Γιατί η Ευρώπη βρίσκεται εγκλωβισμένη σε ενεργειακό της λαβύρινθο εξηγεί ο ειδικός πολύπειρος αναλυτής Μπαχέρ Καμάλ*.
Σύμφωνα με τον ίδιο οι Ευρωπαίοι πολιτικοί συνεχίζουν να τρέχουν προς όλες τις κατευθύνσεις για να βρουν διέξοδο από την ενεργειακή τους κρίση. Μία από αυτούς - η Σιμονέτα Σομαρούγκα, η Ελβετίδα υπουργός Περιβάλλοντος, ζήτησε από τους ανθρώπους να κάνουν "ντους μαζί". Άλλοι ανταγωνίζονται για να παραχωρήσουν την επιχείρηση μεταφοράς ενέργειας από τη Βόρεια Αφρική στην ήπειρο. Όλα αυτά δεν είναι καινούργια, εκτιμάει και απλώνει τον χάρτη των χαμένων ευκαιριών, των αγωγών και της ενέργειας εν γένει.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Ενεργειακή κρίση: Διχασμός στην ΕΕ για το πλαφόν στο φυσικό αέριο-Δεν θα υπάρξει συμφωνία την επόμενη βδομάδα
Το MidCat: Το 2010, ένα σχέδιο που αποσκοπούσε στη μεταφορά 7.500 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου συνδέοντας την Καταλονία (Ισπανία) με την Οξιτανία (Γαλλία) και από εκεί με άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με αρχικό εκτιμώμενο κόστος άνω των τριών δισεκατομμυρίων ευρώ, αυτό το έργο MidCat μπλόκαρε οιονεί μόλις ένα χρόνο αργότερα, για να σταματήσει οριστικά το 2018 μετά από μελέτες κόστους και επιπτώσεων. Μετά τις ενεργειακές επιπτώσεις του καταδικαστέου πολέμου δι' αντιπροσώπων στην Ουκρανία, η Ισπανία πρότεινε πρόσφατα την επανεκκίνηση του MIDCAT. Όμως η Γαλλία συνέχισε να μπλοκάρει το έργο επικαλούμενη υψηλό κόστος. Ίσως και υπό τη βαριά πίεση της εκτεταμένης, ισχυρής επιχείρησης πυρηνικών εργοστασίων της;
Η ιταλική σύνδεση: Εν τω μεταξύ, εκμεταλλευόμενη την επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ Ισπανίας και Αλγερίας λόγω της υποστήριξης της Μαδρίτης στην προσάρτηση της Δυτικής Σαχάρας από το Μαρόκο, η Ρώμη έσπευσε να διαπραγματευτεί με το Αλγέρι τη μεταφορά του αλγερινού φυσικού αερίου και πετρελαίου στην Ευρώπη μέσω της Ιταλίας. Αλλά ούτε αυτό το σχέδιο απέδωσε.
Ο τουρκικός αγωγός: Σε αυτό το κράτος, η Άγκυρα πρότεινε τον Σεπτέμβριο του 2022 τη μεταφορά ρωσικών ορυκτών καυσίμων στην Ευρώπη μέσω ενός τουρκικού αγωγού που θα διέσχιζε το έδαφος της χώρας. Και αυτή η διέξοδος απορρίφθηκε σύντομα.
Το BarMar: Κατά τη διάρκεια μιας ακόμη συνόδου κορυφής τους στα τέλη Οκτωβρίου, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης ξεκίνησαν περισσότερες συζητήσεις σχετικά με τον τρόπο χορήγησης του ενεργειακού τους εφοδιασμού. Στο τέλος, οι ηγέτες της Ισπανίας, της Πορτογαλίας και της Γαλλίας συμφώνησαν στις 20 Οκτωβρίου 2022 να αντικαταστήσουν το σχέδιο MidCat με έναν νέο "πράσινο ενεργειακό διάδρομο" που θα μπορούσε να μεταφέρει υδρογόνο. Και το ονόμασαν BarMar. Από πού; Μέχρι στιγμής, δεν είναι γνωστές ακριβείς λεπτομέρειες για τα κύρια χαρακτηριστικά ενός τέτοιου έργου. Για παράδειγμα: από πού θα προέρχεται αυτό το υδρογόνο;
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το υδρογόνο αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 2% της σημερινής ενεργειακής κατανάλωσης της Ευρώπης και χρησιμοποιείται κυρίως για την παραγωγή χημικών προϊόντων, όπως πλαστικά και λιπάσματα. Το 96% αυτής της παραγωγής υδρογόνου γίνεται μέσω φυσικού αερίου, με αποτέλεσμα σημαντικές ποσότητες εκπομπών CO2. Έτσι;
Πόσο πράσινος είναι ο "πράσινος ενεργειακός διάδρομος";: Οι υπερασπιστές του έργου BarMar λένε ότι το υδρογόνο είναι το μέλλον της ενέργειας. Οι επικριτές επιμένουν ότι το υδρογόνο είναι πιο αποτελεσματικό αν χρησιμοποιείται γύρω από την πηγή του.
