Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι το Αμερικανικό μαχητικό αεροσκάφος 5ης γενιάς των ΗΠΑ F-35 ότι είναι ένα πραγματικό υπερόπλο χάρη, στις πολλαπλές δυνατότητες που έχει και στον ρόλο που μπορεί να παίξει ως εναέριο κέντρο Διοίκησης των επιχειρήσεων, εντοπίζοντας εχθρικούς στόχους και παρέχοντας τις πληροφορίες για αυτούς σε άλλα εναέρια, θαλάσσια και χερσαία οπλικά συστήματα στα πλαίσια της διαλειτουργικότητας, επαυξάνοντας δραματικά την ακρίβεια, φονικότητα και συντονισμό των φίλιων πυρών.
Ωστόσο ακόμη και αυτό το υπερόπλο σε μια περίπτωση, σύμφωνα με έγκριτο Βουλγαρικό ΜΜΕ, "δεν μπόρεσε να εντοπίσει συστοιχία Ρωσικών αντιαεροπορικών S-300 και συγκεκριμένα μια που βρισκόταν στο έδαφός της Λευκορωσίας κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία, αν και είχε πληροφόρηση από επίγειο σταθμό στην Γερμανία για την ύπαρξή της εκεί."
Οι τρείς (3) τρόποι λειτουργίας των S-300
Το σύστημα αεράμυνας S-300PMU-1 έχει τρείς (3) τρόπους λειτουργίας, που είναι η «κανονική λειτουργία», η «λειτουργία μάχης» και η «εφεδρική λειτουργία πολέμου».
Η "κανονική λειτουργία" χρησιμοποιείται σε καιρό ειρήνης και προορίζεται για τακτική εκπαίδευση και συντήρηση του συστήματος.
Η «λειτουργία μάχης» χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια στρατιωτικών επιχειρήσεων, όταν το σύστημα εμπλέκεται ενεργά στον εντοπισμό και την εμπλοκή στόχων.
Η «εφεδρική λειτουργία πολέμου», όπου το S-300PMU-1 έχει απενεργοποιήσει τη λειτουργία ενεργής σάρωσης και έχει μεταβεί σε λειτουργία παθητικής σάρωσης.
Δηλαδή το ρωσικό σύστημα αεράμυνας δεν αναζητά τον εχθρό, αλλά μόνο ακούει με το παθητικά ενεργοποιημένο σύστημα αεράμυνας του. Όταν το ραντάρ S-300 μόνο ακούει, δεν επιστρέφει σήματα και συνεπώς είναι ανέφικτος ο εντοπισμός του και κατ' επέκταση της αντιαεροπορικής συστοιχίας, από εχθρικά μαχητικά αεροσκάφη όπως το F-35, καθώς το μαχητικό αεροσκάφος δεν λαμβάνει ενεργά σήματα.
Το περιστατικό
Όπως αφηγείται ο πιλότος Craig Andrle, ο ρόλος του ήταν να πετάξει το F-35 του πολύ κοντά στον Ουκρανικό εναέριο χώρο και το ραντάρ του αεροπλάνου να κάνει "σάρωση" στη χώρα, παρέχοντας πληροφορίες στους Ουκρανούς.
Με αυτόν τον τρόπο, υπενθυμίζει ο Andrle, όχι μόνο διατηρήθηκε η μαχητική ικανότητα του ΝΑΤΟ κατά τη διάρκεια του πολέμου, αλλά και οι πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν παρασχέθηκαν στην ουκρανική διοίκηση. Αλλά μια ιστορία του τραβάει την προσοχή μας περισσότερο από τις καθημερινές του δραστηριότητες.
Θυμάται ότι σε μια από τις πτήσεις του, ο επίγειος έλεγχος στη Γερμανία τον ενημέρωσε ότι βρισκόταν στη Λευκορωσία ένα συγκεκριμένο ρωσικό σύστημα αεράμυνας S-300PMU-1 σοβιετικής σχεδίασης. Ο Andrle κλήθηκε να χρησιμοποιήσει το ραντάρ του F-35 καθώς περνούσε πέρα από τα σύνορα Ουκρανίας-Πολωνίας-Λευκορωσίας για να επιβεβαιώσει τη θέση του συστήματος.
Ο Andrle εξεπλάγη πολύ όταν δεν εντόπισε καθόλου το σύστημα αεράμυνας, το οποίο, σύμφωνα με άλλες πληροφορίες, βρισκόταν εκεί μέχρι πριν από ώρες. Αργότερα προέκυψε ότι το S-300PMU-1 βρισκόταν σε κατάσταση «εφεδρικής λειτουργίας πολέμου».
Τι διασφαλίζει η «εφεδρική λειτουργία πολέμου»;
Η «εφεδρική λειτουργία πολέμου» είναι ένα χαρακτηριστικό του συστήματος αεράμυνας S-300PMU-1 που του επιτρέπει να λειτουργεί με περιορισμένη δυνατότητα, ακόμη και αν κάποια από τα εξαρτήματά του αποσυνδεθούν ή καταστραφούν κατά τη διάρκεια μιας σύγκρουσης.
