Καθώς μεγάλο μέρος της οικονομίας του Μαρόκου αγωνίζεται να απορροφήσει τα ωστικά κύματα της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, ένας τομέας της χώρας έχει κέρδος: η επιχείρηση παραγωγής φωσφορικών αλάτων.
Οι διαταραχές στην παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού μετά την έναρξη του πολέμου οδήγησαν τους εισαγωγείς λιπασμάτων προς την κατεύθυνση του Ραμπάτ, το οποίο ήταν ήδη κορυφαίος παραγωγός φωσφορικών πετρωμάτων και σημαντικός εξαγωγέας ακατέργαστου φωσφορικού άλατος. Τα οφέλη ήταν τεράστια.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Λιμός! Τρία μαθήματα για την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια από τον πόλεμο στην Ουκρανία
Κατά το πρώτο τρίμηνο του 2022, ο κρατικός όμιλος OCP του Μαρόκου, ο κατασκευαστής και παραγωγός λιπασμάτων φωσφορικού οξέος της χώρας, κατέγραψε κύκλο εργασιών 2,4 δισ. ευρώ - αύξηση 77% σε σύγκριση με πέρυσι, την ίδια περίοδο.
Τον Μάιο, η εταιρεία είπε ότι αυτό το ρεκόρ μπορεί να εξηγηθεί από το γεγονός ότι «η ρωσο-ουκρανική σύγκρουση ενέτεινε την τεταμένη κατάσταση όσον αφορά το ισοζύγιο προσφοράς/ζήτησης στην αγορά φωσφορικών αλάτων και οδήγησε σε περαιτέρω αύξηση των τιμών, η οποία επίσης υποστηρίζεται από το αυξανόμενο κόστος των πρώτων υλών, ιδιαίτερα της αμμωνίας και του θείου».
Ενώ τα αποτελέσματα του δεύτερου εξαμήνου δεν έχουν ακόμη δημοσιευθεί, μια πηγή από το OCP είπε στο Middle East Eye ότι η ίδια τάση συνεχίζεται από τον Μάρτιο. Έτσι, στα τέλη Απριλίου, οι πωλήσεις θα έφταναν λίγο πάνω από 3,5 δισ. ευρώ - διπλάσιο από το αποτέλεσμα που καταγράφηκε το 2021 την ίδια περίοδο.
Ωστόσο, η υπόλοιπη οικονομία βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με αυτούς τους αριθμούς.
Η τιμή του βαρελιού πετρελαίου έφτασε τα 128 δολάρια έναντι 51 δολαρίων τον Μάρτιο του προηγούμενου έτους και αυτή του άνθρακα σκαρφάλωσε τον Μάρτιο στα 415 δολάρια έναντι 69 δολαρίων το 2021, θέτοντας σε δοκιμασία τα ταμεία του κράτους.
Το εξαιρετικά στρατηγικό Εθνικό Γραφείο Ηλεκτρισμού και Πόσιμου Νερού (ONEE) είναι το πρώτο δημόσιο ίδρυμα που πλήρωσε το τίμημα. Μιλώντας τον Απρίλιο ενώπιον των βουλευτών, ο γενικός διευθυντής του Αμπντεραχίμ Ελ Χαφίντι (Abderrahim El Hafidi) έκανε μια ζοφερή πρόβλεψη: το έλλειμμα του γραφείου προβλέπεται να φτάσει τα 24 δισεκατομμύρια ντιράμ (2,2 δισεκατομμύρια δολάρια) το 2022, σε αντίθεση με το πλεόνασμα το 2021.
Πέρα από την κατάσταση της ΟΝΕΕ, οι επιπτώσεις στη μαροκινή οικονομία είναι τέτοιες που η κυβέρνηση θα χρειαστεί να ικανοποιηθεί το 2022 με ρυθμό ανάπτυξης 1,3% έναντι 7,9% το 2021, σύμφωνα με τον επίσημο μαροκινό στατιστικό οργανισμό.
Στρατιωτικοποίηση των τροφίμων
Με την Κίνα, τον μεγαλύτερο παραγωγό λιπασμάτων στον κόσμο, να μειώνει τις εξαγωγές για να ικανοποιήσει την τοπική αγορά και τη Ρωσία να υπόκειται σε διεθνείς κυρώσεις, το φάσμα της επισιτιστικής κρίσης στοιχειώνει πολλούς ηγέτες.
«Τους επόμενους μήνες, μια σημαντική πρόκληση θα είναι η πρόσβαση σε λιπάσματα, η οποία θα μπορούσε να επηρεάσει την παραγωγή πολλών καλλιεργειών τροφίμων σε διαφορετικές περιοχές», προειδοποίησε η Παγκόσμια Τράπεζα.
Ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) επαναλαμβάνει μια παρόμοια ανησυχία: «Το γεγονός ότι οι τιμές των λιπασμάτων είναι υψηλές και ασταθείς εγείρει φόβους για χαμηλή διαθεσιμότητα λιπασμάτων το 2022-2023, κάτι που θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά την παραγωγή τροφίμων και την επισιτιστική ασφάλεια».
Το 70% των παγκόσμιων αποθεμάτων φωσφορικών αλάτων βρίσκεται στο Μαρόκο και τη Δυτική Σαχάρα και το Μαρόκο θέλει να καλύψει μέρος της ζήτησης και να αυξήσει την παραγωγή του κατά 10% φέτος.
