Ο αυξανόμενος αριθμός χωρών που απέκτησαν πυρηνικά όπλα, ώθησε την αναζήτηση νέων τρόπων για την επίτευξη στρατηγικών στόχων χωρίς άμεση αντιπαράθεση. Αυτή η έρευνα εστιάζει σε ιδιωτικές στρατιωτικές εταιρείες (PMC), εξέχοντες παίκτες στα νέα στρατηγικά σενάρια που λαμβάνουν χώρα στον παγκόσμιο καπιταλισμό. Συγκεκριμένα, αντιμετωπίζει τη μελλοντική χρήση αυτών των εταιρειών από τις μεγάλες δυνάμεις (Ηνωμένες Πολιτείες, Ρωσία και Κίνα).
Εισαγωγή
Οι μεγάλοι συμβατικοί πόλεμοι δεν είναι πλέον τόσο συνηθισμένοι στον 21ο αιώνα. Όταν εξετάζουμε την πρόσφατη ιστορία των πολέμων σε όλο τον κόσμο, είναι δύσκολο να βρούμε μάχες στις οποίες δύο κράτη αντιμετωπίζουν το ένα το άλλο άμεσα, καθώς ελάχιστα έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία είκοσι χρόνια, εκτός από τις περιπτώσεις στον μετασοβιετικό χώρο. Αυτή η τάση μείωσης του πολέμου μεγάλης κλίμακας έχει συμβεί από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Δεν σημαίνει ότι οι πόλεμοι έχουν εξαφανιστεί, αλλά έχουν γίνει τοπικοί, εμφύλιοι ή ενδοκρατικοί.
Τα ξένα συμφέροντα των δυνάμεων δεν έχουν εκλείψει. Συνεχίζουν να διατηρούν τις διεθνείς τους φιλοδοξίες στην εξωτερική πολιτική. Ωστόσο, η άμεση αντιπαράθεση δεν είναι τόσο επιθυμητή σήμερα. Μια άμεση αντιπαράθεση μεταξύ δύο πυρηνικών κρατών, μπορεί να είναι καταστροφική. Η μετά τον Ψυχρό Πόλεμο είναι μια εντελώς νέα αρένα, όπου ισχύουν νέοι κανόνες.
Ο συμβατικός διακρατικός πόλεμος έχει αντικατασταθεί από τον κυβερνοχώρο, τις οικονομικές στρατηγικές ή τον διπλωματικό πόλεμο. Οι ιδιωτικές στρατιωτικές εταιρείες (PMC), είναι ένας τύπος πληρεξούσιου χωρίς περισσότερα συμφέροντα από αυτά του εργοδότη κράτους, προϊόν της παγκόσμιας οικονομίας της αγοράς.
Οργανωμένη σε τρία μέρη
Το Ισπανικό Ινστιτούτο Στρατηγικών Σπουδών εξετάζει τι είναι ένα PMC, ποιο είναι το τρέχον νομικό του καθεστώς και ποια είναι τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της χρήσης του. Δεύτερον, αξιολογεί πώς οι μεγάλες δυνάμεις (Ηνωμένες Πολιτείες, Ρωσία και Κίνα) χρησιμοποιούν τα PMC για να επιτύχουν τους στόχους τους.
PMC ως πληρεξούσιος
Δεν υπάρχει σταθερός ορισμός του τι είναι μια ιδιωτική στρατιωτική εταιρεία ή PMC. Σε γενικές γραμμές, μπορεί να περιγραφεί ως μια επιχειρηματική οντότητα, με τα αντίστοιχα εταιρικά και οργανωτικά της στοιχεία, που έχει συνάψει σύμβαση για την παροχή στρατιωτικών υπηρεσιών ή υπηρεσιών ασφαλείας σε έναν πελάτη. Αυτές οι υπηρεσίες περιλαμβάνουν εκπαίδευση, υποστήριξη, πληροφορίες, υλικοτεχνική υποστήριξη ή παροχή συμβουλών, αλλά μπορεί επίσης να περιλαμβάνουν δραστηριότητες άμεσης μάχης . Και οι πελάτες τους μπορεί να είναι κράτη, οργανισμοί ή άλλες εταιρείες.
