Πρόσφατες εικόνες από την πόλη Μπούσα λίγο έξω από το Κίεβο, που καταγράφηκαν καθώς οι ουκρανικές δυνάμεις ανακτούσαν έδαφος μετά την υποχώρηση των ρωσικών δυνάμεων, δείχνουν εκτεταμένες καταστροφές και πτώματα με ρούχα πολιτών σκορπισμένα στους δρόμους.
Αυτές οι εικόνες κοινοποιήθηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και μεταδόθηκαν από μέλη του διεθνούς τύπου που επισκέφθηκαν την πόλη τις τελευταίες ημέρες.
Οι πρώτες αναφορές από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων για τις ενέργειες των ρωσικών δυνάμεων αναφέρουν λεπτομερώς τη βία κατά αμάχων. Εν τω μεταξύ, οι συνεντεύξεις με κατοίκους της περιοχής κατηγόρησαν τα ρωσικά στρατεύματα ότι διεξήγαγαν συνοπτικές εκτελέσεις άοπλων ανδρών για υποψίες ότι πολέμησαν για τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις στο Ντονμπάς το 2014 ή ακόμα και «απλά επειδή είχαν τατουάζ στο εθνικό έμβλημα της Ουκρανίας».
Οι Ρώσοι αξιωματούχοι αντέκρουσαν αυτούς τους ισχυρισμούς. Στις 3 Απριλίου το ρωσικό Υπουργείο Εξωτερικών δημοσίευσε μια δήλωση, η οποία αργότερα αναδημοσιεύτηκε από το ρωσικό Υπουργείο Άμυνας, η οποία ισχυριζόταν κατηγορηματικά ότι «οι φωτογραφίες και το βίντεο από τη Μπούσα είναι μια άλλη φάρσα, μια σκηνοθετημένη παραγωγή και πρόκληση από το καθεστώς του Κιέβου για τα δυτικά μέσα», χρησιμοποιώντας τη ρωσική ορθογραφία για την ουκρανική πρωτεύουσα.
Υπό τον τίτλο «Γεγονότα», το ρωσικό Υπουργείο Εξωτερικών υποστήριξε στην ανάρτησή του στο Telegram ότι «ούτε ένας ντόπιος κάτοικος δεν έχει υποστεί οποιαδήποτε βίαιη ενέργεια» προτού αναφερθεί στην παράδοση ανθρωπιστικής βοήθειας από Ρώσους στρατιώτες. Ισχυρίστηκαν επίσης ότι οι ντόπιοι ήταν ελεύθεροι να μετακινούνται καθ' όλη τη διάρκεια της περιόδου που οι ρωσικές δυνάμεις κατείχαν την πόλη.
Στις 4 Απριλίου, ο Ρώσος υπουργός, Σεργκέι Λαβρόφ, επανέλαβε αυτά τα σημεία, δηλώνοντας ότι το Υπουργείο Άμυνας είχε αποκαλύψει «σημάδια πλαστών βίντεο και άλλες πλαστογραφίες». Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε ότι «η ημερολογιακή αλληλουχία των γεγονότων δεν μαρτυρεί υπέρ αυτών των ισχυρισμών».
Λίγο αργότερα, ομοσπονδιακοί ανακριτές στη Ρωσία ανακοίνωσαν ότι θα καταστέλλουν τους ανθρώπους που διέδιδαν πληροφορίες που ισχυρίζονταν ότι Ρώσοι στρατιώτες ήταν υπεύθυνοι για τη δολοφονία αμάχων στη Μπούσα.
Ωστόσο, υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία ανοιχτού κώδικα που φαίνεται να έρχονται σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς περί περίτεχνων πλαστών και σκηνοθετημένων παραγωγών, καθώς και να αμφισβητούν το προφανές χρονοδιάγραμμα των γεγονότων όπως απεικονίζεται από τη Ρωσία τις τελευταίες ημέρες.
