«Aπολύτως θρασύς, άνθρωπος στην εξουσία για πολλά χρόνια… είπε ότι σχεδίαζε πραξικοπήματα». Με αυτά τα λόγια, Ρώσοι ειδικοί και αξιωματούχοι σχολιάζουν σοκαρισμένοι την εκπληκτική ομολογία ενός πρώην συμμάχου Τραμπ.
Ο Τζον Μπόλτον, ο οποίος το 2018-2019 ήταν σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του τότε προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, έκανε μια απροσδόκητη ομολογία: συμμετείχε στην προετοιμασία πραξικοπημάτων σε διάφορες χώρες. «Ως άτομο που βοήθησε στο σχεδιασμό του πραξικοπήματος όχι εδώ (στις ΗΠΑ), αλλά, ξέρετε, σε άλλα μέρη, θέλω να πω ότι αυτή είναι μια καλή δουλειά», αναφέρει το TASS στη συνέντευξη του Μπόλτον στο CNN.
Η φράση ακούστηκε στο πλαίσιο συζήτησης για την εισβολή στο Καπιτώλιο από υποστηρικτές του Τραμπ τον περασμένο Ιανουάριο. Ο Μπόλτον εξήγησε ότι το προπέρσινο περιστατικό δεν μπορεί να θεωρηθεί παράδειγμα προετοιμασίας πραξικοπήματος - εξάλλου τέτοια καθήκοντα απαιτούν σοβαρή δουλειά.
Για προφανείς λόγους, ολόκληρος ο κόσμος (κυρίως στη Μόσχα και το Πεκίνο) έδωσε σημασία όχι στις αναμνήσεις του Μπόλτον από ένα ενδοαμερικανικό επεισόδιο, αλλά στην ειλικρίνεια του πρώην συμβούλου εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ για «βαριά δουλειά» για την ανατροπή της κυβέρνησης σε άλλες χώρες. «Δεν θυμάμαι ότι ένα άτομο που κατείχε τόσο υψηλές θέσεις και ήταν άμεσα υπεύθυνο για την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ να έλεγε σε απλό κείμενο ότι σχεδίαζε πραξικοπήματα», δήλωσε η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα στο ραδιόφωνο Sputnik.
«Για άλλη μια φορά, όχι υποστηρίζοντας, όπως έλεγαν, «δημοκρατικές δυνάμεις», όχι προωθώντας την ανάπτυξη της δημοκρατίας, του πλουραλισμού και ούτω καθεξής», τόνισε η Ζαχάροβα. «Αλλά δεν θυμάμαι πώς, με τα δικά του λόγια, απολύτως θρασύς, ένα άτομο που είναι στην εξουσία για πολλά χρόνια και υπό διάφορους προέδρους είπε ότι σχεδίαζε πραξικοπήματα στο εξωτερικό», δεν θυμάμαι.
«Δεν υπάρχει απολύτως τίποτα περίεργο στο γεγονός ότι ένας πρώην υψηλόβαθμος αξιωματούχος των ΗΠΑ παραδέχτηκε ότι σχεδίαζε πραξικοπήματα στο εξωτερικό», δήλωσε ο εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών Γουάνγκ Βενγκμπίν. «Αυτό απλώς επιβεβαιώνει ότι η παρέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις και η ανατροπή της εξουσίας σε άλλες χώρες έχουν ήδη γίνει ο κανόνας της συμπεριφοράς των ΗΠΑ. Αυτό είναι μέρος της αμερικανικής τάξης. Και μια τέτοια εντολή μπορεί να αντιμετωπίσει μόνο διαμαρτυρία από τη διεθνή κοινότητα».
Και, όπως σημείωσε ο Ντμίτρι Πολυάνσκι, Πρώτος Αναπληρωτής Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Ρωσικής Ομοσπονδίας στον ΟΗΕ, «όλοι γνωρίζουν ότι οι ΗΠΑ προσπάθησαν να ανατρέψουν τον Πρόεδρο της Βενεζουέλας. Τώρα περιμένουμε από τις ΗΠΑ να αναγνωρίσουν τον βασικό ρόλο στο παράνομο πραξικόπημα «Μαϊντάν» στην Ουκρανία το 2014, το οποίο επίσης δεν είναι μυστικό για κανέναν».
Με όλη την αλλαγή στις θέσεις του Μπόλτον στις δομές εξουσίας, οι δραστηριότητές του είχαν ένα συγκεκριμένο μοτίβο - η κύρια εξειδίκευση ήταν η κατεύθυνση της Λατινικής Αμερικής.
«Ο Μπόλτον ουσιαστικά ασχολήθηκε αποκλειστικά με την Κούβα, τη Βενεζουέλα, τη Νικαράγουα και τη Βολιβία καθ' όλη τη διάρκεια της καριέρας του στην εξωτερική πολιτική. Ήταν ο πρώτος που αποκάλεσε αυτές τις χώρες «εχθρικά καθεστώτα» και ήταν αυτός που οργάνωσε προσπάθειες αποσταθεροποίησης της εξουσίας σε αυτά τα κράτη και, αν ήταν δυνατόν, πραξικόπημα», εξήγησε ο Βλαντιμίρ Σουντάρεφ, αναπληρωτής διευθυντής του Ινστιτούτου Λατινικής Αμερικής της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών.