Η χρήση του ιδιωτικού τομέα για την εξυπηρέτηση των εθνικών στρατιωτικών συμφερόντων δεν είναι νέα. Παρά την πρόσφατη άνοδο των PMC ως πλήρως ενσωματωμένων εταιρειών, υπάρχει ένα μακρύ ιστορικό αρχείο μεμονωμένων μισθοφόρων, πρόθυμων να πολεμήσουν για ένα τίμημα από την αρχαιότητα.
Η αποδυνάμωση της εθνικής ταυτότητας και οι συνέπειές της στην παρακμή των μεγάλων μόνιμων στρατών, μαζί με ένα απρόβλεπτο περιβάλλον ασφαλείας, οδήγησαν στην εμφάνιση του PMC για να καλύψει τα στρατιωτικά κενά. Οι σημερινοί κίνδυνοι απαιτούν γρήγορες στρατιωτικές απαντήσεις, στις οποίες οι εθνικοί στρατοί δεν μπορούν να ανταποκριθούν επαρκώς, γι' αυτό προτιμάται να προσλαμβάνονται PMC για να τους συμπληρώνουν σε συγκεκριμένους ρόλους.
Αυτές οι εταιρείες αποτελούνται από πρώην στρατιώτες και επίλεκτες μονάδες μάχης. Η εμπειρία και οι γνώσεις τους είναι τεράστιες και τείνουν να τα καταφέρνουν καλά όταν επιτίθενται, ακόμη καλύτερα από λιγότερο έμπειρους αξιωματικούς στρατιώτες ή περισσότερους αρχάριους μαχητές από ανεπτυγμένες χώρες.
Όπως περιγράφηκε μέχρι στιγμής, τα PMC θα μπορούσαν εύκολα να θεωρηθούν ως μισθοφόροι, ειδικά αν εκτελούν υπηρεσίες άμεσης μάχης. Ο όρος «Μισθοφόρος», χρησιμοποιείται συνήθως ως υποτιμητικός όρος για να προσδιορίσει «ένα ξένο άτομο που αγωνίζεται για οικονομικό όφελος». Για το λόγο αυτό, η έκφραση «ιδιωτικές στρατιωτικές εταιρείες» επινοήθηκε για να εξουδετερώσει την κακή φήμη του μισθοφόρου, κρατώντας την παλιά λέξη να κατονομάζει αποκλειστικά αναξιόπιστα άτομα που προσλαμβάνονται για να πολεμήσουν. Οι PMC δεν είναι μεμονωμένοι μισθοφόροι, αυτό είναι το χαρακτηριστικό που τους διακρίνει περισσότερο. Μοιάζουν περισσότερο με εταιρείες, σχηματισμένες εταιρείες που λειτουργούν όπως όλες οι άλλες και που απασχολούν εξειδικευμένο προσωπικό, για τη διαχείριση στρατιωτικών καθηκόντων.
Δεν υπάρχει ειδική διεθνής νομοθεσία για τα PMC. Ωστόσο, υπάρχει νομοθεσία που στοχεύει μισθοφόρους που θα μπορούσαν ενδεχομένως, να εφαρμοστούν σε αυτές τις εταιρείες.
Υπήρξαν τρία διεθνή ρυθμιστικά μέτρα που ασχολήθηκαν με την παρέμβαση μισθοφόρων σε συγκρούσεις:
Το άρθρο 47 των Πρόσθετων Πρωτοκόλλων στις Συμβάσεις της Γενεύης του 1949 (1977), το οποίο ορίζει μισθοφόρο ως «άτομο που συμμετέχει στη σύγκρουση ως ξένος , με κίνητρο οικονομικό όφελος, χωρίς να είναι μέλος των ενόπλων δυνάμεων που συμμετέχουν στη σύγκρουση, ούτε μέλος άλλης ένοπλης δύναμης».
Η σύμβαση του 1977 του ΟΑΕ, για την εξάλειψη των μισθοφόρων στην Αφρική, η οποία απαγορεύει τη στρατολόγηση μισθοφόρων στην Αφρική.
