Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν την περασμένη εβδομάδα μίλησε κατά τη διάρκεια της συνόδου στο ετήσιο φόρουμ για τις εξωτερικές υποθέσεις της Λέσχης Valdai. Όπως και με τις προηγούμενες εμφανίσεις του Πούτιν σε μεγάλα συνέδρια εντός και εκτός της Ρωσίας, η εκδήλωση είχε τουλάχιστον εν μέρει σκοπό να μεταφέρει το μήνυμα ότι η εκστρατεία μέγιστης πίεσης της Δύσης για την απομόνωση της Ρωσίας απέτυχε. Ο Πούτιν το ενίσχυσε αυτό με την ομιλία του και την τρίωρη συνεδρίαση στο φόρουμ με ερωτήσεις που δέχθηκε και τις απαντήσεις που έδωσε. Η οπτική της συζήτησης συνδυάστηκε με το περιεχόμενό της, επικεντρώνοντας στο όραμα του Πούτιν για έναν «πολυπολικό κόσμο» που θα αντικαταστήσει αυτό που θεωρεί ως τη δυτικοκρατούμενη διεθνή τάξη που προέκυψε μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης .
Σε αντίθεση με πολλούς από τους κορυφαίους διανοούμενους και φορείς χάραξης πολιτικής της Μόσχας, ο Πούτιν δεν έχει και δεν έχει υποστηρίξει ένα ξεκάθαρα ευρασιατικό όραμα. Αντίθετα, προσπάθησε να χαράξει έναν ευρύτερο αλλά λιγότερο εστιασμένο συνασπισμό, υποστηρίζοντας ότι όλοι οι μη δυτικοί πολιτισμοί έχουν συμφέρον να αντισταθούν στις συνεχείς προσπάθειες της Δύσης να επιβάλει την «άνευ όρων κυριαρχία» της στον υπόλοιπο κόσμο.
«Είμαι πεπεισμένος ότι τα έθνη του κόσμου δεν θα κλείσουν τα μάτια τους σε μια πολιτική καταναγκασμού που έχει απαξιώσει τον εαυτό της. Κάθε φορά η Δύση θα πρέπει να πληρώνει υψηλότερο τίμημα για τις προσπάθειές της να διατηρήσει την ηγεμονία της. Αν ήμουν δυτική ελίτ, θα σκεφτόμουν σοβαρά αυτήν την προοπτική», είπε.
Ο Πούτιν αναθεώρησε κάπως την αδιάλλακτη τοποθέτηση του που είχε στην ομιλία του τον Σεπτέμβριο, αναγνωρίζοντας την προσάρτηση τεσσάρων ουκρανικών περιοχών, όπου καθόρισε ένα πρόγραμμα υπαρξιακής αντιπαράθεσης μεταξύ Ρωσίας και Δύσης. «Ως ανεξάρτητος και ξεχωριστός πολιτισμός, η Ρωσία ποτέ δεν θεώρησε και δεν θεωρεί τον εαυτό της εχθρό της Δύσης», είπε στο Valdai. «Η αμερικανοφοβία, η αγγλοφοβία, η γαλλοφοβία και η γερμανοφοβία είναι οι ίδιες μορφές ρατσισμού με τη ρωσοφοβία ή τον αντισημιτισμό και, παρεμπιπτόντως, η ξενοφοβία σε όλες τις εκφάνσεις της». Οι δηλώσεις υπογράμμισαν τον ισχυρισμό του Πούτιν ότι η Ρωσία δεν βρίσκεται σε σύγκρουση με τη Δύση αυτή καθαυτή, αλλά με ένα υποσύνολο δυτικών ελίτ και θεσμών που τείνουν να επιβάλλουν τη θέλησή τους όχι μόνο στη Ρωσία αλλά σε ολόκληρο τον μη δυτικό κόσμο.
