Έχουν περάσει σχεδόν τρεις εβδομάδες, από τότε που ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ξεκίνησε την εισβολή του στην Ουκρανία, αλλά ακόμα δεν είναι σαφές γιατί το έκανε και τι ελπίζει να πετύχει. Δυτικοί αναλυτές, σχολιαστές και κυβερνητικοί αξιωματούχοι έχουν διατυπώσει περισσότερες από δώδεκα θεωρίες για να εξηγήσουν τις ενέργειες, τα κίνητρα και τους στόχους του Πούτιν.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Πόλεμος στην Ουκρανία: Συντρίμμια πυραύλου έπεσαν σε πολυκατοικία στο Κίεβο (Βίντεο)
Ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν, ότι ο Πούτιν υποκινείται από την επιθυμία να ανοικοδομήσει τη Ρωσική Αυτοκρατορία. Άλλοι λένε, ότι έχει εμμονή να επαναφέρει την Ουκρανία στη σφαίρα επιρροής της Ρωσίας. Ορισμένοι πιστεύουν, ότι ο Πούτιν θέλει να ελέγξει τους τεράστιους υπεράκτιους ενεργειακούς πόρους της Ουκρανίας. Άλλοι πάλι εικάζουν, ότι ο Πούτιν, ένας ηλικιωμένος αυταρχικός, επιδιώκει να διατηρήσει την εξουσία του.
Ενώ ορισμένοι υποστηρίζουν ότι ο Πούτιν έχει μια μακροπρόθεσμη στρατηγική, με στόχο την εγκαθίδρυση της ρωσικής πρωτοκαθεδρίας στην Ευρώπη, άλλοι πιστεύουν ότι είναι ένας βραχυπρόθεσμος αντιδραστικός που επιδιώκει να διατηρήσει ότι απομένει από τη φθίνουσα θέση της Ρωσίας στην παγκόσμια σκηνή.
Ακολουθεί μια συλλογή από οκτώ διαφορετικές αλλά συμπληρωματικές θεωρίες, που προσπαθούν να εξηγήσουν γιατί ο Πούτιν εισέβαλε στην Ουκρανία:
1. Empire Building
Η πιο συνηθισμένη εξήγηση για την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι ότι ο Πούτιν, φλεγόμενος από τη δυσαρέσκεια για την κατάρρευση της Σοβιετικής Αυτοκρατορίας, είναι αποφασισμένος να αποκαταστήσει τη Ρωσία (γενικά θεωρείται περιφερειακή δύναμη) ως μεγάλη δύναμη που μπορεί να ασκήσει επιρροή σε παγκόσμια κλίμακα.
Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, ο Πούτιν στοχεύει να ανακτήσει τον έλεγχο στα 14 μετασοβιετικά κράτη - που συχνά αναφέρονται ως το «εγγύς εξωτερικό» της Ρωσίας - που ανεξαρτητοποιήθηκαν μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991. Αυτό είναι μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου για την ανοικοδόμηση της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, η οποία εδαφικά ήταν ακόμη πιο επεκτατική από τη Σοβιετική Αυτοκρατορία.
Η θεωρία της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, υποστηρίζει ότι η εισβολή του Πούτιν στη Γεωργία το 2008 και στην Κριμαία το 2014, καθώς και η απόφασή του το 2015 να επέμβει στρατιωτικά στη Συρία, ήταν όλα μέρη μιας στρατηγικής για την αποκατάσταση της γεωπολιτικής θέσης της Ρωσίας, και διαβρώνουν τους κανόνες της διεθνής τάξης που βασίζονται οι ΗΠΑ.
Όσοι πιστεύουν ότι ο Πούτιν προσπαθεί να αποκαταστήσει τη Ρωσία ως μεγάλη δύναμη, λένε ότι μόλις αποκτήσει τον έλεγχο της Ουκρανίας, θα στρέψει την προσοχή του σε άλλες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, συμπεριλαμβανομένων των χωρών της Βαλτικής, Εσθονίας, Λετονίας και Λιθουανίας και τελικά Βουλγαρία, Ρουμανία ακόμη και την Πολωνία.
Ο απώτερος στόχος του Πούτιν, λένε, είναι να διώξει τις Ηνωμένες Πολιτείες από την Ευρώπη, να δημιουργήσει μια αποκλειστική σφαίρα επιρροής μεγάλης δύναμης για τη Ρωσία στην ήπειρο και να κυριαρχήσει στην ευρωπαϊκή τάξη ασφαλείας.
2. Buffer Zone
Πολλοί αναλυτές αποδίδουν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία στη γεωπολιτική, η οποία επιχειρεί να εξηγήσει τη συμπεριφορά των κρατών μέσα από το πρίσμα της γεωγραφίας.
