Το πρόσωπο του Βλαντιμίρ Πούτιν που είναι ζωγραφισμένο σε ένα κτίριο στη γωνία ενός δρόμου στο Βελιγράδι έχει τα μάτια και το στόμα καλυμμένα με κόκκινη μπογιά, γεγονός που ίσως προκαλεί έκπληξη σε μια χώρα που είναι φιλορωσική. Όμως η φιλία μεταξύ Σερβίας και Ρωσίας γίνεται όλο και πιο δύσκολη.
Το σύνθημα "Brat" - ή "αδελφός" - έχει αλλάξει σε "Rat" - στα σερβικά σημαίνει "πόλεμος". Αυτό που ξεκίνησε ως μια τοιχογραφία που εξέφραζε την υποστήριξ προς τον Ρώσο πρόεδρο, τώρα μοιάζει με διαμαρτυρία καθώς κλιμακώνεται ο πόλεμος στην Ουκρανία, σημειώνει το πρακτορείο Bloomberg.
Η Σερβία ισορροπεί τα γεωπολιτικά και οικονομικά της συμφέροντα μεταξύ ανατολής και δύσης, αλλά ο πόλεμος εξέθεσε τα παράδοξα αυτής της στάσης και έθεσε ερωτήματα στο Βελιγράδι σχετικά με το πού βρίσκονται πραγματικά τα συμφέροντα της χώρας.
Ο Σέρβος πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς έχει αντισταθεί στην προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης να επιβάλει κυρώσεις κατά της Ρωσίας, ωστόσο η οικονομία της Σερβίας εξαρτάται από το μπλοκ για το 60% του εμπορίου της και ο στόχος της κυβέρνησης - όσο μακρινός και αν είναι προς το παρόν - είναι να ενταχθεί τελικά στην ΕΕ.
Εν τω μεταξύ, η Σερβία "φλερτάρει" την Κίνα, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ο πρόεδρος των οποίων επισκέφθηκε το Βελιγράδι στις 10 Οκτωβρίου για να συναντήσει τον Βούτσιτς, ενόψει των συνομιλιών με τον Πούτιν στην Αγία Πετρούπολη.
Μια δημοσκόπηση που διενεργήθηκε μερικούς μήνες μετά την επανεκλογή του Βούτσιτς τον Απρίλιο έδειξε ότι ο Πούτιν ήταν ο πιο αγαπητός παγκόσμιος ηγέτης για τους Σέρβους, ακόμη και μετά την ώθηση που έλαβε ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ λόγω της παροχής εμβολίων κατά του κορονοϊού. Η Σερβία έχει γίνει έκτοτε καταφύγιο για χιλιάδες Ρώσους που διαφεύγουν από το καθεστώς του Πούτιν. Η εθνική της αεροπορική εταιρεία έχει διατηρήσει τις συνδέσεις με τη Ρωσία, πραγματοποιώντας πτήσεις 14 φορές την εβδομάδα σε τέσσερις προορισμούς.
Η στάση της χώρας, ωστόσο, έχει γίνει άβολη για ορισμένους στον στενό κύκλο του προέδρου. Η Ζοράνα Μιχαΐλοβιτς, αναπληρώτρια πρωθυπουργός της Σερβίας, κατηγόρησε τον Πούτιν ότι έθεσε τον κόσμο "στο χείλος της τραγωδίας".
"Ο κόσμος αλλάζει, η γεωπολιτική κατάσταση είναι διαφορετική και πρέπει να κοιτάξουμε προς το μέλλον για να βρούμε τη θέση μας", δήλωσε η Μιχαΐλοβιτς σε τηλεοπτική συνέντευξη στις 12 Οκτωβρίου, αφού η Ρωσία επανέλαβε τους βομβαρδισμούς της κατά ουκρανικών πόλεων. Εν ολίγοις, είπε, ότι ήρθε η ώρα η Σερβία να επιλέξει πλευρά για να "ξεκαθαρίσουμε τη θέση μας".
