Η σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας θεωρείται ως ένα γεγονός που καθοδηγείται από τη γεωπολιτική. Ωστόσο, η γεωοικονομική λογική είναι πιο αποφασιστικός παράγοντας. Η γεωοικονομική σημασία της Ουκρανίας την καθιστά ουδέτερη ζώνη επιρροής, μεταξύ του ΝΑΤΟ και της Ρωσίας. Η συνεχιζόμενη γεωοικονομική σύγκρουση και τα διαπλεκόμενα γεωπολιτικά συμφέροντα του ΝΑΤΟ και της Ρωσίας στην Ουκρανία, έχουν μακρά ιστορία. Η Ουκρανία υπήρξε το κεντρικό σημείο της αλληλεπίδρασης ΗΠΑ-Ρωσίας, μετά τον Ψυχρό Πόλεμο λόγω της γεωοικονομικής σημασίας της.
Σύμφωνα με τη Γεωπολιτική Θεωρία της Χάρτλαντ του Mackinder, η Ουκρανία είναι μέρος της καρδιάς με μεγάλα αποθέματα φυσικών πόρων. Το σημαντικό ποσό των κρίσιμων πόρων στην Ουκρανία, είναι ένας ουσιαστικός παράγοντας κινητήριας δύναμης της σύγκρουσης, επειδή η λογική του οικονομικού συμφέροντος είναι αυτή που καθορίζει πρωτίστως τις εξωτερικές σχέσεις. Σύμφωνα με τον Εθνικό Άτλαντα της Ουκρανίας, οι ουκρανικοί πόροι σπάνιων ορυκτών είναι μοναδικοί και οι μεγαλύτεροι στην Ευρώπη.
Τα κοιτάσματα λιθίου, τιτανίου και άλλων κρίσιμων ορυκτών αυξάνουν τη γεωοικονομική θέση της Ουκρανίας. Η Ρωσία, η Κίνα και η Τουρκία ήταν οι μεγαλύτερες εισαγωγικές χώρες τιτανίου από την Ουκρανία το 2021, αντίστοιχα. Το European Lithium της Αυστραλίας, συνεχίζει να εξασφαλίζει δικαιώματα στην περιοχή Kirovograd και Donetsk κοιτασμάτων λιθίου στην Ουκρανία.
Ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Volodymyr Zelensky, δήλωσε: «Η ρωσική εισβολή ήρθε όταν η κρίσιμη μεταλλευτική βιομηχανία της Ουκρανίας, προσπαθούσε να εξελιχθεί σε σημαντικό παράγοντα στη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια». Σημαίνει ότι μια χώρα με αποθέματα φυσικών πόρων και κρίσιμων ορυκτών, καλεί σε επενδύσεις και δημιουργεί γεωπολιτικές εντάσεις.
Επιπλέον, η Ουκρανία διαθέτει περίπου 400 εκατομμύρια βαρέλια αποδεδειγμένα αποθέματα πετρελαίου και τα δεύτερα μεγαλύτερα αποθέματα φυσικού αερίου στη Δύση. Οι φυσικοί πόροι και τα κρίσιμα ορυκτά, θεωρούνται ως ένας κρυφός παράγοντας του πολέμου της Ουκρανίας, αντανακλώντας τους γεωοικονομικούς στόχους της Ρωσίας και των Ευρωπαίων.
Το αυξανόμενο ενδιαφέρον των παγκόσμιων δυνάμεων για την Ουκρανία, βασίζεται στη γεωοικονομική ισχύ της. Η Ουκρανία είναι ένας κρίσιμος παίκτης, στην ενεργειακή ασφάλεια των διεθνών δυνάμεων, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας και της Δύσης. Το ΝΑΤΟ επικεντρώνεται στην Ουκρανία, για να διατηρήσει την παρουσία και την επιρροή του στην περιοχή και να εμποδίσει τη ρωσική διεκδίκηση, σύμφωνα με το γεωοικονομικό και γεωστρατηγικό σχέδιο που καθοδηγείται από τους δυτικούς συμμάχους υπό την ηγεσία των ΗΠΑ.
Αντίθετα, η Ουκρανία είναι μια κρίσιμη οδός διαμετακόμισης για τη Ρωσία για να φτάσει στην παγκόσμια αγορά. Στο πλαίσιο αυτό, η Ρωσία και η Ουκρανία υπέγραψαν διάφορες συμφωνίες. Για παράδειγμα, και οι δύο χώρες υπέγραψαν συμφωνία διαμετακόμισης το 2019, για τη μεταφορά ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω του μεγαλύτερου συστήματος μεταφοράς φυσικού αερίου στην Ουκρανία.
