Το αποτυχημένο πραξικόπημα του Γιεβγκένι Πριγκόζιν έδειξε την ευθραυστότητα του καθεστώτος του Βλαντιμίρ Πούτιν, γράφει το Politico . Όπως είπε ο Μιχαήλ Χοντορκόφσκι, ηγέτης της ρωσικής αντιπολίτευσης, «τώρα η χώρα και ο κόσμος γνωρίζουν ότι είναι δυνατό να επαναστατήσουν εναντίον του Πούτιν».
Με ανοιχτό το δρόμο, βαριά οπλισμένοι μισθοφόροι του λεγόμενου «σεφ του Πούτιν», συμπεριλαμβανομένων όλων των ειδών εγκληματιών, δολοφόνων και πρώην κατάδικων, πέρασαν τα σύνορα στη Ρωσία από τα κατεχόμενα ουκρανικά εδάφη και πήραν τον έλεγχο της πόλης Ροστόφ. Στη συνέχεια, οι μισθοφόροι της Βάγκνερ πήραν τον αυτοκινητόδρομο Μ4 προς τη Μόσχα, συναντώντας αντίσταση μόνο γύρω από την πόλη Βορονέζ, έξι ώρες οδικώς από τη ρωσική πρωτεύουσα.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Politico: Η ανταρσία Πριγκόζιν είναι καταδικασμένη να αποτύχει αλλά θα αποδυναμώσει τον Πούτιν
Ωστόσο, συνέχισαν το δρόμο τους και πλησίασαν 240 χιλιόμετρα από τα περίχωρα της Μόσχας. Το βράδυ του Σαββάτου, ο Πούτιν πιθανότατα ένιωσε ότι θα μπορούσε να κοιμηθεί πιο εύκολα μετά τη συμφωνία με μισθοφόρους της ομάδας Wagner για να καταθέσουν τα όπλα ή να ενσωματωθούν στον ρωσικό στρατό, ενώ ο Πριγκόζιν επρόκειτο να σταλεί στη Λευκορωσία.
Αλλά, ίσως προς μεγάλη απογοήτευση του Πούτιν, ακόμη και αυτή η συμφωνία φαίνεται να έχει αλλάξει στο μεταξύ. Γιατί ένας προκλητικός Πριγκόζιν επέμεινε αργά τη Δευτέρα ότι η Λευκορωσία του είχε επιτρέψει να διατηρήσει ανέπαφη την παραστρατιωτική του ομάδα. Ένα άλλο σημάδι της αδυναμίας του Πούτιν ήταν όταν είπε ότι οι «Βαγκνερίτες» ήταν ελεύθεροι να φύγουν.
Δεν ήταν σαφές από το πρώτο ηχητικό μήνυμα του Πριγκόζιν μετά την απόπειρα πραξικοπήματος εάν ο ηγέτης της Βάγκνερ είχε υποχωρήσει στη Λευκορωσία ή ακόμη και αν σκόπευε να το κάνει. Εν τω μεταξύ, ο πρόεδρος της Λευκορωσίας Αλεξάντερ Λουκασένκο ανακοίνωσε ότι ο Πριγκόζιν αποβιβάστηκε στο έδαφος της χώρας του. Εκτός από το γεγονός ότι περίπου 8.000 μισθοφόροι μαχητές κατάφεραν να βάλουν φωτιά σε ολόκληρη τη χώρα, αυτό που είναι πολύ ανησυχητικό για τον Πούτιν είναι ότι πολλοί από τους κατάσκοποι και τους κορυφαίους αξιωματούχους του γνώριζαν τι έκανε ο Πριγκόζιν και ωστόσο δεν ενημέρωσαν εγκαίρως τον Ρώσο πρόεδρο .
Οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών ισχυρίζονται ότι γνώριζαν ότι κάτι τέτοιο θα συνέβαινε στη Ρωσία, επομένως είναι σχεδόν αδύνατο τουλάχιστον η ρωσική στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών GRU, η οποία έχει στενούς δεσμούς με την ομάδα Βάγκνερ, να μην γνώριζε τίποτα για τις προετοιμασίες της εξέγερσης.
