλους τους δημοσίους υπαλλήλους (μισός μισθός επιπλέον για νεοπροσλαμβανόμενους) από το 2025. Θα δίνονται κάθε χρόνο «χέρι-χέρι» με τις αυξήσεις που θα γίνονται στον κατώτατο μισθό του ιδιωτικού τομέα. 700.000 μισθοσυντήρητοι του δημοσίου θα λάβουν αυξήσεις άνω του 1 δισ. ευρώ στην τριετία 2025-2027, οι οποίες δεν είχαν προαναγγελθεί.
– αυξήσεις στις συντάξεις μεγαλύτερες από 2,2% (ή και από 2,5% πιθανότατα), ξεπερνώντας αυτές τις οποίες ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός από τη ΔΕΘ.
Όλες οι ανατροπές παίρνουν «σάρκα και οστά» από τον Οκτώβριο:
–το Μεσοπρόθεσμο παρουσιάζεται σήμερα και το προσχέδιο του νέου κρατικού προϋπολογισμού κατατίθεται 7 Οκτωβρίου στη Βουλή. Σύμφωνα με αυτά, το 2025 ξεκινά «με φόρα» από το 2024 και η χώρα προβλέπεται να πρωτοπορεί και πάλι στην Ανάπτυξη, αλλά και ως προς το πρωτογενές πλεόνασμα που θα επιτύχει (2,4% του ΑΕΠ και τα δύο).
Η ανάπτυξη αναθεωρείται προς τα κάτω για την χρονιά που κλείνει (2,2% αντί 2,5%). Παραμένει σχεδόν πενταπλάσια όμως από την υπόλοιπη Ευρώπη. Και μαζί και με τον επίμονα υψηλό πληθωρισμό (αναμένεται κοντά στο 3%), τα δύο αυτά μεγέθη οδηγούν σε ακόμα μεγαλύτερες αυξήσεις στις συντάξεις, κατά 2,6% ή έως και 2,7% από 1.1.2025, αντί «2,2% έως 2,5%» για τις οποίες προϊδέασε από τη ΔΕΘ ο Πρωθυπουργός.
-για πρώτη φορά, ως τα μέσα Οκτωβρίου η Ελλάδα και όλα τα κράτη-μέλη θα καταθέσουν στην Κομισιόν το νέο Μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό διαρθρωτικό Πρόγραμμα, δηλαδή έναν προϋπολογισμό τετραετίας, που θα εισάγει τη χώρα σε μια εποχή διαρκούς ανάπτυξης, με συνεχείς αυξήσεις μισθών και συντάξεων κάθε χρόνο, αλλά και με υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα ως το 2028.
–μέσα Οκτωβρίου ψηφίζεται συμπληρωματικός Προϋπολογισμός του ΠΔΕ, που αυξάνει κατά 900 εκατ. ευρώ τις δαπάνες για δημόσιες Επενδύσεις του 2024. Ταυτόχρονα ανακατανέμονται και δαπάνες από έργα που είχαν βαλτώσει και θα κινήσουν άλλα έργα. Με τις κινήσεις αυτές, ο συνολικός προϋπολογισμός του ΠΔΕ ξεπερνά στα 13 δισ. ευρώ για φέτος, αντί 12,2 δισ. που προέβλεπε ο τρέχων προϋπολογισμός. Εξ αυτών, μέχρι σήμερα έχουν δαπανηθεί ήδη τα 6 δισ. ευρώ. Συνεπώς μέσα στους 2-3 τελευταίους μήνες του έτους θα διατεθούν 7 δισ. ευρώ, που θα δώσουν νέα ώθηση την οικονομία.
Η «τύχη» των συντάξεων
Η «ένεση» επενδύσεων των 7 δισ. ευρώ το 2024, μαζί με τα έκτακτα επιδόματα και τις αυξήσεις που θα δοθούν τα Χριστούγεννα αυτή στο δ΄τρίμηνο, ίσως αποδειχθούν καταλύτης μεγαλύτερης ανάπτυξης, αλλά και ακόμα υψηλότερων αυξήσεων στις συντάξεις του 2025, από αυτές που εξήγγειλε ο Πρωθυπουργός.
