Η Αριάν εξηγεί στο ντοκιμαντέρ "Commander Arian" της Ισπανίδας Άλμπα Σοτόρα πώς αποφάσισε να πολεμήσει για τα δικαιώματα των γυναικών και να πολεμήσει κατά του ISIS.
«Όταν ήμουν παιδί, ένα κορίτσι απήχθη κοντά στο μέρος όπου ζούσαμε. Τη βίασαν και έμεινε έγκυος. Ήταν 12 ή 13 ετών. 'Οταν η οικογένειά της τη βρήκε και παρατήρησε την εγκυμοσύνη της, τη σκότωσαν. Φοβήθηκα και θέλησα να δραπετεύσω από αυτή τη ζωή. Σκέφτηκα, είμαι η Αριάν, τι πρέπει να κάνω; Τι πρέπει να κάνω στο μέλλον; Τι είδος γυναίκας θέλω να είμαι; Σίγουρα, αν δεν πολεμήσεις για αυτόν τον σκοπό, θα ζήσεις σαν σκλάβα. Το λέω πάντα: ως γυναίκες δεν έχουμε άλλη επιλογή από αυτή τη ζωή (της μαχήτριας). Μαχόμαστε για να μπορούν οι άνθρωποι να ζουν με την κουλτούρα τους και τα δικαιώματά τους»: με τις λίγες αυτές φράσεις, η διοικήτρια Αριάν εξηγεί στο ντοκιμαντέρ "Commander Arian" της Ισπανίδας Άλμπα Σοτόρα (Alba Sotorra) πώς αποφάσισε να πολεμήσει για τα δικαιώματα των γυναικών και τελικά να στραφεί στον ένοπλο αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους (ISIS, DAESH) στη Ροζάβα (δυτικό Κουρδιστάν), μια de facto αυτόνομη περιοχή στη Βόρεια και Βορειοδυτική Συρία, στα δυτικά του ποταμού Τίγρη, εκεί όπου βρίσκονται τα πολύπαθα καντόνια του Κομπάνι και του Αφρίν.
Η στροφή της στον ένοπλο αγώνα παραλίγο να αποβεί μοιραία: η "havel" ("φίλη", "σύντροφος", "συνοδοιπόρος" στα κουρδικά) Αριάν δέχτηκε πέντε σφαίρες και κινδύνεψε να χάσει τη ζωή της. Καθώς μια γυναίκα φρόντιζε τις πληγές της, προσπαθώντας να την αποτρέψει από το να τις δει, της λέει «άσε με να δω, είναι το σώμα μου» και λίγο μετά συνειδητοποιεί πως η μυρωδιά της άλλαξε αφότου τραυματίστηκε. Για καιρό στεκόταν με δυσκολία στα πόδια της. «Οι γιατροί μού έλεγαν "θα πεθάνεις" και τους έλεγα "όχι, δεν μπορώ να πεθάνω! Έχω πολλά ακόμη να κάνω"» λέει. Πράγματι, παρά τον παραλίγο θανάσιμο τραυματισμό της, εξακολουθεί να μάχεται καθημερινά για αυτό που οι άνθρωποι στη Ροζάβα θεωρούν μια τεράστια κοινωνική αλλαγή, επισημαίνοντας ότι κατάφεραν να εδραιώσουν ένα σύστημα συμπροεδρίας με απόλυτη ισοτιμία ανδρών και γυναικών και μέσα από αυτό να εισάγουν μια σειρά άλλων καινοτομιών, όπως η κοινωνική κατοικία των γυναικών, οι ακαδημίες, τα κέντρα υγείας και οι συνεταιρισμοί.