Ενώ η Σερβία προσχώρησε στην καταδίκη της εισβολής του Πούτιν με ψηφοφορίες στα Ηνωμένα Έθνη, η γενική άποψη, προς το παρόν, είναι ότι η χώρα εξακολουθεί να βρίσκεται υπό την ρωσική επιρροή.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Το έχουν τερματίσει! Η Τουρκία ξεκίνησε συνομιλίες με την Ρωσία και για δεύτερο πυρηνικό σταθμό
Η φιλία μεταξύ των δύο ανατολικών ορθόδοξων χωρών χρονολογείται εδώ και αιώνες πριν "παγώσουν" κατά τη διάρκεια της σοβιετικής περιόδου. Η φιλία αναζωπυρώθηκε κατά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και στη συνέχεια επιταχύνθηκε από την επέμβαση του ΝΑΤΟ το 1999 που τερμάτισε τον πόλεμο στο Κόσοβο. Η Σερβία υπολογίζει στην υποστήριξη της Μόσχας για την άρνησή της να αναγνωρίσει την κρατική υπόσταση του Κόσοβο. Ο Πούτιν χρησιμοποιεί το Κόσοβο ως απόδειξη αυτού που αποκαλεί δυτική υποκρισία για τον πόλεμό του στην Ουκρανία.
Στο Βελιγράδι, τα κεντρικά γραφεία του εθνικού ραδιοτηλεοπτικού φορέα RTS - ακριβώς δίπλα στη μικρή ρωσική εκκλησία που βρίσκεται στη σκιά του καθεδρικού ναού του Αγίου Μάρκου - παραμένουν εν μέρει κατεστραμμένα από μια βόμβα του ΝΑΤΟ που σκότωσε 16 ανθρώπους. Μια πινακίδα αναφέρει ότι μετατρέπεται σε μνημείο.
Αλλού, τα κόκκινα, μπλε και λευκά χρώματα της Σερβίας είναι ζωγραφισμένα κατά μήκος ενός τοίχου στη μία πλευρά της γέφυρας Brankov που διασχίζει τον ποταμό Sava με ένα σύμβολο που αποτελείται από τη σημαία της ΕΕ και το έμβλημα του ΝΑΤΟ. Μια "απαγορευτική" γραμμή άρνησης το διασχίζει.
Οικονομικά, η κατάσταση έχει αλλάξει εδώ και πολύ καιρό. Η Ρωσία πουλάει στη Σερβία φυσικό αέριο σε τιμή χαμηλότερη από την τιμή της αγοράς. Αλλά η Ρωσία αντιπροσωπεύει μόλις το 6% του εξωτερικού εμπορίου της Σερβίας. Η ΕΕ είναι μακράν ο μεγαλύτερος εταίρος, με 30 δισ. δολάρια σε εμπορικές συναλλαγές.
Έπειτα, υπάρχουν οι επενδύσεις από την Κίνα και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Από το 2010, τα κινεζικά κεφάλαια έχουν φθάσει περίπου τα 3,2 δισ. δολάρια, εκτός από τα 8 δισ. δολάρια σε δάνεια και έργα υποδομής. Οι τρεις κορυφαίοι εξαγωγείς της Σερβίας είναι κινεζικών συμφερόντων, σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών.
Τα ΗΑΕ και η Σερβία υπέγραψαν τον Σεπτέμβριο μια "στρατηγική συμμαχία", η οποία καλύπτει τα πάντα, από μια συμφωνία έκδοσης μέχρι ένα σύμφωνο με το Fund for Development του Άμπου Ντάμπι. Οι Εμιρατινοί συμφώνησαν να δανείσουν στη Σερβία 1 δισ. δολάρια για να τη βοηθήσουν στην εξυπηρέτηση του χρέους και στις ενεργειακές επενδύσεις.