Ο Πούτιν επέμεινε ότι η διαμάχη της Μόσχας δεν είναι με το υποσύνολο της Δύσης που έχει τις ρίζες του στις «παραδοσιακές, κυρίως χριστιανικές αξίες, την ελευθερία, τον πατριωτισμό, τον σπουδαίο πολιτισμό και τώρα και τις ισλαμικές αξίες». Αντίθετα, υποστήριξε ότι η Ρωσία διεκδικεί την κυριαρχία της ενάντια στις «επιθετικές, κοσμοπολίτικες και νεοαποικιακές» παρορμήσεις ορισμένων δυτικών ελίτ. Για να ενισχύσει τον ισχυρισμό του ότι υπάρχει μια εκδοχή της Δύσης με την οποία η Ρωσία μπορεί να συναλλάσσεται, ο Πούτιν τάχθηκε ενάντια στο φαινόμενο της «κουλτούρας ακύρωσης» χρησιμοποιώντας ρητορική που δεν θα ήταν άγνωστη στους συντηρητικούς στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη. «Η λεγόμενη «κουλτούρα ακυρώσεως» είναι στην πραγματικότητα η πραγματική ακύρωση του πολιτισμού που εξαφανίζει ό,τι είναι ζωντανό και δημιουργικό και καταπνίγει την ελεύθερη σκέψη σε όλους τους τομείς, είτε είναι οικονομία, πολιτική είτε πολιτισμός.
Η διάκριση του Πούτιν ανάμεσα σε «δύο Δύσεις» - μια που αποτελεί υπαρξιακή απειλή για τη Ρωσία και μια άλλη που είναι τουλάχιστον εν μέρει συμπληρωματική με τις αξίες της Ρωσίας, έρχεται ως μια προσπάθεια να αποχρωματίσει τις προηγούμενες μανιχαϊστικές κατηγορίες του για τη Δύση ως ομοιόμορφα ληστρικό πολιτισμό που βασίζεται στον «ολοκληρωτισμό». , δεσποτισμός και απαρτχάιντ».
Ενώ η ομιλία του Πούτιν τον Σεπτέμβριο φάνηκε να κλείνει την πόρτα σε ουσιαστικές διαπραγματεύσεις με τη Δύση, η ομιλία του Βαλντάι άφησε παραθυράκι ότι η Μόσχα είναι ανοιχτή σε διάλογο με τις δυτικές κυβερνήσεις που δεν καθοδηγούνται από αυτό που κατήγγειλε ως «νεοαποικιακές» αξίες. Αυτό το μήνυμα είναι ταυτόσημο με την ευρύτερη προσέγγιση που υιοθέτησε το Κρεμλίνο από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο. Αν και οι σχέσεις μεταξύ της Μόσχας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) έχουν επιδεινωθεί, το Κρεμλίνο έχει επισημάνει πολλές φορές ότι θέλει να διατηρήσει εμπορικούς και πολιτικούς δεσμούς με μεμονωμένα ευρωπαϊκά κράτη που είναι πρόθυμα να αψηφήσουν τη δυτική πολιτική μέγιστης πίεσης κατά της Ρωσίας.
Η αλλαγή της ρητορικής του Ρώσου προέδρου έρχεται εν μέσω νέων ανησυχιών δυτικών εμπειρογνωμόνων και αξιωματούχων ότι η Μόσχα θέτει τις βάσεις για μια νέα φάση κλιμάκωσης στον Ρωσο-Ουκρανικό Πόλεμο.
Ο Πούτιν τόνισε για μια ακόμη φορά ότι οι εχθροπραξίες μεταξύ Μόσχας και Κιέβου είναι ουσιαστικά ένας «εμφύλιος πόλεμος», υποστηρίζοντας ότι οι Ρώσοι και οι Ουκρανοί είναι «ένας λαός» που χωρίζονται τραγικά μέσα από αιώνες γεωπολιτικής ίντριγκας από τους αντιπάλους της Ρωσίας. Ωστόσο, ο Ρώσος ηγέτης επέμεινε ότι η Ουκρανία δεν είναι και δεν υπήρξε ποτέ το επίκεντρο της τρέχουσας σύγκρουσης, την οποία χαρακτήρισε ως μια αντιπαράθεση μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ που βρισκόταν σε εξέλιξη εδώ και δεκαετίες. Ο Πούτιν δικαιολόγησε πως το ξέσπασμα του πολέμου έγινε στη «επέκταση του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία» και στην έλλειψη όρεξης μεταξύ των «δυτικών χειριστών» της Ουκρανίας να πιέσουν το Κίεβο να εφαρμόσει τη συμφωνία του Μινσκ . Ο πόλεμος της Ουκρανίας, είπε ο Πούτιν, είναι μέρος μιας παγκόσμιας μετάβασης σε έναν πολυπολικό κόσμο στον οποίο η Δύση δεν θα μπορεί πλέον να ενεργεί ως ηγεμονική δύναμη.
