Σε δύο (2) ημέρες 11 και 12 Ιουλίου, ως γνωστόν πρόκειται να διεξαχθεί η Σύνοδος κορυφής των ηγετών των κρατών μελών του ΝΑΤΟ στην Λιθουανία.
Οι κινήσεις ΝΑΤΟ-Τουρκίας από 6 έως 9 Ιουλίου
Νωρίτερα την Πέμπτη 6 Ιουλίου 2023,ο Γενικός Γραμματέας Jens Stoltenberg φιλοξένησε μια συνάντηση ανώτατων αξιωματούχων από τη Φινλανδία, την Τουρκία και τη Σουηδία , με επίκεντρο την ένταξη της τελευταίας στο ΝΑΤΟ, με τελικό αποτέλεσμα να ανακοινώσει στο τέλος σύγκληση συνάντησης στο Βίλνιους στις 10 Ιουλίου, με τον Πρόεδρο Ερντογάν και τον Πρωθυπουργό Kristersson ως το επόμενο βήμα στη διαδικασία.
Σε πρόσφατο άρθρο μας κάναμε μνεία στο "αναολίτικο παζάρι" Ερντογάν ,το τι θα ζητήσει προκειμένου να συναινέσει στην άμεση ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και ποιές χώρες επηρεάζονται, επισημαίνοντας ότι θεωρείται βέβαιο ότι ο Τούρκος Πρόεδρος θα ζητήσει εγγυήσεις πώλησης από τις ΗΠΑ, με τους δικούς του όρους των 40 F-16 και 83 κίτ αναβάθμισης ισάριθμων F-16, γεγονός που επηρεάζει την Ελλάδα όπως είναι εύκολα αντιληπτό.
Ακολούθησε χρονικά η επίσκεψη Ζελένσκι στην Τουρκία και οι "Φυτιλιές" Ερνογάν στον Ζελένσκι για άμεση είσοδο της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ" όπου επισημάναμε ότι σκοπός του Ερντογάν είναι αν δεν ικανοποιηθεί στα πολλά αιτήματα που έχει για την Σουηδία, τους Κούρδους, την αγορά F-16 από τις ΗΠΑ και τα σχέδια του ΝΑΤΟ κατά της Ρωσίας αποκλειόμενης της Κύπρου από αυτά, να τινάξει την Σύνοδο Κορυφής της Συμμαχίας στον αέρα, χρησιμοποιώντας την μη αποδοχή εισόδου της Ουκρανίας σε αυτήν.
Απίθανο να κλείσουν τα θέματα της εισόδου της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και της πώλησης των F-16 στο Βίλνιους
Στο θέμα κάνει εκτενή αναφορά σε άρθρο του το λίαν έγκριτο και καλά πληροφορημένο Atlantic Counsil ,σύμφωνα με το οποίο θεωρείται μάλλον απίθανο να κλείσουν τα θέματα της πώλησης των F-16 από τις ΗΠΑ στην Τουρκία, αλλά ούτε και να γίνει αποδοχή εισόδου της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ στην επικείμενη Σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στην Λιθουανία, επισημαίνοντας:
"Η έγκριση της ένταξης της Σουηδίας πριν από τη Σύνοδο Κορυφής του Βίλνιους είναι απίθανη όχι λόγω παζαριών για τα F-16, αλλά λόγω του πρώιμου σταδίου εφαρμογής των νέων αντιτρομοκρατικών νόμων της Σουηδίας. Η σύλληψη και η καταδίκη ενός χρηματοδότη του PKK στη Στοκχόλμη στις αρχές Ιουλίου, η πρώτη του είδους του σύμφωνα με τους πρόσφατα ενισχυμένους αντιτρομοκρατικούς νόμους της Σουηδίας, θα μπορούσε να σηματοδοτήσει μια νέα φάση προόδου.
Ωστόσο είναι απίθανο να γίνουν αρκετά σε λίγες μέρες για να ολοκληρωθεί η διαδικασία.
Πιο πιθανό, και ενθαρρυντικό, ωστόσο, θα ήταν να εξαχθούν θετικά μηνύματα από τη Σύνοδο κορυφής, ότι δηλαδή σημειώνεται πραγματική πρόοδος στην εφαρμογή της αντιτρομοκρατικής πολιτικής στη Σουηδία και την ενδεχόμενη ένταξή της στο ΝΑΤΟ και στις συνομιλίες για τα F-16 .
Το Βίλνιους πιθανώς δεν θα σηματοδοτήσει την ολοκλήρωση αυτών των διαδικασιών, αλλά θα μπορούσε να σηματοδοτήσει την έναρξη ενός αποφασιστικού και θετικού σταδίου προς την ολοκλήρωσή τους."