Περίπου έναν χρόνο μετά το ξέσπασμα του εμφυλίου στη Συρία, το 2012-2013 συγκεκριμένα, μια ομάδα γυναικών της κουρδικής αντίστασης δημιούργησε τις Μονάδες Προστασίας Γυναικών, που έγιναν διεθνώς γνωστές με το αρκτικόλεξο "YPJ" (προϋπήρχαν οι YPG, μονάδες προστασίας του λαού). Και η Αριάν, γύρω στα 30 τότε, βρέθηκε στην πρώτη γραμμή του συριακού πολέμου, να διοικεί μια γυναικεία μονάδα καθοδόν προς το Κομπάνι. Στόχος της; Η ελευθερία από το Ισλαμικό Κράτος. Όχι μόνο η δική της, αλλά και της επόμενης γενιάς γυναικών. Χρειάζεται βέβαια να διευκρινιστεί ότι ο αγώνας των γυναικών της Ροζάβα δεν ήταν ένας αγώνας που "ξεπήδησε" αίφνης μέσα από τις στάχτες του πολέμου στη Συρία, αφού ο "σπόρος" προϋπήρχε, αναπτύχθηκε ιδεολογικά μέσα από πολλά χρόνια "πρακτικής επανάστασης", όπως παρατηρεί η σκηνοθέτιδα του ντοκιμαντέρ, Άλμπα Σοτόρα.
«Όσα έχουμε πετύχει απειλούνται. Ακούστε τη φωνή μας»
Το ντοκιμαντέρ «Commander Arian» της Άλμπα Σοτόρα προβλήθηκε πρόσφατα στις Βρυξέλλες, σε αίθουσα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, σε εκδήλωση που διοργάνωσε ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Στέλιος Κούλογλου. Μετά την προβολή του, η Αριάν έκανε παρέμβαση μέσω Skype κι περιέγραψε την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην Ροζάβα λέγοντας ότι οι συνθήκες είναι δύσκολες και οι επιθέσεις καθημερινές: «Πολεμάμε εδώ και έξι χρόνια με πολλές θυσίες όχι μόνο Κούρδων αλλά και από άλλες αραβικές και ευρωπαϊκές χώρες. Ζητώ από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να ακουστεί η φωνή μας και από όλους τους πολιτικούς θεσμούς να δράσουν ώστε να σταματήσει αυτή η βαρβαρότητα εναντίον των Κούρδων. Πολεμήσαμε σκληρά εναντίον του Ισλαμικού Κράτους και σχεδόν το νικήσαμε, όπως είδε όλος ο κόσμος. Όμως η Τουρκία μας επιτίθεται και ενισχύει έτσι το Ισλαμικό Κράτος, το οποίο συνεχίζει τις σφαγές. Ζητούμε από όσους πιστεύουν στην ελευθερία και στην αλληλεγγύη μεταξύ των ανθρώπων, να ενώσουν τις φωνές τους μαζί μας για να σταματήσουν αυτές οι βαρβαρότητες. Όλα όσα έχουμε πετύχει απειλούνται και δεν είναι σίγουρο ότι θα αντέξουν» είπε και ζήτησε ανθρωπιστική βοήθεια ενόψει του χειμώνα ώστε όλοι «να μπορέσουν να αντέξουν και να συνεχίσουν να μάχονται για τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές αξίες που παλεύουμε να προστατεύσουμε».
Η Άλμπα Σοτόρα έζησε επί χρόνια με τις γυναίκες του YPJ, προκειμένου να ολοκληρώσει το ντοκιμαντέρ της με κεντρικό πρόσωπο την Αριάν. «Φτιάχνοντας αυτή την ταινία έμαθα πολλά για το θάρρος και την κούραση. Πολλές φορές νόμιζα ότι δεν θα αντέξω, αλλά έβλεπα την Αριάν να συνεχίζει και να βοηθά. Να μην παραιτείται. Αυτά τα τρία χρόνια που πέρασα δίπλα στην Αριάν άλλαξαν τον τρόπο με τον οποίο βλέπω τον κόσμο και τη θέση μου σε αυτόν ως γυναίκα. Τώρα πια πιστεύω ότι εμείς οι γυναίκες μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο» δήλωσε η Σοτόρα.
«Είμαι γυναίκα, είμαι κινηματογραφίστρια, έχω καθήκον να βρεθώ εκεί!»