Η απουσία προληπτικής δράσης υποδηλώνει ότι ορισμένοι βασικοί παίκτες αποφάσισαν να περιμένουν και να δουν εάν οι μέρες του προέδρου είναι μετρημένες. Ωστόσο, χωρίς μεγαλύτερη υποστήριξη από τον στρατό και βασικούς παράγοντες όπως ο ηγέτης της Τσετσενίας Ραμζάν Καντίροφ, η εξέγερση του Πριγκόζιν ήταν καταδικασμένη σε αποτυχία, γεγονός που εξηγεί εν μέρει την απόφασή του να εγκαταλείψει ξαφνικά την εξέγερση και να αποδεχτεί τη συμφωνία με τη μεσολάβηση του φιλορώσου προέδρου Αλεξάντερ Λουκασένκο.
Το πραξικόπημα απέτυχε, αλλά ο μεγαλύτερος χαμένος παραμένει ο Πούτιν. Η συμπεριφορά του είναι τελείως διαφορετική από τη σίγουρη εικόνα του Μπόρις Γέλτσιν που ανεβαίνει σε τανκ κατά τη διάρκεια του πραξικοπήματος του 1991 εναντίον του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. Η μοίρα του τελευταίου Σοβιετικού ηγέτη σφραγίστηκε τότε: το Κομμουνιστικό Κόμμα κατέρρευσε εντελώς και τέσσερις μήνες αργότερα κατέρρευσε η ΕΣΣΔ.
Η στάση και η προδοσία του Πριγκόζιν άφησαν την εντύπωση ότι η απιστία κρυβόταν ακριβώς κάτω από την επιφάνεια. Σε ένα μόνο Σαββατοκύριακο, το σύστημα σταμάτησε, με ορισμένες σημαντικές προσωπικότητες του καθεστώτος να παραμένουν σιωπηλοί ή να προσπαθούν αναμφίβολα να καταλάβουν ποιος θα βγει νικητής από όλο το χάος που δημιούργησε η εξέγερση του αρχηγού της Βάγκνερ.
Οι κάτοικοι του Ροστόφ βγήκαν στους δρόμους για να εμψυχώσουν τους αντάρτες. Καθώς ο προπαγανδιστής Βλαντίμιρ Σολοβιόφ ανακοίνωσε: «Η Ρωσία απέφυγε μια καταστροφή. Στο τέλος, η αιματοχυσία μπορούσε να σταματήσει, αν και η Ρωσία ήταν στα πρόθυρα του εμφυλίου πολέμου .
Πολιτικά, η ισορροπία των υφιστάμενων δυνάμεων έχει ήδη καταστραφεί. Οι περιβόητοι «πύργοι του Κρεμλίνου» τρέμουν. Μερικοί άνθρωποι μπορεί να χρειαστεί να φύγουν». Έτσι, το αποτυχημένο πραξικόπημα ήταν μόνο ένα επεισόδιο σε μια σειρά που θα συνεχιστεί: είναι πιθανό να ακολουθήσει ένα «κυνήγι μαγισσών» και ακόμη περισσότερες εσωτερικές διαμάχες καθώς οι διάφορες φατρίες προσπαθούν να διασφαλίσουν ότι δεν θα υπάρξουν τουλάχιστον θύματα όταν σκάσει το μπαλόνι.
«Δεν έχουμε δει ακόμη την τελική πράξη», είπε ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν σε συνέντευξή του στο CBS την Κυριακή. «Η απόπειρα πραξικοπήματος ήταν ένα από τα πιο σοβαρά πολιτικά γεγονότα που έλαβαν χώρα στη Ρωσία τα τελευταία 20 χρόνια», είπε επίσης ο Χοντορκόφσκι. Όμως «η δημοκρατική αντιπολίτευση δεν κατάφερε να εκμεταλλευτεί την κατάσταση γιατί προετοιμαζόταν για διαφορετικά σενάρια. Το δημοκρατικό κίνημα πρέπει να πάρει ένα μάθημα: η αλλαγή καθεστώτος δεν θα έρθει από την κάλπη».
Παρά τις προσπάθειες προσωπικοτήτων όπως ο Μιχαήλ Κοντορκόφσκι και ο Γκάρι Κασπάροβ, που ζήτησαν από τη Δύση να αναγνωρίσει τους «θεσμούς της αντιπολίτευσης» της Ρωσίας ως νόμιμους εκπροσώπους της ρωσικής κοινωνίας, είναι δύσκολο να δούμε πώς η δημοκρατική αντιπολίτευση θα μπορούσε να επηρεάσει την εξέλιξη των γεγονότων και να παίξει ένα ρόλο πιο σημαντικό από τον παρατηρητή.