Ειδικότερα επισημαίνονται σύμφωνα με την εκτίμησή μας τα παρακάτω σημεία που θωρούμε ως κυριότερα του εν λόγω άρθρου και τα οποία αφορούν την πώληση ή μη των Αμερικανικών F-16 στην Τουρκία :
Το ζήτημα της πώλησης των Αμερικανικών F-16 στην Τουρκία
"Η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους που ξεκινά στις 11 Ιουλίου θα σηματοδοτήσει ορόσημα σε αρκετές στρατηγικές διαδικασίες ζωτικής σημασίας για τη Συμμαχία. Αυτά περιλαμβάνουν την αξιολόγηση της προόδου στη Στρατηγική Αντίληψη που εγκρίθηκε στη Μαδρίτη πέρυσι, την αναγνώριση της επιτυχούς προσχώρησης της Φινλανδίας, τη συζήτηση για την πορεία προς την αίτηση της Ουκρανίας και την εξέταση του τελικού παιχνιδιού προς την ένταξη της Σουηδίας.
Μια πολυαναμενόμενη συμφωνία για τις Ηνωμένες Πολιτείες για την πώληση μαχητικών αεροσκαφών F-16 στην Τουρκία βρίσκεται επίσης στο τραπέζι στο Βίλνιους, αλλά αυτό είναι κάτι πολύ περισσότερο από το ξεκλείδωμα της ένταξης της Σουηδίας.
Είναι ένα κομμάτι παζλ σε έναν ευρύτερο στρατηγικό υπολογισμό για τον ρόλο της Άγκυρας στην Νοτιοανατολικά του ΝΑΤΟ.
Η Άγκυρα, η οποία είναι μακροχρόνια παραγωγός και χρήστης F-16, επιθυμεί εύλογη αποζημίωση για την προηγούμενη αποβολή της από το πρόγραμμα F-35, αφού προχώρησε στην αγορά του ρωσικού συστήματος αντιπυραυλικής άμυνας S-400 που οδήγησε επίσης στην επιβολή των κυρώσεων των ΗΠΑ βάσει του νόμου για την αντιμετώπιση των αντιπάλων της Αμερικής μέσω κυρώσεων (CAATSA).
Τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες όσο και η Τουρκία βλέπουν την τουρκική αεροπορία ως "άγκυρα" του ΝΑΤΟ στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας.
Η διασφάλιση των συμφερόντων του ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα εξαρτάται από μια ισχυρή Τουρκία.
Ωστόσο, η ικανότητα της Τουρκίας να αποτρέψει τη Ρωσία εξαρτάται εν μέρει από τον στόλο των F-16 της, του τρίτου μεγαλύτερου στον κόσμο, πλήν όμως μεγάλου σε ηλικία.
Το αίτημα της Άγκυρας για σαράντα νέα F-16 και πακέτα αναβάθμισης για τα εβδομήντα εννέα υπάρχοντα μαχητικά της για να διατηρήσει τις αεροπορικές της ικανότητες έχει σημειώσει μικρή πρόοδο τα τελευταία δύο χρόνια και τα μέλη του Κογκρέσου των ΗΠΑ έχουν προσθέσει τη σουηδική ένταξη ως νέα προϋπόθεση στην παγωμένη πώληση.
Ταυτόχρονα, πολλά μέλη του Κογκρέσου ανέφεραν ότι η συμφωνία της Τουρκίας στην ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ δεν θα είναι αρκετή για να εγκρίνουν το αίτημα της Άγκυρας για πώληση των F-16.
Η Τουρκία ωστόσο υπήρξε ένας κρίσιμος εταίρος στο πρόγραμμα των F-16 για δεκαετίες και μια περαιτέρω πώληση είναι προς το αμοιβαίο συμφέρον της Άγκυρας, της Ουάσιγκτον και του ΝΑΤΟ.
Ένα de facto εμπάργκο όπλων;
Η Τουρκία δεν έχει προσθέσει κανένα νέο F-16 στο απόθεμά της από το 2012, καθώς η χώρα ανέμενε να λάβει περισσότερα από εκατό αεροσκάφη F-35, για τα οποία έχει ήδη πληρώσει 1,4 δισεκατομμύρια δολάρια. Μετά την απομάκρυνση της Τουρκίας από το πρόγραμμα F-35 τον Μάρτιο του 2020, η Άγκυρα ζήτησε F-16 σε αντάλλαγμα για το ποσό που είχε ήδη καταβάλει.
Η Τουρκική Προεδρία Αμυντικών Βιομηχανιών παραμένει επίσης υπό κυρώσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες βάσει του CAATSA.
Παράλληλα υπήρξε μια συνεχής εκστρατεία από τους αντιπάλους της Τουρκίας στο Κογκρέσο για να αρνηθούν μεγάλες νέες πωλήσεις όπλων στην Άγκυρα, με επικεφαλής την ελληνική και την αρμενική κοινοβουλευτική ομάδα.
