Τα στοιχεία για τις παγκόσμιες πωλήσεις όπλων αποκτούν ιδιαίτερη σημασία, στο πλαίσιο ενός πολέμου στην Ευρώπη. Το Ινστιτούτο Ερευνών Ειρήνης της Στοκχόλμης (SIPRI), συνέκρινε τα στοιχεία του εμπορίου όπλων από το 2017 έως το 2021 με την προηγούμενη πενταετία και βρήκε μια ένδειξη τεράστιας αύξησης της έντασης, σε ολόκληρη την Ευρώπη πριν από την τρέχουσα κλιμάκωση.
Ενώ το παγκόσμιο εμπόριο μεγάλων όπλων μειώθηκε κατά 4,6%, οι ευρωπαϊκές χώρες αύξησαν τις αγορές όπλων τους κατά 19%, που αντιστοιχεί στη μεγαλύτερη αύξηση από όλες τις περιοχές του κόσμου. Ο Pieter Wezeman, ένας από τους συγγραφείς της μελέτης SIPRI, το αποκάλεσε "ανησυχητική συσσώρευση όπλων".
Ο Ίαν Άντονι, διευθυντής προγράμματος SIPRI για την Ευρωπαϊκή Ασφάλεια, δήλωσε ότι τα τελευταία στοιχεία αντικατοπτρίζουν την απάντηση της Ευρώπης στη ρωσική προσάρτηση της χερσονήσου της Κριμαίας το 2014 και στην επιθετικότητα της Ρωσίας στην περιοχή του Ντονμπάς: οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ δεσμεύτηκαν τότε να «σταματήσουν την τάση μείωσης των αμυντικών προϋπολογισμών».
Οι μεγαλύτεροι εισαγωγείς όπλων στην Ευρώπη ήταν η Νορβηγία (αύξηση 343%), η Ολλανδία (116%) και το Ηνωμένο Βασίλειο (74%).
Ποιοι είναι οι πέντε μεγαλύτεροι εξαγωγείς όπλων
Συνολικά, οι πέντε μεγαλύτεροι εξαγωγείς όπλων τα τελευταία πέντε χρόνια ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ρωσία, η Γαλλία, η Κίνα και η Γερμανία, ενώ οι πέντε μεγαλύτεροι εισαγωγείς όπλων ήταν η Ινδία, η Σαουδική Αραβία, η Αίγυπτος, η Αυστραλία και η Κίνα.
Οι πωλήσεις όπλων από τη Ρωσία , τον Νο. 2 εξαγωγέα στον κόσμο, μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες, μειώθηκαν κατά 26%. Αυτό μπορεί, ωστόσο, να εξηγηθεί από την πτώση των παραγγελιών από δύο μόνο χώρες: την Ινδία και το Βιετνάμ. Οι ερευνητές του SIPRI αναμένουν ότι η Ινδία θα ξαναρχίσει σημαντικές αγορές όπλων από τη Ρωσία τα επόμενα χρόνια.
Η Γερμανία είναι ο πέμπτος μεγαλύτερος εξαγωγέας στον κόσμο, αλλά οι εξαγωγές όπλων της μειώθηκαν κατά 19% κατά την πενταετία υπό έρευνα. Οι εξαγωγές όπλων των ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά 14% την ίδια χρονική περίοδο και αυτές της Γαλλίας, που κατατάσσεται τρίτη στον κόσμο, αυξήθηκαν έως και 59%.
Αν και η Ουκρανία βρίσκεται σε πόλεμο με τη Ρωσία από τότε που η Μόσχα εισέβαλε και προσάρτησε την Κριμαία το 2014, η έκθεση διαπίστωσε ότι οι εισαγωγές μεγάλων όπλων από το Κίεβο από το 2017 έως το 2021 ήταν πολύ περιορισμένες.
«Οι παραδόσεις όπλων στην Ουκρανία είχαν γενικά περισσότερο πολιτική παρά στρατιωτική σημασία, η οποία απέκτησε σημασία καθώς οι εντάσεις μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας επιδεινώθηκαν στα τέλη του 2021», αναφέρει η έκθεση.
Η ιστορία του εξοπλισμού της Ουκρανίας
Η Τσεχική Δημοκρατία ήταν ο κύριος προμηθευτής σημαντικών όπλων της Ουκρανίας, αντιπροσωπεύοντας το 41% των συνολικών εισαγωγών, συμπεριλαμβανομένων 87 τεθωρακισμένων οχημάτων και 56 τεμαχίων πυροβολικού. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής της Ουκρανίας, αντιπροσωπεύοντας το 31% όλων των εισαγωγών στο έθνος της Ανατολικής Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένων 540 ελαφρών αντιαρματικών πυραύλων.
Η Γαλλία, η Λιθουανία και η Πολωνία προμήθευαν επίσης όπλα στην Ουκρανία, αλλά σύμφωνα με το SIPRI, ήταν η Τουρκία που «πιθανώς» είχε τη μεγαλύτερη στρατιωτική επίδραση, αφού πούλησε 12 οπλισμένα μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα στην πολιορκούμενη χώρα.
Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar χρησιμοποιούνται επί του παρόντος στον πόλεμο, γεγονός που ευθύνεται, για την καταστροφή δεκάδων ρωσικών αρμάτων μάχης και άλλων στρατιωτικών οχημάτων.
