Σε πρόσφατη άρθρο της η Sinem Cengiz η οποία είναι Τουρκάλα πολιτική αναλύτρια που ειδικεύεται στις σχέσεις της Τουρκίας με τη Μέση Ανατολή, παρουσιάζει την τουρκική εκδοχή για ποιό λόγο είναι αναγκαία η συνεργασία σε οικονομικά και περιφεριακά θέματα ασφάλειας μεταξύ Άγκυρας -Ριάντ και η αποκατάσταση των σχέσεων των δύο χωρών, αναφέροντας συγκεκριμένα:
"Κατά τη διάρκεια εμπορικής εκδήλωσης στην Κωνσταντινούπολη τη Δευτέρα, ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είπε ότι θα επισκεφθεί τη Σαουδική Αραβία τον επόμενο μήνα αφού λάβει πρόσκληση από το Ριάντ.
Η επίσκεψη αυτή θα είναι η πρώτη του Τούρκου προέδρου στο Βασίλειο από τον Φεβρουάριο του 2017, όταν επισκέφθηκε τη Σαουδική Αραβία, το Κουβέιτ και το Κατάρ στο πλαίσιο μιας περιοδείας για να συζητήσει την κρίση του Κόλπου.
Τα "τουρκικά βήματα" προσέγγισης με τη Σαουδική Αραβία
Τους τελευταίους μήνες, η Άγκυρα επιχειρεί να προσεγγίσει το Ριάντ για να επιδιορθώσει τις σχέσεις τους μετά από χρόνια έντασης, ενώ έχουν ήδη πραγματοποιηθεί αμοιβαίες επισκέψεις Τούρκων και Σαουδαράβων αξιωματούχων προκειμένου να προετοιμαστεί το έδαφος για τη συνάντηση υψηλού επιπέδου.
Συγκεκριμένα τον περασμένο Μάιο, η Άγκυρα έστειλε αντιπροσωπεία στη Σαουδική Αραβία για συνομιλίες, κατά τις οποίες ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου συναντήθηκε με τον Σαουδάραβα ομόλογό του πρίγκιπα Φαϊσάλ μπιν Φαρχάν. Ο Τσαβούσογλου αποκάλεσε τον πρίγκιπα Φαϊζάλ «αδελφό» του και είπε ότι οι συνομιλίες «εξέτασαν ορισμένους προβληματικούς τομείς στη σχέση».
Ακολούθησε συνάντηση μεταξύ του Τούρκου αντιπροέδρου Fuat Oktay και του υπουργού Εμπορίου της Σαουδικής Αραβίας, Majid bin Abdullah Al-Qasabi, στο περιθώριο μιας διάσκεψης που πραγματοποιήθηκε στην Κωνσταντινούπολη στα τέλη Νοεμβρίου.
Αυτή η συνάντηση, η οποία ήταν μέρος μιας σειράς διμερών δεσμεύσεων υψηλού επιπέδου που έλαβαν χώρα από τον Οκτώβριο του 2020, που αναγνώστηκε ως ένδειξη ότι η Άγκυρα και το Ριάντ στοχεύουν να αποκαταστήσουν τις εμπορικές τους σχέσεις και να προχωρήσουν τόσο πολιτικά όσο και οικονομικά.
Έγινε επίσης εν μέσω της επίσκεψης του πρίγκιπα διαδόχου του Άμπου Ντάμπι Σεΐχης Μοχάμεντ μπιν Ζαγιέντ Αλ-Ναχιάν στην Άγκυρα, κατά την οποία τα ΗΑΕ ανακοίνωσαν επενδύσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων στην Τουρκία.
Ως ανταπόδωση, ο Ερντογάν έχει προγραμματιστεί να βρεθεί στα ΗΑΕ στα μέσα Φεβρουαρίου.