H Άλμπα Σοτόρα εξηγεί πώς αποφάσισε να ταξιδέψει στη Βόρεια Συρία, για να γυρίσει αυτό το ντοκιμαντέρ σε ένα περιβάλλον ακραίων συνθηκών, ζώντας επί τρία ολόκληρα χρόνια δίπλα στις παθιασμένες με τον σκοπό τους γυναίκες του UPJ: όπως λέει, αρχικά παρακολουθούσε τον YPJ μέσω των ειδησεογραφικών δελτίων, αλλά ένιωσε ότι ο τρόπος με τον οποίο απεικονίζονταν οι γυναίκες αυτές ήταν λίγο επιπόλαιος και ίσως και λίγο λανθασμένος. «Σκέφτηκα "είμαι γυναίκα, είμαι κινηματογραφίστρια", πρέπει να βρεθώ εκεί! Είχα δε συνδεθεί με τον κουρδικό αγώνα και το γυναικείο κίνημα στο Κουρδιστάν στο παρελθόν, με μια άλλη ταινία. Ήθελα λοιπόν να βρίσκομαι εκεί, το ένιωσα καθήκον μου ως γυναίκα, ως κινηματογραφίστρια και ως φεμινίστρια, θέλησα επίσης να βρίσκομαι εκεί προσωπικά, γιατί από μακριά όλο αυτό έμοιαζε απίστευτο, ακατανόητο. Τελικά, αυτή η ταινία ήταν μια από τις εντονότερες στιγμές της ζωής μου» μας λέει χαρακτηριστικά.
Τι είναι διατεθειμένοι να χάσουν οι άνθρωποι, για να κερδίσουν την ελευθερία;
Ερωτηθείσα τι -κατά τη γνώμη της- είναι διατεθειμένοι να χάσουν οι άνθρωποι, προκειμένου να κερδίσουν την ελευθερία τους, απαντά χωρίς δεύτερη σκέψη: «Τα πάντα! Γιατί ο αγώνας σου δεν είναι για τη δική σου ελευθερία μόνο. Μάχεσαι για την ελευθερία της κοινότητάς σου, των συνανθρώπων σου, για τους ανθρώπους γενικά. Οι γυναίκες αυτές είναι έτοιμες να δώσουν τη ζωή τους, ώστε η επόμενη γενιά γυναικών να ζει με διαφορετικό τρόπο, ώστε οι ίδιες οι συναγωνίστριές τους να ζουν με διαφορετικό τρόπο. Είναι ένας πολύ μεγάλος συμβιβασμός αυτός που κάνεις, αλλά ταυτόχρονα είναι ένας συμβιβασμός που γίνεται υπό συνθήκες πολύ- πολύ βαριάς αδικίας. Όταν λοιπόν νιώθεις ότι αυτή η αδικία δεν διαπράττεται μόνο σε βάρος σου, αλλά και σε βάρος των συνανθρώπων σου, νομίζω ότι τότε ακριβώς γίνεσαι πιο γενναίος και είσαι πιο έτοιμος να θυσιάσεις πολλά πράγματα για να σταματήσει η αδικία».
"Παρατώντας τα". Όχι από φόβο, αλλά από εξάντληση
Πόσο νέες προσχωρούν στο YPJ οι Κούρδισσες; Και πόσες τελικά τα παρατούν από φόβο, όταν δουν τι συμβαίνει στην πρώτη γραμμή; «Στην πρώτη γραμμή» εξηγεί η Άλμπα Σοτόρα «δεν υπάρχουν γυναίκες κάτω των 18 ετών. Η ...γηραιότερη ήμουν εγώ, που ήμουν 34-35 ετών το 2015. Τα κορίτσια κάτω των 18, που συνήθως προσχωρούν στον YPJ για να αποφύγουν γάμους ή ενδοοικογενειακή βία ή απλά συμμετέχουν γιατί νιώθουν έντονα αυτή την επιθυμία, κρατιούνται μακριά από την πρώτη γραμμή, κάπου όπου μπορούν για παράδειγμα να πάνε σχολείο (...). Δεν τα παρατούν τόσο πολλές στην πραγματικότητα. Κι αυτές που τα παρατούν, δεν το κάνουν τόσο από φόβο, όταν βλέπουν τη ζωή στην πρώτη γραμμή, έχω δει περισσότερες να τα παρατούν από εξάντληση. Για την ακρίβεια ένα από τα πιο σοκαριστικά πράγματα εκεί είναι η αντοχή τους, πώς κρατούν το ηθικό τους υψηλό, γιατί μερικές φορές η κατάσταση είναι πάρα πολύ δύσκολη. Γιατί υπάρχουν στιγμές, όπως κατά την πρόσφατη τουρκική επίθεση στο Αφρίν, που πολλές φίλες και φίλοι σκοτώνονται, στιγμές που λες "γουάου, γιατί πολεμάμε, όλη αυτή η προσπάθεια που καταβάλλουμε είναι τόσο εύκολο να συντριβεί από ένα τόσο ισχυρό κράτος" και τότε, σε τέτοιες περιπτώσεις, κάποιοι άνθρωποι εγκαταλείπουν τον αγώνα». Κατά την Αριάν, πολλοί άνθρωποι στη Ροζάβα σήμερα χάνουν τη ζωή τους όχι από κάποια σφαίρα στη διάρκεια των συγκρούσεων, αλλά κυρίως εξαιτίας ναρκών. Υπάρχουν πολλές νάρκες, όπως παρατηρεί.