Οι αυξήσεις αυτές υπολογίζονται με τον γενικό κανόνα «μισή ανάπτυξη συν μισός πληθωρισμός».
Η προσγείωση στις προβλέψεις του νέου προϋπολογισμού για Ανάπτυξη φέτος (κατώτερη από 2,5% που είχε προϋπολογιστεί) οφείλεται στην αναθεώρηση των προβλέψεων της Κομισιόν για όλη την Ευρωζώνη -οι φθινοπωρινές καθορίζονται τον Οκτώβριο και θα ανακοινωθούν Νοέμβριο. Κυρίως όμως, οφείλεται στο ότι κατά το α΄εξάμηνο δεν ξεπέρασε το 2,2%. Ωστόσο στο β΄εξάμηνο η εικόνα αλλάζει: το «τουριστικό» τρίμηνο Ιουλίου-Σεπτεμβρίου αποδεικνύεται ανώτερο των προσδοκιών, ωθώντας σε νέα ρεκόρ τα συνολικά έσοδα από τον Τουρισμό που φέτος εκτιμάται ότι θα ανέλθουν στα 22 δισ. ευρώ, έναντι αρχικής εκτίμησης για 21 δισ. ευρώ.
Αν επιβεβαιωθεί ότι το γ΄τρίμηνο ξεπέρασε τους στόχους, ενώ το δ΄τρίμηνο γίνει «μπουμ» επενδύσεων (7 δισ. ευρώ έναντι 6 δισ. που «έπεσαν» στα 3/4 του έτους), η υπέρβαση μπορεί και να υπερκαλύψει την υστέρηση που σημειώθηκε στο α΄εξάμηνο.
Με δεδομένο όμως και ότι ο μέσος πληθωρισμός θα κλείσει κοντά στο 3% ή, πάντως, δεν θα πέσει κάτω από 2,8% έως τέλος του έτους (καθώς μέχρι και τον Αύγουστο «έτρεχε» σταθερά με 2,9% σε μέσα επίπεδα) το σενάριο για αυξήσεις συντάξεων μόλις 2,2% φαντάζει σχεδόν εξωπραγματικό, γιατί συνεπάγεται ότι η Ανάπτυξη δε θα ξεπεράσει το 1,5%-1,6% (ώστε το άθροισμα πληθωρισμού και ανάπτυξης να είναι 4,4% και το 50% αυτού να δοθεί ως αύξηση στους συνταξιούχους)!
Με ίδιους υπολογισμούς, για να δοθούν αυξήσεις «έως 2,5%», η Ανάπτυξη δεν θα πρέπει να ξεπεράσει το 2,2% στο σύνολο του έτους -δηλαδή όση ήταν στο «αναιμικό» α΄εξάμηνο και χωρίς να αυξηθεί καθόλου στο β΄εξάμηνο.
Αντιθέτως, οποιαδήποτε αύξηση του ΑΕΠ μεγαλύτερη από 2,2% που καταγράφηκε στο α΄εξάμηνο, ανεβάζει πάνω από 2,2% τον ετήσιο ρυθμό Ανάπτυξης και δίνει αυτομάτως αυξήσεις συντάξεων μεγαλύτερες από 2,5%. Και, όπως όλα δείχνουν, θα οδηγούν και σε ακόμα μεγαλύτερη αύξηση, έως και 2,7% το πιθανότερο.
Ο Οκτώβριος όμως κρύβει ακόμα μία «έκπληξη» για τις συντάξεις: ο «άγνωστος Χ» είναι οι ανακοινώσεις ή αναθεωρήσεις που θα κάνει στις 17 Οκτωβρίου η Ελληνική Στατιστική Αρχή, για την πορεία του ΑΕΠ του 2023! Οι αυξήσεις δίδονται κάθε χρόνο με βάση τις τελευταίες εκτιμήσεις του νέου Προϋπολογισμού για την Ανάπτυξη και τον Πληθωρισμό της χρονιάς που φεύγει.
