Μια δύσκολη κατάσταση αναπτύσσεται γύρω από τον υδροηλεκτρικό σταθμό Καχόβσκαγια. Χθες, ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι (Volodymyr Zelensky) ανακοίνωσε την ναρκοθέτηση φράγματος και υδροηλεκτρικού σταθμού από ρωσικά στρατεύματα, λέγοντας ότι «η Ρωσία σκόπιμα δημιουργεί το έδαφος για μια μεγάλης κλίμακας καταστροφή στη νότια Ουκρανία». Στη Ρωσία, διαψεύδουν τη ναρκοθέτηση του φράγματος και ισχυρίζονται ότι τα ουκρανικά στρατεύματα προσπαθούν να το υπονομεύσουν. Η Ουκρανία αρνείται τέτοιες προθέσεις.
Νωρίτερα, ένας διαδραστικός χάρτης της πιθανής πλημμύρας της περιοχής Χερσώνα σε περίπτωση καταστροφής του φράγματος του υδροηλεκτρικού σταθμού Καχόβσκαγια εμφανίστηκε στα ρωσικά κανάλια Telegram. Αναμένεται να σηκωθεί ένα κύμα ύψους σχεδόν πέντε μέτρων, το οποίο θα φτάσει στη Χερσώνα σε δύο ώρες. Ωστόσο, στην Ουκρανία αυτοί οι υπολογισμοί δεν έχουν επιβεβαιωθεί επίσημα. Αυτό απέχει πολύ από την πρώτη απειλή που σχετίζεται με τα υδροηλεκτρικά φράγματα στον Δνείπερο.
Συζητήθηκαν στο παρελθόν οι πιθανές συνέπειες των επιθέσεων στον υδροηλεκτρικό σταθμό του Κιέβου στο Βίσγκοροντ. Επιπλέον, εκείνη την εποχή, ορισμένοι οικολόγοι ζωγράφισαν τις πιο αποκαλυπτικές εικόνες, προφητεύοντας τον θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων, τις πλημμύρες μεγάλων εδαφών και την άνοδο της ραδιενεργής "λάσπης του Τσερνομπίλ" από τον πυθμένα της δεξαμενής του Κιέβου. Στη συνέχεια, άλλοι ειδικοί διέψευσαν τέτοια σενάρια.
Σε γενικές γραμμές, άρχισαν να μιλούν για τις απειλές που σχετίζονται με τα φράγματα του δικτύου του Δνείπερου πολύ πριν από τον πόλεμο. Έτσι, το 2020, επιστήμονες από το Εθνικό Οικολογικό Συμβούλιο της Ουκρανίας ανακοίνωσαν τον σχηματισμό κενών στο σχεδιασμό του υδροηλεκτρικού σταθμού Κανίβ, εξαιτίας των οποίων υπάρχει κίνδυνος μεγάλης κλίμακας καταστροφής με πλημμύρα σημαντικού τμήματος του Τσερκάσι. Και αν συμβεί αυτό, τότε τα φράγματα, που βρίσκονται κάτω από τον Δνείπερο, φέρεται ότι «θα αρχίσουν να πέφτουν σύμφωνα με την αρχή του ντόμινο».
Είναι σαφές ότι ο πόλεμος και οι απειλές για χτυπήματα στα φράγματα αυξάνουν κατά καιρούς αυτούς τους κινδύνους.
Από τη μία πλευρά, σύμφωνα με τον Γιούρι Κορολτσούκ, αναλυτή στο Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών, δεν είναι τόσο εύκολο να καταστραφεί εντελώς ένα φράγμα, προκαλώντας μια μεγάλης κλίμακας καταστροφή: οι κατασκευές χτίστηκαν κατά τη σοβιετική εποχή, λαμβάνοντας υπόψη τον στρατιωτικό κίνδυνο και έχουν σημαντικό περιθώριο ασφάλειας. Από την άλλη πλευρά, είναι ακόμη πιθανές εκρήξεις και μερική καταστροφή φραγμάτων.
Τι είναι το δίκτυο του Δνείπερου
Ο υδροηλεκτρικός σταθμός Καχόβσκαγια και το φράγμα του Καχόβκα, για το οποίο οι αρχές μιλούν τώρα για τον κίνδυνο έκρηξης, αποτελούν μέρος του μεγάλου δικτύου υδροτεχνικών κατασκευών του Δνείπερου που κατασκευάστηκαν κατά τη σοβιετική εποχή.
Εκτός από τον υδροηλεκτρικό σταθμό Καχόβσκαγια, ο καταρράκτης περιλαμβάνει τους υδροηλεκτρικούς σταθμούς Κιέβου (Βισγκορόντ), Κρεμεντσούγκ (Σβετλοβόντσκ), Σρεντνεπρόβσκαγια (Καμένσκογιε), Ντνεπρόβσκαγια (Ζαπορίζια) και Κανέβσκαγια, καθένας από τους οποίους βρίσκεται σε μια δεξαμενή και έχει ένα φράγμα.