Αν και η οικονομική συνεργασία είναι μια πολύ σημαντική διάσταση της σχέσης Τουρκίας-Σαουδικής Αραβίας, η συνεργασία τους σε θέματα περιφερειακής ασφάλειας είναι εξίσου σημαντική.
Οι σχέσεις Άγκυρας-Ριάντ μοιάζουν με το τρενάκι του λούνα παρκ, καθώς η σχέση γνώρισε πολλά σκαμπανεβάσματα λόγω των εξελίξεων στην περιοχή.
Οι περιφερειακές και διεθνείς εξελίξεις της περασμένης δεκαετίας έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην πορεία των σχέσεων Τουρκίας-Σαουδικής Αραβίας. Συγκεκριμένα, η εμφάνιση νέων προκλήσεων λόγω της έναρξης των αραβικών εξεγέρσεων οδήγησε σε επιδείνωση των σχέσεων.
Παρά τα διαφορετικά πολιτικά τους κίνητρα, υπάρχει ακόμη χώρος για πιθανή τουρκοσαουδική συνεργασία στον οικονομικό τομέα και σε τομείς που σχετίζονται με την περιφερειακή ασφάλεια. Σε αυτήν την εξαιρετικά ασταθή περιοχή, προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν οι απειλές για τα συμφέροντά τους, υπάρχουν ορισμένα θέματα" που απαιτούν στενή συνεργασία μεταξύ Άγκυρας και Ριάντ.
Θέματα περιφερειακής συνεργασίας Ριάντ-Άγκυρας
Συρία
Το πρώτο από αυτά είναι η Συρία, όπου οι δύο χώρες βρίσκονται στην ίδια σελίδα. Ο πιθανός συντονισμός μεταξύ Τουρκίας και Σαουδικής Αραβίας, όπως πριν από τη ρωσική επέμβαση το 2015, είναι κρίσιμος για την αλλαγή των ισορροπιών στη Συρία και την επιβολή βιώσιμης λύσης.
Για τη Συρία, η επιδείνωση των σχέσεων της Τουρκίας με τις χώρες του Κόλπου είχε αρνητικό αντίκτυπο όχι μόνο από την άποψη της αποδυνάμωσης των τάξεων της αντιπολίτευσης, αλλά και στην ενίσχυση ττου ρόλου της Ρωσίας και του Ιράν.
Αρκετές άλλες εσωτερικές εξελίξεις, όπως η αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία, και περιφερειακές εξελίξεις, όπως ο πόλεμος στην Υεμένη και η κρίση στον Κόλπο, απομάκρυναν την προσοχή από τον φάκελο της Συρίας, μειώνοντας τη μοναδική δομική μεταβλητή που εμποδίζει την Άγκυρα και το Ριάντ να δράσουν μαζί.
Ιράν
Εκτός από τη Συρία, ο αυξανόμενος ρόλος του Ιράν στην περιοχή και οι καταστάσεις στη Λιβύη, το Ιράκ και τον Λίβανο ωθούν την Τουρκία και τη Σαουδική Αραβία να ανοίξουν νέους διαύλους συνεργασίας για την επίτευξη περιφερειακής σταθερότητας και ασφάλειας.
Όσον αφορά το Ιράν, τόσο η Άγκυρα όσο και το Ριάντ αντιλαμβάνονται την επιρροή του στα περιφερειακά ζητήματα ως προβληματική, αν και και οι δύο πλευρές έχουν τους δικούς τους λόγους να θεωρούν τη δύναμη της Τεχεράνης ως απειλή.
Παλαιστίνη
Η Παλαιστίνη είναι μια σημαντική περιοχή που εξακολουθεί να απαιτεί τουρκοσαουδική συνεργασία.
Πέρυσι είδαμε τους διεθνώς πυροδοτούμενους εμφυλίους πολέμους σε τρεις χώρες της Μέσης Ανατολής συγκεκριμένα τη Συρία, τη Λιβύη και την Υεμένη να είναι φαινομενικά παγωμένοι.