Μια ουτοπία που έγινε πραγματικότητα και κίνητρο αντίστασης
Από την άλλη όμως, παρατηρεί η Ισπανίδα κινηματογραφίστρια, τις περισσότερες φορές το ηθικό είναι υψηλό. Για παράδειγμα, «το Κομπάνι καταστράφηκε πριν λίγα χρόνια, αλλά σήμερα έχει ήδη ανοικοδομηθεί πλήρως και πολλά πράγματα συμβαίνουν εκεί, χάρη στην αντίσταση αυτών των ανθρώπων. Έσωσαν την πόλη και κατόρθωσαν να έχουν εκεί αυτό το σύστημα για το οποίο αγωνίζονται, ονομάζεται "δημοκρατικός συνομοσπονδισμός" και συνηγορεί υπέρ της χειραφέτησης των γυναικών, της οικολογίας και της ισότητας. Και το σύστημα λειτουργεί, η ευκαιρία να εφαρμοστούν όλες αυτές οι ιδέες έμοιαζε ουτοπία πριν, αλλά τώρα λειτουργεί. Κι αυτό τις ενθαρρύνει να συνεχίζουν».
Πώς άλλαξε ο τρόπος που η κοινωνία στη Ροζάβα αντιμετωπίζει τις γυναίκες
Άλλαξε ο τρόπος με τον οποίο η κοινωνία στη Ροζάβα αντιμετωπίζει τις γυναίκες; «Υπήρξε ριζικός μετασχηματισμός στην αντίληψη της κοινωνίας για τις γυναίκες, γιατί οι γυναίκες ηγούνται αυτής της επανάστασης. Οι βασικές διοικήτριες της αντίστασης στο Κομπάνι ήταν γυναίκες και στους πιο υψηλούς βαθμούς του στρατού οι γυναίκες κατέχουν ηγετικές θέσεις. Και οι άνθρωποι της περιοχής, που όχι απλά είδαν τις γυναίκες να μάχονται για τα εδάφη τους, αλλά και να τα κερδίζουν, δεν υπάρχει κάτι που να μπορούν να αμφισβητήσουν πλέον. Εννοώ, πώς μπορούν να αμφισβητήσουν τώρα το δικαίωμα των γυναικών να κάνουν επιλογές και να αποφασίζουν για το μέλλον τους και το μέλλον των συνανθρώπων τους; (...) Είναι εκπληκτικό το πόσα επετεύχθησαν μέσα σε λίγα χρόνια και υπό συνθήκες πολέμου, ιδίως σε όρους χειραφέτησης των γυναικών και διασφάλισης των δικαιωμάτων τους. Είναι εκπληκτικό ότι οι γάμοι παιδιών, που ήταν κάτι υπέρ-συνηθισμένο, σταματούν. Ότι οι γάμοι από εξαναγκασμό επίσης σταματούν. Ότι οι δολοφονίες τιμής, κάποτε κοινές στην περιοχή, έχουν καταλυθεί. Ότι η βία κατά των γυναικών, που ήταν "κανονικότητα", τώρα είναι πλήρως ελεγχόμενη και παρακολουθείται, ότι υπάρχουν κοινωνικές κατοικίες για την προστασία των γυναικών, που ονομάζονται "malajin", σε κάθε γειτονιά και διοικούνται από γυναίκες της γειτονιάς (...) Όλα αυτά είχαν τεράστιο αντίκτυπο στη θέση των γυναικών. Σήμερα, ακόμη και τα περιστατικά βίας εναντίον τους δεν είναι πολλά, γιατί οι άντρες φοβούνται πλέον και γνωρίζουν ότι δεν έχουν ασυλία όταν ασκούν βία» απαντά η Σοτόρο.