Αυτή η λειτουργία έχει σχεδιαστεί για να διασφαλίζει ότι το σύστημα μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί ακόμα κι αν υποστεί ζημιά από εχθρικά πυρά ή άλλες απειλές.
Όταν το S-300PMU-1 βρίσκεται σε λειτουργία "war Reserve", θα μεταβεί αυτόματα σε ανταλλακτικά συστήματα εάν τα κύρια καταστραφούν ή καταστραφούν. Για παράδειγμα, εάν καταστραφεί μια κεραία ραντάρ, το σύστημα θα μεταβεί σε μια εφεδρική κεραία για να συνεχίσει να παρακολουθεί στόχους. Αυτό βοηθά να διασφαλιστεί ότι το σύστημα μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί αποτελεσματικά ακόμη και κάτω από εχθρικές επιθέσεις.
Σε αυτή τη λειτουργία, το σύστημα απενεργοποιείται μερικώς ή πλήρως, αφήνοντας ενεργά μόνο τα βασικά στοιχεία. Αυτό μειώνει τη φθορά του συστήματος καθώς και εξοικονομεί καύσιμα και άλλους πόρους.
Ωστόσο, παρά το γεγονός αυτό, το σύστημα συνεχίζει να παρέχει κάλυψη αεράμυνας μερικώς.
Μειονεκτήματα
Ένα σημαντικό μειονέκτημα είναι ότι το σύστημα είναι λιγότερο ανταποκρινόμενο και λιγότερο ικανό να ανιχνεύει και να ανταποκρίνεται σε απειλές όταν βρίσκεται σε αυτήν τη λειτουργία. Αυτό μπορεί να το καταστήσει ευάλωτο στην επίθεση, ειδικά εάν ο εχθρός μπορεί να εξαπολύσει μια αιφνιδιαστική επίθεση ή να κατακλύσει το σύστημα με μεγάλο αριθμό στόχων.
Ένα άλλο πιθανό μειονέκτημα είναι ότι το σύστημα μπορεί να χρειαστεί περισσότερο χρόνο για να επανενεργοποιηθεί και να γίνει ξανά πλήρως λειτουργικό αφού βρίσκεται σε «εφεδρική λειτουργία πολέμου».
Αυτό μπορεί να είναι πρόβλημα εάν το σύστημα πρέπει να αναπτυχθεί γρήγορα ως απάντηση σε μια απειλή, καθώς ενδέχεται να μην είναι σε θέση να αντιδράσει εγκαίρως για να αποτρέψει μια επίθεση.
Σε γενικές γραμμές, η απόφαση για τη χρήση «εφεδρικής λειτουργίας πολέμου», θα πρέπει να βασίζεται σε προσεκτική αξιολόγηση των κινδύνων και των οφελών που εμπεριέχονται.
Αν και μπορεί να είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος εξοικονόμησης πόρων και παράτασης της διάρκειας ζωής του συστήματος, θα πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο όταν τα οφέλη υπερτερούν των πιθανών μειονεκτημάτων και κινδύνων.
Η αεράμυνα της Κρήτης-Δωδεκανήσων
Από τα προαναφερθέντα αντιλαμβανόμαστε την αναγκαιότητα ύπαρξης ενοποιημένης αντιαεροπορικής άμυνας σε μια χώρα, αφού θα μπορούσε μια συστοιχία S-300 να τελεί σε κατάσταση «εφεδρικής λειτουργίας πολέμου», μη αποκαλύπτοντας την θέση της στα εχθρικά μαχητικά αεροσκάφη, εφόσον καλυπτόταν από μία άλλη συστοιχία αντιαεροπορικών S-300 ή S-400 η οποία θα τελούσε σε «λειτουργία μάχης».
Στην περίπτωση της Ελληνικής αεράμυνας είναι γνωστό ότι στην Κρήτη υπάρχει συστοιχία S-300 με αποστολή την αντιαεροπορική κάλυψη Κρήτης και μέρους των Δωδεκανήσων.
Με βάση τα παραπάνω, θα πρέπει κατά την εκτίμησή μας να εξεταστεί το θέμα τυχόν μεταφοράς στην Κρήτη συστοιχίας μας Patriot που μπορεί να μην διασυνδεθεί με αυτή των S-300, αλλά ωστόσο θα παρέχει κάλυψη σε αυτή η οποία θα δύναται να λειτουργεί σε κατάσταση «εφεδρικής λειτουργίας πολέμου», μη αποκαλύπτοντας τη θέση της.
Τέλος όταν αποφασιστεί η μετακίνηση των Patriot σε άλλη θέση, τότε οι S-300 μας θα μεταπίπτουν από κατάσταση «εφεδρικής λειτουργίας πολέμου» σε κατάσταση «λειτουργία μάχης», αναλαμβάνοντας την ασφάλεια των πρώτων μέχρι να ταχθούν στη νέα τους θέση προκειμένου να αναλάβουν εκ νέου επιχειρησιακή δράση, οπότε και οι S-300 θα μετακινηθούν σε νέα θέση τελώντας εκ νέου σε κατάσταση «εφεδρικής λειτουργίας πολέμου», μη αποκαλύπτοντας τη θέση τους.