Χρονοδιάγραμμα απόσυρσης
Όπως αναφέρει ο ερευνητικός ιστότοπος Bellingcat, η δήλωση του Υπουργείου Εξωτερικών υποστήριξε στη δήλωσή του στο Telegram ότι οι ρωσικές δυνάμεις αποχώρησαν από την Μπούσα στις 30 Μαρτίου. Ισχυρίστηκε επίσης ότι «τα λεγόμενα «αποδεικτικά εγκλήματα» στην Μπούσα δεν προέκυψαν παρά την τέταρτη ημέρα» αφότου οι δυνάμεις τους είχαν προφανώς φύγει, που θα ήταν στις 3 Απριλίου, «όταν η Υπηρεσία Ασφαλείας της Ουκρανίας και εκπρόσωποι των ουκρανικών μέσων ενημέρωσης έφτασαν στην πόλη». Η ρωσική δήλωση αναφέρει επίσης ένα βίντεο που δημοσιεύτηκε στο διαδίκτυο από τον δήμαρχο της Μπούσα, Ανατόλι Φεντορούκ, το οποίο ισχυριζόταν ότι η Μπούσα είχε απελευθερωθεί στις 31 Μαρτίου 2022.
Άλλες δηλώσεις, αναφορές και αποδεικτικά στοιχεία ανοιχτού κώδικα, ωστόσο, εγείρουν ερωτήματα σχετικά με αυτό το χρονοδιάγραμμα και την πλήρη ακρίβεια του ισχυρισμού του Φεντορούκ στις 31 Μαρτίου.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Υψίστης σημασίας η μάχη στο Σλοβιάνσκ για το Ντονμπάς και για την εξέλιξη του πολέμου στην Ουκρανία
Για παράδειγμα, το ρωσικό μέσο TV Zvezda ισχυρίστηκε σε άρθρο που δημοσιεύθηκε το πρωί της 1ης Απριλίου ότι: «Αερομεταφερόμενες μονάδες, σε συνεργασία με τους Πεζοναύτες, ανέστειλαν επιτυχώς τις ενέργειες των εχθρικών δυνάμεων προς την κατεύθυνση Γκοστόμελ – Μπούσα – Λάκες για πέντε μέρες. Ως αποτέλεσμα, οι πεζοναύτες μπόρεσαν να πάρουν τον πλήρη έλεγχο του εδάφους από τον ποταμό Ιρπίν προς το Κίεβο, συνολικού μήκους πέντε χιλιομέτρων. Ο διοικητής μιας από τις μονάδες Πεζοναυτών Alexey Shabulin σημείωσε ότι επί του παρόντος οι Ρώσοι Πεζοναύτες διεξάγουν επιχειρήσεις έρευνας και αναγνώρισης και καθαρίζουν οικισμούς με περαιτέρω καθήκον να αποκτήσουν ερείσματα σε αυτούς».
Το πρωί της 1ης Απριλίου, εν τω μεταξύ, ένα βίντεο κοινοποιήθηκε στο Telegram με τον γραμματέα του Δημοτικού Συμβουλίου της Μπούσα, Τάρας Σαπράβσκι, να δηλώνει:
«Αυτή τη στιγμή, η πόλη παραμένει υπό κατοχή, πολλές νάρκες, σπίτια, ακόμη και πτώματα. Ως εκ τούτου, παρακαλούμε όσους απομένουν να μην πλησιάζουν επικίνδυνα αντικείμενα. Η απελευθέρωση της πόλης συνεχίζεται, οι Ένοπλες Δυνάμεις της Ουκρανίας, η εδαφική άμυνα εργάζονται για να ανακτήσουν κάθε μέτρο γηγενούς γης».
Βίντεο από τη Μπούσα
Βίντεο και φωτογραφίες από τη Μπούσα, που δείχνουν νεκρούς με πολιτικά ρούχα, εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στα κανάλια κοινωνικής δικτύωσης την 1η Απριλίου.
Αυτό θα ήταν και πάλι αντίθετο με τους ρωσικούς ισχυρισμούς ότι τέτοια στοιχεία δεν εμφανίστηκαν μέχρι τις 3 Απριλίου. Ένα βίντεο που κοινοποιήθηκε στο Telegram και ένα βίντεο που κοινοποιήθηκε στο Twitter την 1η Απριλίου δείχνουν πτώματα να βρίσκονται στην οδό Γιάμπλουνσκα στην Μπούσα. Άλλα βίντεο από τον ίδιο δρόμο που δημοσιεύτηκαν μεταξύ 1ης και 2 Απριλίου μπορείτε να βρείτε εδώ.