Γιατί βρίσκεσαι εδώ απόψε; είναι το τελευταίο ερώτημα προς την Ισπανίδα σκηνοθέτιδα. «Είμαστε εδώ για να ζητήσουμε την επίγνωση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της ΕΕ γενικά. Όταν έγινε η επίθεση στο Αφρίν, η ΕΕ γύρισε από την άλλη και δεν κατήγγειλε αυτό που γινόταν. Βρίσκομαι εδώ σήμερα, προκειμένου να ζητήσω από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να υψώσει τη φωνή του ενάντια στην αδικία και ιδίως ενάντια στην αδικία που διαπράττει το τουρκικό κράτος εναντίον της Ροζάβα» τονίζει.
«Ένα πρότυπο μοντέλο ειρήνης στη Μέση Ανατολή»
Το ντοκιμαντέρ "Commander Arian" είναι αφιερωμένο στην Άννα Κάμπελ, μια Βρετανίδα που στις 15 του περασμένου Μαρτίου έχασε τη ζωή της, σε ηλικία μόλις 26 ετών, στη διάρκεια βομβαρδισμού στο Αφρίν, όπου πήγε ως εθελόντρια να πολεμήσει στο πλευρό των Κουρδισσών. Ο πατέρας της, o μουσικός Ντιρκ Κάμπελ (Dirck Campbell), βρέθηκε κι αυτός στις Βρυξέλλες, για τον ίδιο λόγο με την Άλμπα Σοτόρα. «Εάν η Ροζάβα χαθεί μετά τον πόλεμο, εάν συντριβεί από τον Άσαντ, θα χαθεί μαζί της και ένα πρότυπο μοντέλο ειρήνης στη Μέση Ανατολή» δηλώνει.
«Δεν είμαι πια ο Ντιρκ Κάμπελ, αλλά ο πατέρας της Άννα και ο σκοπός της είναι ο σκοπός μου»
O Ντιρκ Κάμπελ σημείωσε: «Βρίσκομαι σήμερα στο Ευρωκοινοβούλιο, γιατί θέλω να βοηθήσω τον κόσμο να καταλάβει την πολιτική κατάσταση εκεί. Δεν μπορώ να κάνω κάτι για την κόρη μου, δεν γυρίζει πίσω. Ακόμη και το σώμα της κείτεται στο χώμα της Ροζάβα, πιθανότατα σε εκατοντάδες κομμάτια, και ακόμη δεν μπορώ να διεκδικήσω την επιστροφή του στην Αγγλία. Αυτό όμως, δεν είναι σημαντικό, δεν θα ήταν σημαντικό για την Άννα να επιστρέψει το σώμα της στην Αγγλία. Αυτό που θα ήταν σημαντικό για την Άννα θα ήταν να υποστηρίξει και ο υπόλοιπος κόσμος τον σκοπό για τον οποίο η ίδια και χιλιάδες Κούρδοι θα ήταν έτοιμοι να δώσουν τη ζωή τους. Θα έκανα οτιδήποτε στο πλαίσιο των δυνατοτήτων μου, για να στρέψω την προσοχή εκεί. Αυτό μπορώ να κάνω για την Άννα τώρα. Δεν μπορούσα να την εμποδίσω να πάει, δεν μπορούσα να εμποδίσω το θάνατό της, αλλά μπορώ να κάνω τον σκοπό της σκοπό μου. Δεν είμαι πια ο Ντιρκ Κάμπελ. Είμαι ο πατέρας της Άννα και ο σκοπός της είναι ο σκοπός μου...».