Ο αγωγός φυσικού αερίου Bratstvo προέρχεται από τη Ρωσία και διέρχεται από την Ουκρανία και στη συνέχεια, χωρίζεται σε διάφορες κατευθύνσεις στην Ευρώπη. Ο δεύτερος αγωγός φυσικού αερίου από τη Ρωσία, περνά μέσω Ουκρανίας προς τα βαλκανικά κράτη και την Τουρκία. Ο αγωγός φυσικού αερίου Soyuz, διέρχεται μέσω της Ουκρανίας και τροφοδοτεί τη Σλοβακία, τη Ρουμανία και την Ουγγαρία. Ωστόσο, η Ρωσία αντιμετωπίζει τον κίνδυνο από το ΝΑΤΟ για την ενεργειακή της ασφάλεια στην Ουκρανία, λόγω της αυξανόμενης επιρροής του ρόλου του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία. Ομοίως, αυτή η περιοχή διαδραματίζει ζωτικό ρόλο και για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, λόγω της σύνδεσής της με τους πόρους της Μαύρης και της Κασπίας Θάλασσας.
Πράγματι, η γεωγραφική θέση της Ουκρανίας παρουσιάζει μια βέλτιστη εικόνα από γεωοικονομική άποψη. Η Ουκρανία μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο, ως εμπορικός διάδρομος για τις μεγάλες δυνάμεις. Από αυτή την άποψη, οι παγκόσμιες δυνάμεις επιδιώκουν να ελέγξουν την Ουκρανία για τις αυτοκρατορικές τους επιδιώξεις. Έχει πρόσβαση στη Μαύρη Θάλασσα μέσω του λιμανιού της Οδησσού και αποτελεί σημείο διασταύρωσης για την Ευρωπαϊκή Χερσόνησο και τη Ρωσία.
Η Ουκρανία θα μπορούσε να είναι μια κατάλληλη αγορά για πρώτες ύλες, φθηνό εργατικό δυναμικό και κερδοφόρες επενδύσεις για το δυτικό μπλοκ. Ωστόσο, η Ρωσία βασίζεται πρωταρχικά στην Ουκρανία για τη μεταφορά των εμπορευμάτων της σε όλο τον κόσμο. Ο λόγος; Η Ρωσία και η Ευρώπη, επιδιώκουν να ελέγξουν την Ουκρανία με οποιοδήποτε κόστος λόγω των γεωοικονομικών τους στόχων.
Η Ουκρανία διατηρεί το βιομηχανικό της δυναμικό σε διάφορους τομείς όπως η αεροδιαστημική, η ναυπηγική, η χαλυβουργία, η κατασκευή αμυντικού εξοπλισμού και πολλά κρίσιμα ορυκτά, αντανακλώντας τη γεωοικονομική σημασία της Ουκρανίας. Εξ ου, και ο λόγος για τον οποίο η Ρωσία και οι δυτικοί σύμμαχοι υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, είναι έτοιμοι να κάνουν πολλά για να καθορίσουν τον προσανατολισμό της.
Ας υποθέσουμε ότι, οι ΗΠΑ και η Δύση σκοπεύουν να αποκλείσουν τον ρωσικό αγωγό φυσικού αερίου. Σε αυτή την περίπτωση, θα πληρώσουν σημαντικό κόστος, διότι η δημιουργία μιας νέας γραμμής τροφοδοσίας ενέργειας θα διαρκέσει περίπου δέκα χρόνια, με μια επένδυση πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων. Ωστόσο, δεδομένης της τρέχουσας κατάστασης, ένα τέτοιο σχέδιο είναι πολύ δύσκολο να τεθεί σε εφαρμογή και να εκτελεστεί χωρίς τον κίνδυνο κλιμάκωσης της σύγκρουσης, πέρα από τα σύνορα της Ουκρανίας.
Είναι δύσκολο να προβλεφθεί κάθε πτυχή του γεωοικονομικού περιγράμματος του ρωσο-ουκρανικού πολέμου. Ωστόσο, οι γεωοικονομικές επιπτώσεις σε μακροοικονομικό επίπεδο θα είναι επιζήμιες για τη ρωσική και την ευρωπαϊκή οικονομία. Υπό αυτές τις συνθήκες, η διακοπή του ενεργειακού εφοδιασμού στην ευρωπαϊκή περιοχή, θα προκαλέσει αύξηση των τιμών της ενέργειας και μπορεί να προκαλέσει ενεργειακή κρίση σε ολόκληρο τον κόσμο. Η εξέταση της γεωοικονομικής κατάστασης της Ουκρανίας, είναι πολύ πολύτιμη όσον αφορά τη γεωπολιτική της θέση, τη γεωστρατηγική της σημασία, τους κρίσιμους πόρους, τις βιομηχανικές δυνατότητες και τον σημαντικό ρόλο της στην ενεργειακή ασφάλεια για το ΝΑΤΟ και τη Ρωσία.