Εν πάση περιπτώσει, αν είναι τόσο πράσινο, γιατί η Δύση, συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης, δεν έχει στραφεί νωρίτερα προς αυτή την πηγή ενέργειας; Για πόσο καιρό. Πόσο; Ποιος θα πληρώσει; Αυτό το σχέδιο BarMar συνεπάγεται μεγάλο κόστος και, σύμφωνα με ευρωπαϊκές πηγές, θα είναι ένα είδος "μεταβατικού" σχεδίου. Σε τι; Πόσο καιρό θα χρειαστεί για να υλοποιηθεί το σχέδιο; Χωρίς να έχουν ανακοινώσει συγκεκριμένες τελικές λεπτομέρειες, οι ηγέτες της Ισπανίας, της Πορτογαλίας και της Γαλλίας αποφάσισαν να συναντηθούν τον Δεκέμβριο του 2022 για να συζητήσουν αυτές τις λεπτομέρειες. Από πού θα προέλθουν τα χρήματα; Προς το παρόν, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν έσπευσε να βάλει τον επίδεσμο πριν από την πληγή, λέγοντας ότι το σχέδιο BarMar θα "επωφεληθεί από την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση".
Τα κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελούνται από την αναλογική συνεισφορά κάθε μίας από τις 27 χώρες μέλη της, με τη Γερμανία να είναι ο κύριος χρηματοδότης.
Ωστόσο, ενόψει της μεγάλης ευρωπαϊκής οικονομικής κρίσης που προκλήθηκε από την πανδημία COVID-19 και τώρα επιδεινώνεται από τον πόλεμο δι' αντιπροσώπων της Ουκρανίας, ένα μεγάλο μέρος των αποθεματικών αυτών έχει οριστεί για την ανακούφιση των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων, πόσο μάλλον για τη θεαματική αύξηση των τιμών των ορυκτών καυσίμων για τους πολίτες.
Η στρατιωτική κούρσα: Κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη, αυτή η δυτική συμμαχία 30 χωρών, αποφάσισε να στρατιωτικοποιήσει περαιτέρω την Ευρώπη, αυξάνοντας τις δαπάνες της ηπείρου για όπλα και πολλαπλασιάζοντας τα στρατεύματά της, εκτός από την περαιτέρω επέκταση της παρουσίας της στην Αφρική. Μια τέτοια διαδικασία στρατιωτικοποίησης συνεπάγεται υψηλό κόστος για την Ευρώπη. Επιπλέον, μετά τις τεράστιες προμήθειες όπλων των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ουκρανία, οι οποίες για την ώρα υπολογίζονται σε περισσότερα από 17 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ, οι ευρωπαϊκές χώρες συνέχισαν επίσης να στέλνουν όπλα στην Ουκρανία. Εδώ, ορισμένοι Ευρωπαίοι πολιτικοί άρχισαν να μιλούν για την επείγουσα ανάγκη αναπλήρωσης των "άδειων οπλοστασίων" της ηπείρου. Επιπλέον, οι Ευρωπαίοι ηγέτες μόλις αποφάσισαν να μεταφέρουν στην Ουκρανία έως και 1,5 δισεκατομμύριο δολάρια ΗΠΑ... κάθε μήνα... ως μέρος των εκτιμώμενων 3 έως 3,5 δισεκατομμυρίων... το μήνα... που η Δύση αποφάσισε να στείλει στην Ουκρανία.
