Οι πολλοί πυρηνικοί σταθμοί της Ουκρανίας έχουν βρεθεί στο επίκεντρο της προσοχής, από την έναρξη της σύγκρουσης. Οι ρωσικές δυνάμεις, κατέλαβαν τον πυρηνικό σταθμό του Τσερνόμπιλ λιγότερο από 48 ώρες μετά την εισβολή των στρατευμάτων και κατέλαβαν επίσης, τον πυρηνικό σταθμό ηλεκτροπαραγωγής της Ζαπορίζια - τον μεγαλύτερο στην Ευρώπη - στις αρχές του πολέμου.
Τόσο το Κίεβο όσο και η Μόσχα, έχουν αλληλοκατηγορηθεί ότι βομβαρδίζουν τη Ζαπορίζια και η Ουκρανία λέει ότι η Ρωσία χρησιμοποιεί την τοποθεσία, ως de facto αποθήκη όπλων.
Οι ΗΠΑ διαθέτουν ευαίσθητη πυρηνική τεχνολογία σε πυρηνικό εργοστάσιο εντός της Ουκρανίας και προειδοποιούν τη Ρωσία να μην την αγγίξει, σύμφωνα με επιστολή που έστειλε το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ στη ρωσική κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας Rosatom.
Στην επιστολή, ο διευθυντής του Γραφείου Πολιτικής Μη Διάδοσης του Υπουργείου Ενέργειας, Αντρέα Φέρκιλ, λέει στον γενικό διευθυντή της Rosatom ότι, ο πυρηνικός σταθμός Ζαπορίζια «περιέχει πυρηνική τεχνική προέλευσης ΗΠΑ, δεδομένα που ελέγχονται από εξαγωγές από την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών».
Τα αγαθά, το λογισμικό και η τεχνολογία υπόκεινται σε ελέγχους εξαγωγών των ΗΠΑ, όταν είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν με τρόπο που υπονομεύει τα συμφέροντα εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ.
Η επιστολή του υπουργείου Ενέργειας, έρχεται καθώς οι ρωσικές δυνάμεις συνεχίζουν να ελέγχουν το εργοστάσιο, το οποίο είναι ο μεγαλύτερος πυρηνικός σταθμός στην Ευρώπη και βρίσκεται σε ένα τμήμα της περιοχής Ζαπορίζια που κατέλαβε η Ρωσία μετά την εισβολή της στην Ουκρανία.
Το εργοστάσιο έχει συχνά αποσυνδεθεί από το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της Ουκρανίας, λόγω έντονων ρωσικών βομβαρδισμών στην περιοχή, αυξάνοντας φόβους σε ολόκληρη την Ευρώπη για πυρηνικό ατύχημα.
Η πυρηνική εποπτεία των Ηνωμένων Εθνών, έχει εκφράσει σοβαρές ανησυχίες για επιθέσεις κοντά στο εργοστάσιο, προειδοποιώντας για τον κίνδυνο πυρηνικής καταστροφής.
Ενώ το εργοστάσιο εξακολουθεί να λειτουργεί φυσικά από ουκρανικό προσωπικό, η Rosatom το διαχειρίζεται. Το υπουργείο Ενέργειας προειδοποίησε τη Rosatom στην επιστολή ότι, είναι «παράνομο» για οποιονδήποτε Ρώσο υπήκοο ή οντότητα να χειρίζεται την αμερικανική τεχνολογία.
«Είναι παράνομο βάσει της νομοθεσίας των Ηνωμένων Πολιτειών για μη εξουσιοδοτημένα άτομα, συμπεριλαμβανομένων, ενδεικτικά, Ρώσων πολιτών και ρωσικών οντοτήτων, όπως η Rosatom και οι θυγατρικές της, να έχουν εν γνώσει και ηθελημένα πρόσβαση, κατοχή, έλεγχο, εξαγωγή, αποθήκευση, κατάσχεση, έλεγχος, επανεξαγωγή, αποστολή, μεταφορά, αντιγραφή, χειρισμό αυτής της τεχνολογίας ή τεχνικών δεδομένων ή κατευθύνει ή εξουσιοδοτεί άλλους να κάνουν το ίδιο, χωρίς αυτές οι ρωσικές οντότητες να γίνουν εξουσιοδοτημένοι παραλήπτες από τον Υπουργό των ΗΠΑ της Ενέργειας», », αναφέρει η επιστολή.
Ο Υπουργός Ενέργειας έχει τη θεσμική ευθύνη για την έγκριση της μεταφοράς μη διαβαθμισμένης μη στρατιωτικής πυρηνικής τεχνολογίας και βοήθειας σε ξένες δραστηριότητες ατομικής ενέργειας.
Μια άλλη επιστολή από τον Φέρκιλ προς τον Γενικό Επιθεωρητή του Υπουργείου Ενέργειας, περιγράφει την τεχνολογία που εξήγαγαν οι ΗΠΑ στην Ουκρανία για χρήση στο εργοστάσιο της Ζαπορίζια και επαναλαμβάνει ότι, το τμήμα «δεν έχει κανένα αρχείο για οποιαδήποτε τρέχουσα άδεια μεταφέρετε αυτήν την τεχνολογία και τα τεχνικά δεδομένα σε οποιονδήποτε Ρώσο υπήκοο ή οντότητα».
Να υπενθυμίσουμε ότι, ακριβώς λίγο πρίν την επίσκεψη του Ζελένσκι στην Πολωνία, ένα ουκρανικό drone αυτοκτονίας συνετρίβη στην περιοχή του πυρηνικού σταθμού Ζαπορίζια, σύμφωνα με τον Διοικητή της μονάδας των ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων, που διασφαλίζει την ασφάλεια του πυρηνικού σταθμού.
Ο Διοικητής της μονάδας διευκρίνισε επίσης ότι, οι ειδικοί είχαν καθορίσει τη μάρκα του drone - Warmate. Το WB Electronics Warmate, είναι ένα μικρο-περιπλανώμενο πυρομαχικό που αναπτύχθηκε από την Πολωνική αμυντική εταιρεία WB Group.
Ουκρανοί και δυτικοί στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες έχουν επανειλημμένα αποκαλέσει την περιοχή Ζαπορίζια, έναν από τους κύριους στόχους του Κιέβου, καθώς θα άνοιγε την πρόσβαση στην Αζοφική Θάλασσα και θα απέκλειε τον χερσαίο διάδρομο προς την Κριμαία.
Η Ρωσία θεωρεί την περιοχή Ζαπορίζια ως μέρος της επικράτειάς της από τις 30 Σεπτεμβρίου 2022, όταν ο Πούτιν και ο επικεφαλής της περιοχής, υπέγραψαν συμφωνία για την ένταξή της στη χώρα, μετά από δημοψήφισμα στο οποίο η συντριπτική πλειοψηφία του τοπικού πληθυσμού υποστήριξε να γίνει μέρος της Ρωσίας.