Και η σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών του 1989 κατά της πρόσληψης, χρήσης, χρηματοδότησης και εκπαίδευσης μισθοφόρων, δυνητικά καθολικής εφαρμογής και που διευρύνει τον ορισμό του μισθοφόρου στην υπονόμευση των νόμιμων κυβερνήσεων.
Από το 1989 δεν υπάρχει περαιτέρω νομοθεσία σε διεθνές επίπεδο. Ωστόσο, έχει σημειωθεί πρόοδος όσον αφορά τη σύσταση πολιτικών που στοχεύουν ειδικά τα PMC. Η πιο επιτυχημένη περίπτωση είναι το έγγραφο του Μοντρέ, το οποίο προωθήθηκε από τη ΔΕΕΣ και συντάχθηκε το 2008. Παρά το γεγονός ότι δεν είναι εφαρμόσιμο, το έγγραφο επομένως παρέχει μόνο καθοδήγηση, καθιερώνει ένα σύνολο καλών πρακτικών και παρουσιάζει τις διεθνείς νομικές υποχρεώσεις των κρατών σε σχέση με το PMC . Έχει υποστηριχθεί από πενήντα οκτώ κράτη, ιδίως τις Ηνωμένες Πολιτείες, την ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Η Κίνα προσχώρησε στο έγγραφο λίγο μετά την κυκλοφορία του, αλλά η Ρωσία δεν έχει ακόμη προσχωρήσει .
Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους τα PMC είναι ελκυστικά για πρόσληψη:
Πρώτα απ 'όλα, τα PMC είναι πολύ αποτελεσματικοί παράγοντες. Οι άνεργοι ειδικευμένοι στρατιώτες που πέφτουν θύματα της περικοπής μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, βρήκαν μια νέα ευκαιρία στην αναδυόμενη ιδιωτική στρατιωτική βιομηχανία.
Δεύτερον, τα PMC είναι συχνά εξοπλισμένα με την καλύτερη διαθέσιμη τεχνολογία εκείνη την εποχή, λόγω του ανταγωνισμού στον ιδιωτικό τομέα. Επομένως, τα PMC είναι πολύ αποτελεσματικοί παράγοντες .
Τρίτον, η απουσία ή η αναποτελεσματικότητα του διεθνούς δικαίου σχετικά με τα PMC, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από ορισμένα κράτη για την αποφυγή κυρώσεων βάσει του διεθνούς δικαίου, επιτυγχάνοντας παράλληλα εθνικούς στόχους.
Η χρήση των PMC συνεπάγεται επίσης, ορισμένες ταλαιπωρίες που κάθε κράτος θα πρέπει να εξετάσει πριν τις προσλάβει:
Πρώτον, η υψηλή τιμή του. Οι ιδιωτικές στρατιωτικές εταιρείες είναι ακριβές, δεδομένης της υψηλής αποτελεσματικότητάς τους και του περιορισμένου αριθμού εταιρειών που παρέχουν αυτές τις υπηρεσίες.
Δεύτερον, η κοινή σύγχυση μεταξύ PMC και μισθοφόρων είναι προβληματική λόγω της κακής φήμης της τελευταίας έννοιας, με τις αρνητικές συνέπειες για την κοινή γνώμη που θα είχε η πρόσληψή τους .
Τρίτον, κάποιοι μπορεί να σκεφτούν με μακιαβελικό τρόπο ότι, «περισσότερος πόλεμος ισούται με περισσότερο κέρδος» και ότι επομένως τα PMC ενδιαφέρονται να διαιωνίσουν τον πόλεμο.
Τέταρτον, η χρήση PMC μπορεί να έχει αρνητική επίδραση στο ηθικό των τακτικών στρατευμάτων. Εάν οι εθνικοί στρατιώτες τοποθετηθούν μαζί με ιδιωτικούς υπαλλήλους με υψηλότερους μισθούς και λιγότερες νομικές ευθύνες, η αυτοεκτίμηση των τακτικών στρατιωτών μπορεί να υποφέρει.
Στο Β’ Κεφάλαιο θα αναφερθούμε πώς οι μεγάλες δυνάμεις (Ηνωμένες Πολιτείες, Ρωσία και Κίνα) χρησιμοποιούν τα PMC για να επιτύχουν τους στόχους τους
