Μια ηλιόλουστη μέρα στα ανοιχτά της νότιας ακτής της Ελλάδας την περασμένη εβδομάδα, δύο παλαιάς κατασκευής τάνκερ είχαν αράξει το ένα δίπλα στο άλλο, καθώς μεταφόρτωναν πετρέλαιο.
Η απόκλιση μεταξύ των πραγματικών και των ηλεκτρονικών τοποθεσιών – που μετρήθηκε σε αυτή την περίπτωση σε πάνω από τέσσερα μίλια – δεν ήταν μια δυσλειτουργία, αλλά μια σκόπιμη εξαπάτηση που αποτελεί μέρος ενός εξελιγμένου συστήματος για να διατηρείται η ροή των ρωσικών καυσίμων που έχουν υποστεί κυρώσεις, συχνά σε τιμές υψηλότερες από αυτές που θα ήθελε η Δύση.
Η πρακτική της παροχής ψεύτικων συντεταγμένων στο σύστημα αυτόματης αναγνώρισης, γνωστό ως AIS, ονομάζεται spoofing. Θολώνει την κατανόηση του από πού προέρχονται τα φορτία, καθησυχάζοντας τους νευρικούς αγοραστές που προσπαθούν να αποκρύψουν τις συναλλαγές τους με τη Ρωσία μετά τα διεθνή μέτρα τιμωρίας της χώρας για την εισβολή της στην Ουκρανία.
Το Turba, μήκους 800 ποδιών, ήταν ένα από τα τάνκερ που πραγματοποίησαν μυστικούς ελιγμούς λίγα μόλις μίλια μακριά από μία όμορφη ελληνική παραλιακή πόλη στις 19 Σεπτεμβρίου, σύμφωνα με στα στοιχεία του Bloomberg και τα δορυφορικά δεδομένα.
Κατασκευάστηκε πριν από 26 χρόνια, που σημαίνει ότι κανονικά θα έπρεπε να είχε καταλήξει στα διαλυτήρια, ωστόσο, εξελίχθηκε σε ένα μέσο υλοποίησης των προσπαθειών της Ρωσίας να διατηρήσει ζωντανό το εμπόριο του πετρελαίου της.
Ενώ τα δύο πλοία ήταν σε απόσταση αναπνοής, τα σήματα AIS τα έδειχναν μίλια μακριά το ένα από το άλλο.
Τον Μάιο, το τάνκερ Turba βρέθηκε στο μικροσκόπιο των ρυθμιστικών αρχών λόγω της ηλικίας του, του κακού ρεκόρ επιθεωρήσεων, των μυστηριωδών στοιχείων αναφορικά με την ιδιοκτησία του, καθώς και του γεγονότος ότι φέρει τη σημαία του Καμερούν, ενός κράτους που περιλαμβάνεται στη μαύρη λίστα του διεθνούς οργανισμού που προωθεί την ασφαλή ναυτιλία.
Μετά τις κυρώσεις της Ομάδας των Επτά (G-7), η Ρωσία συγκέντρωσε έναν τεράστιο σκιώδη στόλο με δεξαμενόπλοια – συχνά παλαιάς κατασκευής, όπως το Turba.
Οι περιορισμοί που έχουν επιβάλει οι χώρες της Δύσης στη Ρωσία απαγορεύουν στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο και ταυτόχρονα εμποδίζουν τις εταιρείες του μπλοκ, ιδίως τις ασφαλιστικές εταιρείες και τις εταιρείες δεξαμενόπλοιων, να συμβάλουν στην μεταφορά του.