"Οι σχέσεις με τη Ρωσία υποχωρούν", δήλωσε ο Μαξίμ Σαμόρουκοβ, αναλυτής για την περιοχή στο Carnegie Endowment, ο οποίος έφυγε από τη Μόσχα στις 27 Φεβρουαρίου, τρεις ημέρες μετά την έναρξη του πολέμου. "Θα παραμείνουν φιλικές, αλλά τα όποια ζητήματα ουσίας θα υ[ποχωρήσουν. Πολιτικά, κοινωνικά, η φιλία εξακολουθεί να υπάρχει, αλλά ο πόλεμος επιτάχυνε τη ρήξη οικονομικά".
Πράγματι, καθώς συνεχίζεται ο πόλεμος, το Βελιγράδι παίζει έναν γνώριμο ρόλο. Υπό τον κομμουνιστή ηγέτη Josip Broz Tito, η Γιουγκοσλαβία έσπασε τις σχέσεις της με τους Σοβιετικούς και σφυρηλάτησε δεσμούς με άλλες χώρες.
Υπάρχουν σημάδια ότι αυτό λειτουργεί. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, με το οποίο η κυβέρνηση του Βελιγραδίου επιδιώκει συμφωνία, προβλέπει ότι η οικονομία της Σερβίας θα αναπτυχθεί κατά 3,5% φέτος. Ο πληθωρισμός θα παραμείνει πάνω από το 11% για το 2022, αν και κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
"Ορισμένες πτυχές της σερβικής γεωπολιτικής είναι ικανές να αποφέρουν αξιοσημείωτα οφέλη", ανέφερε η Bank of America σε έκθεσή της που δημοσιεύθηκε στις 11 Οκτωβρίου, επικαλούμενο το συμβόλαιο φυσικού αερίου με τη Ρωσία έναντι της μακροπρόθεσμης φιλοδοξίας για ένταξη στην ΕΕ.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Ακόμη ένα «χαστούκι» των ΗΠΑ στην Άγκυρα: ''Γιοκ'' σε συνεργασία Τουρκίας – Ρωσίας για τον κόμβο φυσικού αερίου
Για τον πρώην Σέρβο διπλωμάτη Ζόραν Μιλιβόγεβιτς, το μόνο πράγμα που είναι εκτός συζήτησης όσον αφορά το τι θα εξετάσει η Σερβία εάν είναι προς το συμφέρον της είναι η αναγνώριση του Κοσόβου, το οποίο κήρυξε την ανεξαρτησία του το 2008. Όλα τα υπόλοιπα είναι ανοιχτά προς συζήτηση, συμπεριλαμβανομένων των κυρώσεων, δήλωσε ο ίδιος. Η Κίνα είναι το κλειδί, επειδή οι σχέσεις της Σερβίας με τη χώρα αυτή δεν έχουν πολιτικές δεσμεύσεις, δήλωσε ο Μιλιβόγεβιτς, ο οποίος ήταν πρεσβευτής της Σερβίας στο Συμβούλιο της Ευρώπης.
Η Σερβία έχει μικρή πολιτική επιρροή στη Δύση, δήλωσε ο Σαμόρουκοβ του Carnegie, και οι δεσμοί της με χώρες όπως η Κίνα και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα βασίζονται καθαρά σε οικονομικά συμφέροντα. Η πρόκληση για τον Βούτσιτς, είναι πόσο καιρό μπορεί να αντισταθεί στην πίεση της Ευρώπης να λάβει πιο σταθερή στάση απέναντι στη Ρωσία, πρόσθεσε.
Ένας συμβιβασμός θα μπορούσε να έρθει με τη μορφή της αποδοχής κάποιων κυρώσεων ή της αναθεώρησης της πολιτικής της για 30 ημέρες χωρίς βίζα και ανοικτές πόρτες για τους Ρώσους, αν και αυτό θα ήταν αντιδημοφιλές για το εκλογικό σώμα στη Σερβία.