Η συνολική έκταση των δεξαμενών του Δνείπερου είναι περίπου 7 χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα και ο συνολικός όγκος του συσσωρευμένου νερού είναι σχεδόν 44 κυβικά χιλιόμετρα. Αυτά είναι τεράστια αποθέματα νερού. Η μερίδα του λέοντος των ουκρανικών δεξαμενών συγκεντρώνεται κατά μήκος του Δνείπερου.
Τα τελευταία χρόνια, υπό το πρίσμα της πράσινης πορείας, αποφασίστηκε η επέκταση του δικτύου αντλιοθηκών και υδροηλεκτρικών σταθμών. Συγκεκριμένα, σχεδιάστηκε να αυξηθεί ο καταρράκτης του Δνείπερου κατά δύο ακόμη σταθμούς. Πριν από τον πόλεμο, υπήρχε μια διαδικασία προετοιμασίας για την κατασκευή των Κανέβσκαγια PSP και Καχόβσκαγια HPP-2.
Οι υδροηλεκτρικοί σταθμοί περιλαμβάνονται στην ομάδα της ευέλικτης παραγωγής (μαζί με θερμοηλεκτρικούς σταθμούς και θερμοηλεκτρικούς σταθμούς) και αποτελούν σημαντικό μέρος του διασυνδεδεμένου ενεργειακού συστήματος, αν και πάντα επικρίνονταν από περιβαλλοντολόγους, λέει ο Κορολτσούκ. Η εγκατεστημένη ισχύς της εγχώριας υδροηλεκτρικής ενέργειας, σύμφωνα με την Ukrhydroenergo, είναι 7.350 MW.
Οι επιστήμονες ονόμασαν τον καταρράκτη του Δνείπερου ωρολογιακή βόμβα. Ο κύριος κίνδυνος είναι ότι οι υδροηλεκτρικοί σταθμοί κατασκευάστηκαν σε περιοχές πυκνοκατοικημένων περιοχών και οι περιοχές των ταμιευτήρων είναι πολύ μεγάλες. Δηλαδή, οποιαδήποτε έκτακτη ανάγκη με φράγματα μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφικές συνέπειες. Πρόσφατα, στην εξειδικευμένη κοινότητα, είπαν επίσης ότι πολλά φράγματα εξαντλούνται από τους πόρους τους, υπήρξαν προτάσεις ακόμη και για παροπλισμό της αντλίας αποθήκευσης ηλεκτροπαραγωγής και για αποστράγγιση και ανάκτηση δεξαμενών.
Αλλά με το ξέσπασμα ενός πολέμου πλήρους κλίμακας, οι κίνδυνοι αυξήθηκαν πολλαπλάσια.
Πλημμύρες, αδιαπέραστα έλη, ραδιενέργεια
Ακόμη και στην αρχή του πολέμου, η οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων «Ecology, Law, Man» προέβλεψε μεγάλους κινδύνους για τους ουκρανικούς υδροηλεκτρικούς σταθμούς. Το δίκτυο του Δνείπερου διακρίθηκε ιδιαίτερα.
Οι ειδικοί αυτής της οργάνωσης υπολόγισαν επίσης τους κύριους κινδύνους για τον πληθυσμό σε περίπτωση ζημιάς στην υποδομή του ΥΗΣ. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις τους, σε περίπτωση ζημιάς στο φράγμα του υδροηλεκτρικού σταθμού του Δνείπερου, ο ρυθμός ανόδου του νερού θα είναι 4-5 μέτρα ανά δευτερόλεπτο και σε στενότερα μέρη πολύ υψηλότερος.
Για τον υδροηλεκτρικό σταθμό Κρεμεντσούγκ, οι αναλυτές έδωσαν την ακόλουθη ευθυγράμμιση. Σε περίπτωση θραύσης του φράγματος, 70 οικισμοί ενδέχεται να πέσουν στην πλημμυρική ζώνη και να υποφέρουν περίπου 200 χιλιάδες άνθρωποι.
Έτσι, σε περίπτωση θραύσης του φράγματος της δεξαμενής Κρεμεντσούγκ σε λιγότερο από 6 ώρες, η ροή του νερού θα φτάσει στο χωριό Φεντόροβκα, στην περιοχή Ζαπορίζια, σε 6 ώρες 18 λεπτά το κύμα θα φτάσει στο φράγμα του σταθμού υδροηλεκτρικής ενέργειας του Δνείπερου. Μετά από 20 ώρες, όταν το νερό φτάσει σε επίπεδο 53 μέτρων, το φράγμα του υδροηλεκτρικού σταθμού του Δνείπερου μπορεί να αρχίσει να καταρρέει, μετά την οποία θα αρχίσει η πλημμύρα της περιοχής κάτω από τη δεξαμενή Καχόβκα. Η άνοδος του νερού σε ορισμένα σημεία της ζώνης των καταστροφικών πλημμυρών μπορεί να φτάσει τα 8-12 μέτρα και θα παραμείνει σε αυτό το επίπεδο από 4 έως 7 ώρες με περαιτέρω πτώση σε 2-4 ημέρες, σύμφωνα με την έκθεση της οργάνωσης «Οικολογία, Νόμος, Άνθρωπος».