Η εξόρυξη και η εξαγωγή φωσφόρου στη Δυτική Σαχάρα είναι ένα πολιτικά αμφιλεγόμενο ζήτημα, με τους Σαχραουί να κατηγορούν το Μαρόκο ότι χρησιμοποιεί παράνομα την κατοχή του στην αμφισβητούμενη περιοχή για να επωφεληθεί από τον πολύτιμο φυσικό πόρο.
«Τα επόμενα τέσσερα χρόνια, η παραγωγική ικανότητα θα μπορούσε να αυξηθεί περισσότερο από 50%», δήλωσε στο MEE πηγή της OCP υπό τον όρο της ανωνυμίας.
Σύμφωνα με ανάλυση του Middle East Institute, μιας δεξαμενής σκέψης με έδρα την Ουάσιγκτον, «βοηθώντας στην αντιμετώπιση της ρωσικής απειλής για στρατιωτικοποίηση του δεσμού τροφίμων-ενέργειας, το Ραμπάτ αποδεικνύει την αυξανόμενη σημασία του για την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες ως γεωπολιτικός εταίρος στην υποσαχάρια Αφρική».
«Καθώς η Ευρώπη αντιμετωπίζει έναν διττό γεωοικονομικό πόλεμο φθοράς με τη Ρωσία, το σχέδιο του Μαρόκου να αυξήσει την παραγωγή λιπασμάτων… αλλάζει τη στρατηγική εξίσωση αντικρούοντας την ικανότητα της Μόσχας να στρατιωτικοποιεί τα τρόφιμα και την ενέργεια», συνεχίζει η δεξαμενή σκέψης.
Διπλωματία φωσφορικών αλάτων
Εξαρτημένη σε μεγάλο βαθμό από τα ρωσικά λιπάσματα, η Βραζιλία ήταν μια από τις πρώτες χώρες που στράφηκε στο Μαρόκο για να αυξήσει τις εισαγωγές λιπασμάτων της.
Σε μια επίσκεψη στο Ραμπάτ τον Μάιο, στο πλαίσιο της «διπλωματίας των φωσφορικών αλάτων», ο Βραζιλιάνος υπουργός Γεωργίας Μάρκος Μόντες συνάντησε τον πρόεδρο της OCP Μουστάφα Τεράμπ (Mostafa Terrab), ο οποίος ανακοίνωσε αμέσως το έργο για μια μονάδα επεξεργασίας φωσφορικών αλάτων στη Βραζιλία.
Λίγες μέρες αργότερα, ήταν η σειρά του Ιάπωνα αναπληρωτή υπουργού Γεωργίας Τακέμπε Αράτα (Takebe Arata) να ταξιδέψει στο βασίλειο για να ζητήσει περισσότερα φωσφορικά άλατα.
«Το Μαρόκο είναι μια παγκόσμια δύναμη στα φωσφορικά άλατα και για αυτόν τον λόγο η χώρα μου ενδιαφέρεται να εισάγει μεγάλη ποσότητα λιπασμάτων», είπε στους δημοσιογράφους στις 16 Μαΐου.
Την ίδια περίοδο, ο Τύπος του Μπαγκλαντές ανέφερε έγκριση από την τοπική κυβέρνηση για εισαγωγή 40.000 τόνων λιπασμάτων από τη μαροκινή εταιρεία.
Οι χώρες στην υποσαχάρια Αφρική, όπου το 60% του πληθυσμού βασίζεται στη γεωργία, δεν αποτελούν εξαίρεση.
Μέσω των δώδεκα αφρικανικών θυγατρικών της, η OCP επεκτείνει ολοένα και περισσότερο την επιρροή της στην ήπειρο, όπου σύμφωνα με πληροφορίες που έχει λάβει η MEE, σκοπεύει να κατασκευάσει νέα εργοστάσια τα επόμενα χρόνια.
Τον περασμένο μήνα, ο φωσφορικός γίγαντας απελευθέρωσε επίσης 550.000 τόνους λιπασμάτων, ή το 20% της παραγωγής του, με τη μορφή δωρεών ή πωλήσεων σε μειωμένες τιμές για χώρες της Αφρικής.
Λίγες μέρες αργότερα έγινε ανακοίνωση που προσφέρει 15.000 τόνους στη Ρουάντα, όπου ο μαροκινός όμιλος θα ανοίξει ένα εργοστάσιο το 2023 σε συνεργασία με την κυβέρνηση του Πολ Καγκάμε (Paul Kagame).
«Είμαστε τυχεροί που οι φίλοι μας στην OCP έχουν δωρίσει 15.000 τόνους λιπάσματος DAP [φωσφορικό διαμμώνιο, ένα από τα προϊόντα που διατίθενται στην αγορά από την OCP]. Θα τα εισάγουμε στον κλάδο», δήλωσε η Ζεραρντίν Μουκεσιμάνα (Gerardine Mukeshimana), υπουργός Γεωργίας της Ρουάντα, σε συνέντευξη που δόθηκε στην τοπική εφημερίδα The New Times.
Το ίδιο σενάριο διαδραματίστηκε στον Νίγηρα, όπου ο αντιπρόεδρος του OCP για τη Δυτική Αφρική, Μοχάμεντ Χετίτι (Mohamed Hettiti), ηγήθηκε αντιπροσωπείας τον Ιούνιο. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης, ο επικεφαλής του φωσφορικού κολοσσού ανακοίνωσε ένα εργοστασιακό έργο για την παραγωγή λιπασμάτων.