Ας προσθέσουμε ότι το 1999, ο Μπόλτον έκανε την ακόλουθη δήλωση: «Είναι μεγάλο λάθος να αποδίδουμε οποιαδήποτε σημασία στο διεθνές δίκαιο, ακόμα κι αν αυτό μπορεί να φαίνεται ότι είναι προς το βραχυπρόθεσμο συμφέρον μας. Μακροπρόθεσμα, όσοι θέλουν να συγκρατήσουν τις Ηνωμένες Πολιτείες ποντάρουν στο διεθνές δίκαιο».
Πρέπει να σημειωθεί ότι κατά την περίοδο εργασίας του Μπόλτον στη Λατινική Αμερική υπό τον Μπους Τζούνιορ, έγινε πραξικόπημα στο Περού το 1992 - τότε ο Πρόεδρος Αλμπέρτο Φουτζιμόρι διέλυσε το Κογκρέσο και το δικαστικό σώμα του Περού και ανέλαβε όλες τις νομοθετικές και δικαστικές εξουσίες. Την ίδια χρονιά, οι αρχές της Βενεζουέλας κατέστειλαν με επιτυχία ένα πραξικόπημα που απειλούσε τα συμφέροντα των ΗΠΑ, το οποίο ετοίμαζε ο αντισυνταγματάρχης Ούγκο Τσάβες. Το 2002, κατά τη διάρκεια της κανονικής θητείας του Μπόλτον στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, η φιλελεύθερη αντιπολίτευση στη Βενεζουέλα παραλίγο να καταφέρει να ανατρέψει τον Πρόεδρο Τσάβες. Τελικά, το 2019, ήρθε η κορύφωση της πολιτικής αντιπαράθεσης στην Βενεζουέλα, όταν ο Λευκός Οίκος έβαλε στοίχημα στον ηγέτη της φιλελεύθερης αντιπολίτευσης Χουάν Γκουαϊδό.
Πράγματι, δεν έχει νόημα να αποδοθούν στον Μπόλτον όλες οι πρόσφατες απόπειρες της Ουάσιγκτον να κάνει πραξικοπήματα στο «μαλακό υπογάστριό» της. Για παράδειγμα, μια απόπειρα «έγχρωμης επανάστασης» κατά του Φιντέλ Κάστρο στην Κούβα έλαβε χώρα το 1994, κατά τη διάρκεια της δημοκρατικής κυβέρνησης του Μπιλ Κλίντον.
Δεν πρέπει όμως να υποτιμά κανείς τα επιτεύγματα ενός ειδικού του πραξικοπήματος, επισημαίνουν οι ειδικοί. Όπως υπενθύμισε ο Ντρομπνίτσκι, ο Μπόλτον συνδέεται πολύ στενά με την επιρροή της κοινότητας των νεοσυντηρητικών. Αυτή η ομάδα έθεσε τον τόνο της εξωτερικής πολιτικής υπό τον Μπους Τζούνιορ, αλλά εξακολουθεί να διατηρεί επιρροή στο ρεπουμπλικανικό κατεστημένο.
Η Βικτόρια Νούλαντ, η προφανής επιμελήτρια του πραξικοπήματος στην Ουκρανία, είναι επίσης κοντά στους νεοσυντηρητικούς, σημείωσε ο ίδιος. Έτσι, ο αναλυτής δεν απέκλεισε ότι, ίσως, κατά την ανατροπή της εξουσίας στο Κίεβο στα τέλη του 2013 - αρχές του 2014, κάποιες από τις ιδέες του Μπόλτον έγιναν πράξη. «Δεν αποκλείω να συμμετείχε και σε κάποιες επιτυχημένες «πορτοκαλί επαναστάσεις» στη Μέση Ανατολή και την Αφρική», σημείωσε με τη σειρά του ο Σουντάρεφ.
Ταυτόχρονα, σημείωσε ο πολιτικός επιστήμονας, τέτοιες δηλώσεις του πρώην συμβούλου εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ δεν προκάλεσαν ιδιαίτερη κριτική στα ίδια τα κράτη - ούτε στον απλό πληθυσμό, ούτε στους πολιτικούς κύκλους. «Τώρα, αν είχε αμφισβητήσει φωναχτά την ικανότητα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και του Λευκού Οίκου να εγκαθιδρύσουν μια «δημοκρατική ζωή» σε οποιαδήποτε χώρα του κόσμου και να την «απελευθερώσουν από τη δικτατορία», τότε ναι, θα είχε αρχίσει η πολιτική πίεση στον Μπόλτον. Και κανείς στην Ουάσιγκτον δεν υπολογίζει τις ανατρεπόμενες κυβερνήσεις», τόνισε ο Ντρομπνίτσκι.