Ένα άλλο θέμα είναι η ραδιενέργεια, συμπεριλαμβανομένου του στροντίου-90 και του καίσιου-137, που κατακάθισε στον πυθμένα της δεξαμενής του Κιέβου μετά το ατύχημα στον πυρηνικό σταθμό του Τσερνομπίλ.
«Η καταστροφή του δικτύου εγκυμονεί κινδύνους ραδιενεργής μόλυνσης των υδάτων του Δνείπερου και της Μαύρης Θάλασσας», σημειώνει η οργάνωση «Οικολογία, Δίκαιο, Άνθρωπος».
Απειλές για το Κίεβο
Ξεχωριστά, αξίζει να σημειωθεί ο υδροηλεκτρικός σταθμός του Κιέβου, ο οποίος βρίσκεται στο Βίσγκοροντ. Ιστορίες τρόμου για την ανακάλυψη του και ένα ισχυρό κύμα που θα καλύψει σχεδόν τη μισή πρωτεύουσα μέσα σε λίγα λεπτά εξαπλώνονται επίσης εδώ και περισσότερο από ένα χρόνο.
Στην αρχή του πολέμου, οι περιβαλλοντολόγοι έδωσαν την ακόλουθη πρόβλεψη για την εξέλιξη της κατάστασης σε περίπτωση ζημιάς στις υδραυλικές κατασκευές του υδροηλεκτρικού σταθμού του Κιέβου: μόνο στην περιοχή του Κιέβου, η ζώνη πλημμύρας θα μπορούσε να είναι 42 τετραγωνικά χιλιόμετρα με πληθυσμό 400 χιλιάδες άτομα. Η συνολική έκταση των καταστροφικών πλημμυρών μπορεί να φτάσει τα 8294 τετραγωνικά χιλιόμετρα, η ζώνη αυτή θα περιλαμβάνει 536 οικισμούς.
Στις 26 Φεβρουαρίου, το Υπουργείο Υποδομών της Ουκρανίας, επικαλούμενο το Ukrvodshlyakh, ανέφερε ότι η καταστροφή του φράγματος του υδροηλεκτρικού σταθμού του Κιέβου θα μπορούσε να οδηγήσει σε καταστροφικές ζημιές και θύματα, πλημμύρες του Κιέβου και των προαστίων του. Και πάλι, ακούστηκαν λόγια για το φαινόμενο του ντόμινο: η καταστροφή του φράγματος του Κιέβου θα μπορούσε να προκαλέσει καταστροφές στα φράγματα Κάνεβ, Κρεμεντσούγκ και άλλα φράγματα του δικτύου του Δνείπερου.
Οι συζητήσεις για μια πιθανή καταστροφή στον υδροηλεκτρικό σταθμό του Κιέβου εντάθηκαν ξανά τον Σεπτέμβριο του τρέχοντος έτους, όταν οι Ρώσοι άρχισαν να χτυπούν υδραυλικές κατασκευές στον ποταμό Ινγκούλετς κοντά στο Κριβόι Ρογκ. Η καταστροφή του φράγματος, θα οδηγήσει στο γεγονός ότι μετά από 3 λεπτά ένα κύμα τεσσάρων μέτρων θα καλύψει την πρωτεύουσα Όμπολον και στη συνέχεια θα πάει στην Τρογιέστσινα, την Ποντόλ και τη Ρουσάνοβκα. Οι πλημμύρες απειλούν επίσης άλλες 30 πόλεις και εκατοντάδες χωριά της χώρας. Ωστόσο, εκείνη την εποχή ειδικοί της εταιρείας Ukrhydroenergo εμφανίστηκαν με μια διάψευση του σεναρίου του «υδάτινου Αρμαγεδδώνα».
Οι προβλέψεις για μεγαλύτερες καταστροφές χαρακτηρίστηκαν προπαγανδιστικές από την Ukrhydroenergo, και η διάδοση πληροφοριών ονομαζόταν ακατάλληλη και μερικές φορές «επιβλαβής δραστηριότητα που αποσκοπούσε στην εξάλειψη του πανικού, την απόσπαση της προσοχής της κοινωνίας από επείγοντα προβλήματα και την προσπάθεια να αποκτήσει εξουσία στα μέσα ενημέρωσης μέσω της διάδοσης αντιεπαγγελματικών, στοιχεία ψευδο-εμπειρογνωμόνων».
Πολλοί επιστήμονες συμφωνούν επίσης με τέτοιες εκτιμήσεις.