Όλα τα βίντεο δείχνουν τα ίδια τμήματα του δρόμου, με τα ίδια πτώματα και συντρίμμια ορατά στην ίδια θέση.
Μύθος για τα κινούμενα πτώματα
Ωστόσο, αυτά τα βίντεο από το εσωτερικό της Μπούσα έχουν επίσης χρησιμοποιηθεί από το ρωσικό Υπουργείο Άμυνας και το Ρωσικό Υπουργείο Εξωτερικών για να υποθέσουν ότι ορισμένα από τα πτώματα κινούνταν και επομένως ότι το βίντεο ήταν κατασκευασμένο.
Σε μια ανάρτηση στο Telegram στις 3 Απριλίου από το ρωσικό Υπουργείο Άμυνας, που αναδημοσιεύτηκε από το Υπουργείο Εξωτερικών, ένα βίντεο που δημοσιεύτηκε από το Espreso.tv της Ουκρανίας χρησιμοποιείται για να ισχυριστεί ότι ένα πτώμα φαίνεται να σηκώνει το χέρι του και ένα άλλο φαίνεται καθισμένο.
Αυτοί οι ισχυρισμοί, που φαινομενικά προέρχονται από φιλορώσους χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, καταρρίφθηκαν γρήγορα και διεξοδικά από δημοσιογράφους και χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, συμπεριλαμβανομένου του Shayan Sardarizadeh του BBC Monitoring.
Ο Sardarizadeh τόνισε το έργο της Aurora Intel που εξέτασε τον ισχυρισμό του «κινούμενου χεριού» και έδειξε ότι ήταν πιο πιθανό μια σταγόνα νερού να κινείται στο παρμπρίζ. Αυτό φαίνεται να ενισχύει παραπλανητικά την εντύπωση μιας κίνησης του χεριού, όπως περιγράφεται στην παρακάτω ανάρτηση από τον Sardarizadeh.
Το υποτιθέμενο κινούμενο πτώμα που αντανακλάται στον καθρέφτη ενός αυτοκινήτου, εν τω μεταξύ, μπορεί να εξηγηθεί εύκολα από τη στρέβλωση της αντανάκλασης, η οποία επηρεάζει επίσης ορατά άλλα αντικείμενα γύρω από το πτώμα.
Ο Sardarizadeh τόνισε επίσης τις φωτογραφίες του AFP και της Getty Images που δείχνουν τα πτώματα που φαίνονται στα βίντεο της 1ης Απριλίου ακόμα στη θέση τους λίγες μέρες αργότερα, στις 3 Απριλίου. Ο ερευνητής ανοιχτού κώδικα και συνεργάτης της Bellingcat, Benjamin Strick βρήκε άλλα βίντεο με τα πτώματα για να αποδείξουν το ίδιο πράγμα.
Η Ρωσία συγκάλεσε συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ «υπό το φως της αποτρόπαιας πρόκλησης των Ουκρανών ριζοσπαστών στη Μπούσα», όπως ανέφερε ο πρώτος αναπληρωτής μόνιμος αντιπρόσωπος της Ρωσίας στον ΟΗΕ, Ντμίτρι Πολυάνσκι στο Twitter. Φαίνεται λοιπόν ότι οι ισχυρισμοί που περιγράφονται εδώ πιθανότατα θα επαναληφθούν τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες, κάτι που φάνηκε να επιβεβαιώνεται περαιτέρω από τα σχόλια του εκπροσώπου του Κρεμλίνου, Πεσκόφ, και του υπουργού Εξωτερικών, Λαβρόφ, στις 4 Απριλίου.
Η απομυθοποίηση αυτού που φαίνεται να είναι ψευδές και η παροχή πλήρους πλαισίου είναι επομένως ζωτικής σημασίας για να διασφαλιστεί ότι παρουσιάζεται μια πλήρης εικόνα.
Όπως πάντα, οι συνδυασμένες προσπάθειες των διαδικτυακών κοινοτήτων βοήθησαν να απομυθοποιηθούν οι ψευδείς ισχυρισμοί που διατυπώνονται σε αυτήν την ιστορία.