Η αύξηση που δόθηκε φέτος για το 2024 ανήλθε σε 3%, αλλά το 2023 ο πληθωρισμός δεν ξεπέρασε τελικά το 3,5%. Και στις 7 Μαρτίου η ΕΛΣΤΑΤ ανακοίνωσε σαν «πρώτη εκτίμηση» ότι η Ανάπτυξη πέρυσι ήταν 2%. Στις 17 Οκτωβρίου η ΕΛΣΤΑΤ θα ανακοινώσει νέα εκτίμηση για το ΑΕΠ. Και αν αυτή συμπίπτει με την αρχική (2%) αυτό θα σημαίνει ότι, βάσει του κανόνα, η αύξηση που δόθηκε στις συντάξεις του 2024 έπρεπε να είναι 2,75% και όχι 3%. Στην περίπτωση αυτή, ο νόμος προβλέπει ότι από την αύξηση του 2025, θα πρέπει να αφαιρεθεί το 0,25% που δόθηκε επιπλέον σύνταξη φέτος. Μετά τη «διόρθωση» αυτή, αντί 2,7% η αύξηση από 1.1.2025 θα πέσει στο 2,5%.
Κανείς δε μπορεί να προβλέψει τις θα δείξει η τελική μέτρηση της ΕΛΣΤΑΤ τον Οκτώβριο. Αν η ανάπτυξη αναθεωρηθεί υψηλότερα από 2% που είχε ανακοινωθεί τον Μάρτιο, δεν θα γίνει καμία μείωση ή θα είναι σχεδόν μηδενική. Στην μάλλον απίθανη περίπτωση που ανακοινωθεί ότι η Ανάπτυξη του 2023 ήταν τελικά μόλις 1,5% θα αφαιρεθούν 0,5 ποσοστιαίες μονάδες και η αύξηση στις συντάξεις το 2025 δεν θα ξεπερνά το 2,2%, που ήταν και η πλέον συντηρητική πρόβλεψη που έκανε ο Πρωθυπουργός. δικαιολογώντας γιατί το ανέφερε ο πρωθυπουργός. Ενώ αν ανακοινωθεί πως το 2023 το ΑΕΠ αυξήθηκε 2,5% και όχι 2%, τότε δεν αφαιρούνται αλλά προστίθενται άλλες 0,25 ποσοστιαίες μονάδες και οι αυξήσεις του 2025 θα φτάσουν στο 3%.
Τα φορολογικά μέτρα
Εκτός από συνταξιούχους και ευάλωτους, εισοδηματικές αυξήσεις θα λάβουν τον Απρίλιο και όλοι οι εργαζόμενοι του δημοσίου τομέα, με βάση την αύξηση στον κατώτατο του ιδιωτικού τομέα.
Ως τον Νοέμβριο όμως, η κυβέρνηση θα έχει καταθέσεις και ένα νέο «μίνι» φορολογικό νομοσχέδιο όπου θα ενταχθούν ρυθμίσεις που θα ξεδιπλώνονται σταδιακά το 2025, όπως οι εξής: τριετής απαλλαγή από το φόρο εισοδήματος για κενά διαμερίσματα (ή Airbnb κατοικίες) που θα ενοικιαστούν μακροχρόνια, διορθώσεις στα τεκμήρια των ελεύθερων επαγγελματιών με ταυτόχρονη κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος, μείωση του ΕΝΦΙΑ έως 20% για ασφαλισμένες κατοικίες, αναστολή ΦΠΑ και το επόμενο έτος, απαλλαγή παροχών από εργοδότες για νέους γονείς, ελάφρυνση των αμοιβών για εφημερίες γιατρών του ΕΣΥ, αλλά και κίνητρα για τη στήριξη της καινοτομίας και των νεοφυών επιχειρήσεων.