Τελειώνει σύντομα η έξαρση των ορυκτών καυσίμων; Όχι ακριβώς. Η Γερμανία φαίνεται να σκέφτεται να επαναλειτουργήσει τα πυρηνικά της εργοστάσια για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Η Νορβηγία φέρεται να σχεδιάζει να αυξήσει την παραγωγή πετρελαίου από τη Βόρεια Θάλασσα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, που είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου στον κόσμο, έχουν διπλασιάσει τις προμήθειες υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Στα «βράχια» η σύνοδος κορυφής των υπ. Ενέργειας: Δεν τα «βρήκαν» για το πλαφόν στο φυσικό αέριο
Βενεζουέλα, Σαουδική Αραβία: Ως εκ τούτου, οι ΗΠΑ προσέγγισαν το Καράκας για να αυξήσει την παραγωγή ορυκτών καυσίμων.
Εκείνη την εποχή, οι δυτικοί ηγέτες πίεζαν τον Οργανισμό Πετρελαιοεξαγωγικών Χωρών (ΟΠΕΚ), ο οποίος συγκεντρώνει 13 "αναπτυσσόμενες χώρες" που εξάγουν πετρέλαιο, να αντλήσει περισσότερο πετρέλαιο και φυσικό αέριο στην αγορά. Έχοντας τον κορυφαίο παραγωγό του ΟΠΕΚ, την Σαουδική Αραβία να δείχνει απροθυμία, η Δύση υπό την ηγεσία των ΗΠΑ απείλησε να τιμωρήσει τον δικό της "φίλο και σύμμαχο" , τους Σαουδάραβες, μέσω κυρώσεων.
Άνθρακας, Fracking: Εν τω μεταξύ, αρκετά ευρωπαϊκά κράτη, κυρίως οι ανατολικές χώρες-μέλη της ΕΕ, εντείνουν σταθερά την εξόρυξη και τη χρήση ενός άλλου ορυκτού καυσίμου: του άνθρακα. Και μια ακόμη ευρωπαϊκή χώρα ωστόσο δεν είναι πλέον μέλος της ΕΕ: το Ηνωμένο Βασίλειο σχεδιάζει να επεκτείνει την επιχείρηση "fracking".
Σε συνέχεια των κοινοβουλευτικών συζητήσεων στο Ηνωμένο Βασίλειο γύρω από το σχέδιο της ήδη αποπεμφθείσας συντηρητικής κυβέρνησης Liz Truss να άρει την απόφαση του 2019 για την απαγόρευση του fracking, το British Broadcasting Corporation (BBC) υπενθύμισε ότι η υδραυλική ρωγμάτωση ή fracking είναι μια τεχνική για την ανάκτηση φυσικού αερίου και πετρελαίου από σχιστολιθικά πετρώματα. Και ότι περιλαμβάνει τη διάνοιξη γεωτρήσεων στη γη και την κατεύθυνση ενός μείγματος νερού, άμμου και χημικών ουσιών υπό υψηλή πίεση σε ένα στρώμα βράχου, προκειμένου να απελευθερωθεί το αέριο που βρίσκεται στο εσωτερικό του.
Περιβαλλοντικές οργανώσεις και ακτιβιστές παγκοσμίως συνεχίζουν να προειδοποιούν για τους υψηλούς κινδύνους που εγκυμονεί για τη Γη η πραγματοποίηση μιας τέτοιας δραστηριότητας. Μια δραστηριότητα που, παρεμπιπτόντως, εξακολουθεί να επεκτείνεται ευρέως στον μεγαλύτερο παραγωγό ορυκτής ενέργειας στον κόσμο - τις Ηνωμένες Πολιτείες.
*Ο Baher Kamal είναι Ανώτερος Σύμβουλος του Γενικού Διευθυντή της IPS για την Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Είναι αιγυπτιακής καταγωγής, ισπανικής υπηκοότητας, δημοσιογράφος, με πάνω από 43 χρόνια εμπειρίας. Από τα τέλη της δεκαετίας του '70, ειδικεύεται σε όλα τα θέματα που σχετίζονται με την ανάπτυξη, καθώς και στη διεθνή πολιτική. Εργάστηκε επίσης ως Ανώτερος Εμπειρογνώμονας Πληροφόρησης για την Ευρωμεσογειακή Εταιρική Σχέση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις Βρυξέλλες και ως ο πρώτος υπεύθυνος πληροφόρησης και εκπρόσωπος Τύπου στο Μεσογειακό Σχέδιο Δράσης του UNEP στην Αθήνα. Ο Kamal μιλάει ισπανικά, αραβικά, αγγλικά και ιταλικά.