Αν και το χαμηλό επίπεδο των μεταφορών όπλων στην Ουκρανία εξηγήθηκε εν μέρει από το SIPRI, ότι οφείλεται στους περιορισμένους οικονομικούς πόρους της χώρας και στις δικές της δυνατότητες παραγωγής όπλων: «Μέχρι τον Φεβρουάριο του 2022, πολλά από τα μεγαλύτερα κράτη εξαγωγής όπλων περιόριζαν τις εξαγωγές στην Ουκρανία, λόγω ανησυχιών ότι τέτοιες μεταφορές θα μπορούσαν να συμβάλουν στην κλιμάκωση των συγκρούσεων», αναφέρει.
Κράτη της Μέσης Ανατολής
Με τις εντάσεις να συνεχίζουν να παραμένουν υψηλές στη Μέση Ανατολή λόγω της συνεχιζόμενης περιφερειακής εχθρότητας από το Ιράν, η έκθεση διαπίστωσε ότι οι εισαγωγές όπλων από τα κράτη της Μέσης Ανατολής ήταν 2,8% υψηλότερες από το 2017 έως το 2021 από ότι από το 2012 έως το 2016. «Αυτό ακολούθησε μια αύξηση 86% μεταξύ 2007-2011 (πάνω) 2012-2016», ανέφερε η έκθεση.
Τέσσερα από τα 10 κορυφαία κράτη εισαγωγής όπλων από το 2017 έως το 2021, περιελάμβαναν τις χώρες της Μέσης Ανατολής, τη Σαουδική Αραβία, την Αίγυπτο, το Κατάρ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Πάνω από το ήμισυ (53%) των εισαγωγών όπλων από χώρες της Μέσης Ανατολής προέρχονταν από τις ΗΠΑ, ενώ το 12% προερχόταν από τη Γαλλία και το 11% από τη Ρωσία.
Ενώ το Ισραήλ κατέλαβε τη 10η θέση συνολικά ως εξαγωγέας όπλων, οι εισαγωγές όπλων του αυξήθηκαν κατά 19% από το 2012-2016 έως το 2017-2021, με όπλα από τις Ηνωμένες Πολιτείες να αντιπροσωπεύουν το 92% όλων των εισαγωγών όπλων, συμπεριλαμβανομένων 31 stealth μαχητών F-35i και χιλιάδων κατευθυνόμενων βομβών.
Συγκριτικά, το SIPRI διαπίστωσε το 2020 ότι από το 2015 έως το 2019, οι ισραηλινές εξαγωγές όπλων ήταν οι υψηλότερες ποτέ, αντιπροσωπεύοντας το 3% του παγκόσμιου συνόλου. Το εβραϊκό κράτος βρέθηκε να είναι ο όγδοος μεγαλύτερος προμηθευτής όπλων στον κόσμο, με τις εξαγωγές όπλων του εκείνη την περίοδο 77% υψηλότερες από ότι από το 2010 έως το 2014.
Οι γείτονες της Ρωσίας αγοράζουν αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη
Παρόλο που τα στοιχεία του SIPRI καλύπτουν μόνο την περίοδο έως το τέλος του περασμένου έτους, η κλιμακούμενη σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας είχε ήδη ρίξει τη σκιά της. «Η αξιοσημείωτη επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ των περισσότερων ευρωπαϊκών κρατών και της Ρωσίας, ήταν ένας σημαντικός μοχλός ανάπτυξης των ευρωπαϊκών εισαγωγών όπλων», γράφει ο Wezeman, «ειδικά μεταξύ των κρατών που δεν μπορούν να καλύψουν πλήρως τις ανάγκες τους, μέσω των δικών τους αμυντικών βιομηχανιών».
Οι συμφωνίες όπλων έπαιξαν επίσης σημαντικό ρόλο «στις διατλαντικές σχέσεις ασφάλειας». Οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν μακράν ο κύριος προμηθευτής των Ευρωπαίων, ιδιαίτερα των πολεμικών αεροσκαφών. Το Ηνωμένο Βασίλειο, η Νορβηγία και η Ολλανδία παρήγγειλαν μαζί 71 αμερικανικά μαχητικά F-35. Το 2020/2021, προστέθηκαν περισσότερες παραγγελίες από χώρες που αισθάνονται ιδιαίτερα απειλούμενες από τη Ρωσία: η Φινλανδία και η Πολωνία έκαναν παραγγελίες για 64 και 32 αεροσκάφη F-35 αντίστοιχα.
Στο Πενταπόσταγμα αναφέραμε με τίτλο: Η Ουκρανία φέρνει μπίζνες! Η Γερμανία πιο κοντά στην απόκτηση αμερικανικών F-35, θα αγοράσει 35 μαχητικά F-35 για να αντικαταστήσει τα αεροσκάφη της Tornado. Εν τω μεταξύ, παρήγγειλε πέντε ανθυποβρυχιακά αεροσκάφη P-8A από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει ήδη αλλάξει ριζικά την πολιτικοστρατιωτική γεωγραφία της Ευρώπης. Δεν υπάρχουν πλέον αυταπάτες για συνεργασία με τη Ρωσία σε μια συνολική αντίληψη ασφάλειας, όπως συμφωνήθηκε τη δεκαετία του 1990. Η Ρωσία δεν μπορεί να είναι εταίρος για ένα αόριστο μέλλον.
Η έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία θα καθορίσει πού θα επανασχεδιαστεί η γραμμή επαφής μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας. Όμως το ΝΑΤΟ, απαλλάσσεται τώρα από τις υποσχέσεις που έδωσε στη Ρωσία για τη μόνιμη εγκατάσταση σημαντικών δυνάμεων μάχης στην κεντρική Ευρώπη και τις υποσχέσεις, για τη διαμόρφωση των πυρηνικών δυνάμεων για την υποστήριξη εκτεταμένης αποτροπής