Ωστόσο, μια περιφερειακή πρόκληση εμφανίστηκε στο παλαιστινιακό μέτωπο. Η σύγκρουση μεταξύ του Ισραήλ και της παλαιστινιακής αντιστασιακής ομάδας Χαμάς κλιμακώθηκε στις αρχές Μαΐου, οδηγώντας σε ανησυχίες ότι θα μπορούσε να αποτελέσει απειλή για την περιφερειακή σταθερότητα.
Η εύρεση τρόπων προσέγγισης Παλαιστινίων και Ισραηλινών αξιωματούχων θα μπορούσε να είναι ένας τομέας στον οποίο η Τουρκία και η Σαουδική Αραβία μπορούν να συνδυάσουν τις δυνάμεις τους.
Οι ΗΠΑ
Τέλος, εκτός από την περιφερειακή διάσταση, υπάρχει και η διεθνής διάσταση. Η άνοδος του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν στην εξουσία, η αποχώρηση της Αμερικής από το Αφγανιστάν και το χαμηλό προφίλ της στα ζητήματα της Μέσης Ανατολής οδήγησαν τις χώρες της περιοχής να αγκαλιάσουν τη συμφιλίωση και όχι τον ανταγωνισμό.
Ως εκ τούτου, η κυβέρνηση Μπάιντεν ενθαρρύνει επίσης στενότερη συνεργασία Τουρκίας-Σαουδικής Αραβίας στην περιοχή. Η Τουρκία έχει τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό στο ΝΑΤΟ και η Άγκυρα συνέβαλε καθοριστικά στην έναρξη μιας πρωτοβουλίας του ΝΑΤΟ γνωστή ως Istanbul Cooperation Initiative, η οποία στοχεύει στην οικοδόμηση εταιρικών σχέσεων μεταξύ της συμμαχίας και των χωρών του Κόλπου, ενώ η Σαουδική Αραβία είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας πετρελαίου στον κόσμο.
Το πρόσφατο κλίμα συμφιλίωσης και οι συστημικοί παράγοντες παρέχουν μια μοναδική ευκαιρία στις περιφερειακές χώρες να επαναβαθμονομήσουν τις προσεγγίσεις τους μεταξύ τους, επιστρέφοντας από τη σκληρή δύναμη στην ήπια ισχύ.
Η Άγκυρα και το Ριάντ θα πρέπει να διαμορφώσουν την εξωτερική τους πολιτική σύμφωνα με τα δικά τους καλύτερα συμφέροντα, ενώ θα εξετάσουν επίσης πολλούς πιθανούς τομείς συνεργασίας.
Τελικά, οποιαδήποτε βελτίωση των σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Σαουδικής Αραβίας είναι πιθανό να ενισχύσει τη στάση τους στις διπλωματικές πλατφόρμες, ενώ παράλληλα θα ενισχύσει τις θέσεις τους όσον αφορά την αντιμετώπιση κοινών απειλών."
Διαπιστώσεις -Συμπεράσματα
Από τα παραπάνω διαφαίνεται η τουρκική οπτική βελτίωσης των σχέσεων Άγκυρας-Ριάντ, η οποία όμως δεν εμπεριέχει ως περιοχή συνεργασίας τη ΝΑ Μεσόγειο και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Θα λέγαμε ότι πολύ επιδέξια αποφεύγεται και η παραμικρή μνεία πάνω στα παραπάνω ζητήματα τα οποία ενδιαφέρουν άμεσα Ελλάδα και Κύπρο.
Ο λόγος είναι ότι επιθυμεί η τουρκάλα αναλύτρια να βγάλει από το κάδρο ζητήματα για τα οποία Τουρκία και Σαουδική Αραβία έχουν εντελώς διαφορετική αλλά και μη αναστρέψιμη προσέγγιση, αφού το Ριάντ είναι πλέον στρατηγικό σύμμαχος της Αθήνας , την οποία εποφθαλμιά η Άγκυρα.