Ωστόσο, από τη στιγμή που αυτά τα πλοία βρίσκονται σε διεθνή ύδατα – όπως στα ανοιχτά της Ελλάδας – το πεδίο ελέγχου της δραστηριότητας τους μειώνεται. Οι εκτιμήσεις ποικίλλουν, αλλά τουλάχιστον το ήμισυ του ρωσικού πετρελαίου εκτιμάται ότι ρέει μέσω δεξαμενόπλοιων του σκιώδους στόλου, όπως το Turba. Η “πλαστογράφηση” στοιχείων είναι μια πολύ γνωστή πρακτική για φορτία πετρελαίου, όταν υπάρχει επιθυμία απόκρυψης της δραστηριότητας. Αν και αποδοκιμάζεται από τις ρυθμιστικές αρχές – και τα πλοία δεν επιτρέπεται να το κάνουν αυτό στα ευρωπαϊκά λιμάνια – είναι απολύτως νόμιμο στα διεθνή ύδατα και οι εταιρείες προσφέρουν την υπηρεσία αυτή φανερά στο διαδίκτυο.
Στις κυρώσεις της G-7 περιλαμβάνονται εξαιρέσεις για το χειρισμό του ρωσικού πετρελαίου και των καυσίμων που διαπραγματεύονται σε ή κάτω από τα επίπεδα των 60 δολαρίων το βαρέλι για το αργό και 100 δολαρίων για υψηλής ποιότητας διυλισμένα καύσιμα όπως η βενζίνη και το ντίζελ.
Ωστόσο, οι αυξανόμενες τιμές έχουν ωθήσει μεγάλο μέρος του πετρελαίου της χώρας πάνω από αυτά τα όρια, πράγμα που σημαίνει ότι οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη μεταφορά του στην παρούσα φάση εγείρουν ερωτήματα σχετικά με τις παραβιάσεις των κυρώσεων.
Τα πλοία που θέλουν να παραπλανήσουν τις αρχές, έχουν κάπου εξοπλισμό που στέλνει ψεύτικα σήματα εντοπισμού ενώ ο πραγματικός αναμεταδότης του πλοίου απενεργοποιείται από το πλήρωμά του.
Την περασμένη εβδομάδα, τα ψευδή σήματα του Turba καταγράφηκαν και εντοπίστηκαν από πολλά γνωστά συστήματα παρακολούθησης, συμπεριλαμβανομένου ενός που χρησιμοποιεί το Bloomberg.
Φαινόταν να απέχει μίλια από το Simba, το άλλο επίσης παλιό δεξαμενόπλοιο, αλλά στην πραγματικότητα, βρίσκονταν δίπλα-δίπλα στον Λακωνικό Κόλπο. «Αυτό το είδος “μη διαφανούς” μεταφοράς τόσο κοντά στις ευρωπαϊκές ακτές υποδηλώνει ότι η οικονομική συναλλαγή για το φορτίο είναι πάνω από το ανώτατο όριο τιμής», δήλωσε ο Samir Madani, συνιδρυτής της TankerTrackers.com Inc., η οποία ακολούθησε την ίδια διαδρομή του φορτίου και ανίχνευσε επίσης ότι ξεκίνησε από τη Ρωσία. Οι προσπάθειες του Bloomberg να προσεγγίσει τους ιδιοκτήτες του Turba και του Simba ήταν ανεπιτυχείς.
Τρεις διεθνείς βάσεις δεδομένων ναυτιλίας δεν περιέχουν κανένα μέσο επικοινωνίας με τους ιδιοκτήτες ή τους διαχειριστές και τέσσερις ναυλομεσίτες με τους οποίους επικοινώνησε επίσης δεν είχαν λεπτομέρειες.
O Λακωνικός Κόλπος
Ο Λακωνικός Κόλπος, περίπου 110 μίλια νοτιοδυτικά της Αθήνας, έχει αναδειχθεί σε σημαντικό ναυτιλιακό κόμβο για τη Μόσχα μετά τις κυρώσεις.
Άλλες τέτοιες τοποθεσίες είναι η Θέουτα, ένα ισπανικό αποσπασμένο τμήμα στις ακτές του Μαρόκου, και μερικές ακόμη βαθιά στον Ατλαντικό Ωκεανό.
Σύμφωνα με την πρακτική, τα τάνκερ μεταφορτώνουν φορτία ρωσικής προέλευσης από το ένα πλοίο στο άλλο.