Όπως και κατά την επανάσταση του 1917, η αντιπολίτευση στη Ρωσία είναι διαιρεμένη, χωρισμένη σε ανταγωνιστικές φατρίες που είναι καχύποπτες μεταξύ τους και έχουν διαφορετικές πολιτικές ατζέντες και ιδεολογίες.
Όταν συμβεί η τελική κατάρρευση, πιθανότατα θα είναι χαοτική και βίαιη. Οι πιο ισχυροί « σιλοβίκι » -σημαντικοί αξιωματούχοι των ρωσικών υπηρεσιών ασφαλείας- δεν θα εγκαταλείψουν την εξουσία εύκολα, το καλύτερο σενάριο είναι να καταλήξουν σε συμφωνία, βάζοντας επικεφαλής της χώρας τον πρωθυπουργό της χώρας Μιχαήλ Μισούστιν.
Αλλά ακόμα κι αν τα πράγματα πάνε έτσι, πόσο καιρό θα περάσει μέχρι να έρθουν σε σύγκρουση οι διάφορες φατρίες που τροφοδοτούνται και από υπερεθνικιστές υπέρ του πολέμου. Και αν τα πράγματα καταρρεύσουν γρήγορα, πώς θα αντιδράσουν οι περιφέρειες και οι μειονότητες στη Ρωσία που θέλουν αυτονομία ή ανεξαρτησία;
Για αρκετούς μήνες, στοιχεία της υπηρεσίας ασφαλείας FSB είχαν συνομιλίες με εξόριστες ομάδες της αντιπολίτευσης, σύμφωνα με ανώτερο αντιφρονούντα που ζήτησε να διατηρήσει την ανωνυμία του. Υπάρχει ελπίδα, λοιπόν, ότι οι ομάδες του siloviki και της αντιπολίτευσης στη Ρωσία θα μπορούσαν να καταλήξουν σε συμφωνία για να διασφαλίσουν ότι η απομάκρυνση του Πούτιν θα είναι όσο το δυνατόν πιο ειρηνική, με τις δύο ομάδες να φοβούνται την πιθανότητα να έρθουν στην εξουσία οι υπερεθνικιστές και να ξεκινήσουν μια ακόμη πιο άγρια απερίσκεπτος πόλεμος στην Ουκρανία.
Όλα, ωστόσο, καλύπτονται από υπερβολικό απρόβλεπτο. «Εσκεμμένα ή όχι, ο επικεφαλής της Wagner Γιεβγκένι Πριγκόζιν, ο διοικητής Wagner Ντμίτρι Ούτκιν και οι μισθοφόροι τους έχουν γίνει οι «παγοθραυστές» της πολιτικής αλλαγής στη Ρωσία», δήλωσε ο Pavel Luzin, καθηγητής στη Σχολή Νομικής και Διπλωματίας του Πανεπιστημίου Fletcher.
«Αυτό που ξεκίνησε ως εσωτερική αντιπαράθεση πυροδότησε έναν μακροχρόνιο αγώνα για την «κληρονομιά του Πούτιν», για τον «Πουτινισμό χωρίς Πούτιν» και/ή για τη «μεταπολεμική/μετα-Πούτιν Ρωσία»», συνέχισε ο Λούζιν.
«Ευχαριστώ τους Βάγκνερ γιατί απέδειξαν ότι όλα είναι δυνατά στη Ρωσία και ότι το καθεστώς είναι εξαιρετικά αδύναμο. Χαιρετισμούς σε όλους όσοι στην αντιπολίτευση δεν το έχουν καταλάβει ακόμα», έγραψε στο Facebook ο Ilia Ponomarev, πρώην Ρώσος βουλευτής, τώρα αντιφρονών που ζει στο Κίεβο. Άλλοι ηγέτες της αντιπολίτευσης είναι πιο απαισιόδοξοι. Λόγω των παρελθουσών αρνητικών εμπειριών με τον παρεμβατισμό, οι δυτικές δυνάμεις, όπως και το μεγαλύτερο μέρος της ρωσικής αντιπολίτευσης, πιθανότατα θα αναλάβουν μόνο το ρόλο των παρατηρητών μιας νέας ταραγμένης περιόδου στη Ρωσία που θα έχει τεράστιες παγκόσμιες συνέπειες.