Ο εξέχων Ρώσος πολιτικός αναλυτής και συντονιστής Fyodor Lukyanov ρώτησε τον Πούτιν εάν «υποτιμούσε» τους αντιπάλους του στην Ουκρανία. «Όχι», είπε ο Ρώσος πρόεδρος, υποστηρίζοντας ότι λόγω της έντονης στρατιωτικής εμπλοκής του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία, η Ρωσία έπρεπε να ξεκινήσει την «ειδική στρατιωτική επιχείρηση».
Οι επισημάνσεις του Πούτιν, αν και δεν είναι καινούριες στην ουσία, όμως δικαιώνουν όλους τους αναλυτές που υποστήριξαν τις πολιτικές της Μόσχας εν καιρώ πολέμου: Πως η Ρωσία διεξάγει έναν πόλεμο στην Ουκρανία εναντίον του ΝΑΤΟ και η σύγκρουση μπορεί να τερματιστεί μόνο μέσω ευρειών στρατηγικών συνομιλιών με το ΝΑΤΟ.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν, η οποία στηρίζει την ουκρανική πολεμική προσπάθεια με ένα άνευ προηγουμένου πρόγραμμα μεταφοράς όπλων και ανταλλαγής πληροφοριών, δεν έχει αποδεχθεί τις διπλωματικές πρωτοβουλίες της Μόσχας . Οι αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου επέμειναν ότι η ώθηση για οποιεσδήποτε πιθανές διαπραγματεύσεις πρέπει να έρθει από το Κίεβο, το οποίο λέει ότι ακολουθεί μια πολιτική ολοκληρωτικής νίκης επί της Ρωσίας. Η κυβέρνηση Ζελένσκι εξέδωσε διάταγμα νωρίτερα αυτόν τον μήνα που απαγορεύει τις ειρηνευτικές συνομιλίες με τη Μόσχα όσο ο Πούτιν παραμένει στην εξουσία. Ανώτατοι αξιωματούχοι του Κιέβου έχουν καταδικάσει τις εκκλήσεις για διαπραγματεύσεις από δυτικούς παρατηρητές ως ανήθικες και προσβλητικές.
Ο Πούτιν, επιβεβαίωσε εκ νέου ότι σκοπεύει να συνεχίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία εκτός εάν και έως ότου η Δύση γίνει δεχτική στις βασικές απαιτήσεις ασφάλειας της Ρωσίας . Οι δυτικές κυβερνήσεις και οι θεσμοί έχουν μέχρι στιγμής διατηρήσει σταθερά την πολιτική τους να υποστηρίζουν το Κίεβο «όσο χρειαστεί» χωρίς να καταβάλλουν προσπάθειες για να καλλιεργήσουν διπλωματικό δρόμο . «Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε στον Πρόεδρο Πούτιν να κερδίσει», δήλωσε ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ νωρίτερα αυτή την εβδομάδα. «Αυτό θα ήταν μια καταστροφή, μια τραγωδία για τους Ουκρανούς, αλλά θα έκανε και εμάς, τους Συμμάχους του ΝΑΤΟ, πιο ευάλωτους». Με τις γραμμές μάχης που χαράσσονται μεταξύ Ρωσίας και Δύσης, το σκηνικό έχει διαμορφωθεί για έναν ζοφερό χειμώνα.