Οι ακριβείς λόγοι για οποιαδήποτε μεμονωμένη μεταφορά δεν είναι ποτέ ξεκάθαροι, αλλά οι κινήσεις προσθέτουν έναν βαθμό διαχωρισμού και συσκότισης για εκείνους που τελικά αγοράζουν τα φορτία.
Η ανταλλαγή φορτίων φάνηκε να έχει σταματήσει πρόσφατα – ειδικά κοντά στη Θέουτα – αφού η Ρωσία μείωσε τις εξαγωγές πετρελαίου και καυσίμων για να ανεβάσει τις τιμές.
Όμως οι παρατηρήσεις του Bloomberg δείχνουν ότι ο Λακωνικός Κόλπος παραμένει σημαντικός. Την Τρίτη της περασμένης εβδομάδας, γίνονταν τρεις μεταφορές από πλοίο σε πλοίο – όλες προφανώς αφορούσαν διυλισμένα καύσιμα και όχι αργό – και περίπου δώδεκα δεξαμενόπλοια περίμεναν.
Το Simba είχε παραλάβει καύσιμα ρωσικής προέλευσης από ένα άλλο πλοίο στα ανοικτά των ακτών της Ρουμανίας νωρίτερα αυτό το μήνα, σύμφωνα με δορυφορικές εικόνες που συγκεντρώθηκαν και επιθεωρήθηκαν από το TankerTrackers.com. Στη συνέχεια απέπλευσε μέσω του Βοσπόρου για το ραντεβού του με το Turba. Η Kpler, μια άλλη εταιρεία αναλύσεων, δήλωσε ότι το φορτίο ήταν προϊόντα πετρελαίου.
Ενώ οι ελληνικές εταιρείες δεν επιτρέπεται να παρέχουν υπηρεσίες που βοηθούν τη Ρωσία να μεταφέρει πετρέλαιο, οι τοπικές αρχές δεν έχουν καμία εξουσία να αστυνομεύουν τη δραστηριότητα που λαμβάνει χώρα στον Λακωνικό Κόλπο, επειδή οι μεταφορές φορτίων λαμβάνουν χώρα σε διεθνή ύδατα, τα οποία ξεκινούν μόλις έξι μίλια από την εκεί ακτή.
Η Ελλάδα δεν δημοσιεύει πληροφορίες σχετικά με τις κινήσεις δεξαμενόπλοιων στην περιοχή και δεν είναι σαφές αν παρακολουθεί τη δραστηριότητα. Οι ελληνικές αρχές δεν ήταν άμεσα διαθέσιμες για να σχολιάσουν.
Εκτός από τις ανησυχίες σχετικά με την παράκαμψη των κυρώσεων, οι μεταφορές πετρελαίου και καυσίμων σε ανοικτή θάλασσα αποτελούν κίνδυνο για το θαλάσσιο περιβάλλον καθώς και για τις τοπικές τουριστικές και αλιευτικές βιομηχανίες λόγω των παλαιότερων πλοίων που εμπλέκονται.
Η εναλλαγή μεταξύ του Turba και του Simba πραγματοποιήθηκε περίπου τέσσερα μίλια από τα χωρικά ύδατα της Ελλάδας και περίπου 17 μίλια από το Γύθειο, έναν δημοφιλή παραθαλάσσιο προορισμό. Η ακτογραμμή είναι επίσης σημαντική περιοχή ωοτοκίας για τη θαλάσσια χελώνα καρέτα-καρέτα.
Τον Απρίλιο, ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός ανέδειξε το Turba ως παράδειγμα του κινδύνου ρύπανσης που ενέχουν οι σκιώδεις στόλοι. Ο οργανισμός του ΟΗΕ επέκρινε επίσης την αυξανόμενη πρακτική των μεταφορών από πλοίο σε πλοίο και των πλοίων που απενεργοποιούν τους αναμεταδότες για να αποκρύψουν τη δραστηριότητά τους.