Κατά ειρωνικό τρόπο, οι κυρώσεις του Κογκρέσου της δεκαετίας του 1970 κατά των πωλήσεων όπλων στην Τουρκία. επέδρασαν καταλυτικά στην προσπάθεια για αμυντική βιομηχανική αυτονομία που οδήγησε την άνοδο της Τουρκίας ως εξαγωγέα άμυνας.
Η συνεχιζόμενη επανάληψη παρόμοιας αντίστασης από το Κογκρέσο των ΗΠΑ απλώς ενισχύει την άποψη της Τουρκίας ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι αξιόπιστος προμηθευτής όπλων μακροπρόθεσμα.
Η προκύπτουσα προσπάθεια για αυτάρκεια αύξησε το εγχώριο μερίδιο της τουρκικής αμυντικής παραγωγής από περίπου 20% σε 80% και καθιέρωσε την τουρκική βιομηχανία όπλων ως σημαντικό διεθνή παράγοντα.
Αμυντική βιομηχανική αποσύνδεση ΗΠΑ-Τουρκίας
Κατά συνέπεια, η Τουρκία έπεσε από τον έβδομο μεγαλύτερο εισαγωγέα όπλων των ΗΠΑ μεταξύ 2013-17 στον εικοστό έβδομο μεγαλύτερο μεταξύ 2018-2022.
Εν τω μεταξύ, οι αμυντικές εξαγωγές της Τουρκίας εκτοξεύτηκαν κατά 69% την ίδια περίοδο, καθιστώντας τη χώρα τον δωδέκατο μεγαλύτερο εξαγωγέα όπλων παγκοσμίως.
Το 2022, σημείωσε νέο ρεκόρ εξαγωγών όπλων 4,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων, αύξηση σχεδόν 37% από το προηγούμενο έτος.
Προκειμένου να παραχθεί ένα εθνικό μαχητικό αεροσκάφος που μπορεί να αντικαταστήσει το γερασμένο F-16, η Τουρκική Προεδρία Αμυντικών Βιομηχανιών, υπέγραψε σύμβαση με την TUSAŞ το 2016, για την ανάπτυξη του Εθνικού Αεροσκάφους Μάχης πέμπτης γενιάς.
Η πρώτη επιτυχημένη δοκιμή ταξί του πρωτοτύπου ολοκληρώθηκε τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους και αναμένεται ότι το πρώτο Kaan, παλαιότερα γνωστό ως TF-X, θα ενταχθεί στην τουρκική αεροπορία έως το 2030.
Μεσοπρόθεσμα έως μακροπρόθεσμα, η αμυντική βιομηχανική αποσύνδεση της Τουρκίας από τις Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται να ταιριάζει και στις δύο πλευρές.
Η Άγκυρα θα είναι απαλλαγμένη από τα νήματα που συνοδεύουν τα αμερικανικά συστήματα και το Κογκρέσο θα είναι σε θέση να ικανοποιήσει επιλεγμένες εκλογικές περιφέρειες ότι δεν είναι συνένοχος στις τουρκικές στρατιωτικές ενέργειες.
Οι διμερείς σχέσεις μπορούν να προχωρήσουν σε πιο χαρούμενες και λιγότερο περίπλοκες ιστορίες ,όπως η κίνηση προς τα εκατό δισεκατομμύρια δολάρια στο διμερές εμπόριο.
Η Τουρκία θα συνεχίσει να συνεργάζεται με χώρες με πιο βελτιωμένο μοντέλο αμυντικής συνεργασίας, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ουκρανία.
Βραχυπρόθεσμα, μια συμφωνία για τα F-16 θα μπορούσε να αποκαταστήσει ένα μικρό ποσοστό αμοιβαίας εμπιστοσύνης, να καλύψει τις ανάγκες της Συμμαχίας και να κλείσει το κεφάλαιο της αμυντικής συνεργασίας ΗΠΑ-Τουρκίας με θετικό τρόπο.
Για αυτούς τους λόγους, πολύ περισσότερο από το να ενθαρρύνουν την ένταξη της Σουηδίας, οι ηγέτες των ΗΠΑ και της Τουρκίας συνεχίζουν να πιέζουν για πρόοδο."
Συμπέρασμα
Από τα παραπάνω συμπαραίνουμε ότι σύμφωνα με το Atlantic Counsil, θεωρείται μάλλον απίθανο να κλείσουν τα θέματα της πώλησης των F-16 από τις ΗΠΑ στην Τουρκία, αλλά ούτε και να γίνει αποδοχή εισόδου της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, στην επικείμενη Σύσκεψη κορυφής του ΝΑΤΟ στην Λιθουανία.
Οψόμεθα.