Το μεγαλύτερο μέρος του δυτικού τμήματος της Ρωσίας βρίσκεται στη ρωσική πεδιάδα, μια τεράστια περιοχή χωρίς βουνό που εκτείνεται σε 4.000.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα (1,5 εκατομμύρια τετραγωνικά μίλια). Ονομάζεται επίσης Ανατολικοευρωπαϊκή Πεδιάδα, η απέραντη πεδιάδα παρουσιάζει στη Ρωσία ένα οξύ πρόβλημα ασφάλειας: ένας εχθρικός στρατός που εισβάλλει από την κεντρική ή την ανατολική Ευρώπη, θα συναντούσε λίγα γεωγραφικά εμπόδια για να φτάσει στη ρωσική καρδιά. Με άλλα λόγια, η Ρωσία, λόγω της γεωγραφίας της, είναι ιδιαίτερα δύσκολο να υπερασπιστεί.
Ο βετεράνος γεωπολιτικός αναλυτής Robert Kaplan, έγραψε ότι η γεωγραφία είναι το σημείο εκκίνησης για να κατανοήσουμε οτιδήποτε άλλο σχετικά με τη Ρωσία:
«Η Ρωσία παραμένει ανελεύθερη και αυταρχική γιατί, σε αντίθεση με τη Βρετανία και την Αμερική, δεν είναι ένα νησιωτικό έθνος, αλλά μια τεράστια ήπειρος με λίγα γεωγραφικά χαρακτηριστικά που την προστατεύουν από την εισβολή. Η επιθετικότητα του Πούτιν, πηγάζει τελικά από αυτή τη θεμελιώδη γεωγραφική ανασφάλεια».
Οι περισσότερες από τις χώρες του πρώην Συμφώνου της Βαρσοβίας, είναι πλέον μέλη του ΝΑΤΟ. Αυτό αφήνει τη Λευκορωσία, τη Μολδαβία και την Ουκρανία, στρατηγικά τοποθετημένες μεταξύ Ρωσίας και Δύσης, ως τις μόνες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης που έχουν απομείνει για να λειτουργήσουν ως ρωσικά ουδέτερα κράτη. Ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν, ότι η αντιληπτή ανάγκη της Ρωσίας για ένα απόθεμα ασφαλείας είναι ο πρωταρχικός παράγοντας στην απόφαση του Πούτιν να εισβάλει στην Ουκρανία.
3. Ουκρανική Ανεξαρτησία
Στενά συνυφασμένη με τις θεωρίες για την οικοδόμηση αυτοκρατοριών και τη γεωπολιτική, είναι η εμμονή του Πούτιν για την κατάσβεση της ουκρανικής κυριαρχίας. Ο Πούτιν υποστηρίζει ότι η Ουκρανία ήταν μέρος της Ρωσίας για αιώνες και ότι η ανεξαρτησία της τον Αύγουστο του 1991, ήταν ένα ιστορικό λάθος. Η Ουκρανία, ισχυρίζεται, δεν έχει δικαίωμα ύπαρξης.
Ο Πούτιν έχει επανειλημμένα υποβαθμίσει ή έχει αρνηθεί το δικαίωμα της Ουκρανίας, στο κράτος και την κυριαρχία.
4. ΝΑΤΟ
Αυτή η θεωρία υποστηρίζει, ότι ο Πούτιν εισέβαλε στην Ουκρανία για να την εμποδίσει να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Ο Ρώσος πρόεδρος έχει επανειλημμένα ζητήσει από τη Δύση, να εγγυηθεί «αμέσως» ότι δεν θα επιτραπεί στην Ουκρανία να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ ή στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ένας ένθερμος υποστηρικτής αυτής της άποψης είναι ο Αμερικανός θεωρητικός των διεθνών σχέσεων John Mearsheimer, ο οποίος, σε ένα αμφιλεγόμενο δοκίμιο, « Γιατί η κρίση στην Ουκρανία φταίει η Δύση», υποστήριξε ότι η επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά, προκάλεσε τον Πούτιν να ενεργήσει στρατιωτικά εναντίον της Ουκρανίας.
Η θέση του Πούτιν για την επέκταση του ΝΑΤΟ άλλαξε ριζικά μετά την Πορτοκαλί Επανάσταση του 2004, η οποία πυροδοτήθηκε από την προσπάθεια της Μόσχας να κλέψει τις προεδρικές εκλογές στην Ουκρανία. Μια μαζική εξέγερση υπέρ της δημοκρατίας, οδήγησε τελικά στην ήττα του προτιμώμενου υποψηφίου του Πούτιν, Βίκτορ Γιανουκόβιτς, ο οποίος τελικά έγινε πρόεδρος της Ουκρανίας το 2010, αλλά εκδιώχθηκε με την «επανάσταση» του Euromaidan το 2014.
Επίσης πρέπει να αναφερθεί, ότι ο Πούτιν ισχυρίζεται ότι το ΝΑΤΟ αθέτησε τις επίσημες υποσχέσεις που είχε δώσει τη δεκαετία του 1990, ότι η συμμαχία δεν θα επεκταθεί προς τα ανατολικά.
5. Δημοκρατία
Αυτή η θεωρία υποστηρίζει ότι η Ουκρανία, μια ακμάζουσα δημοκρατία, αποτελεί υπαρξιακή απειλή για το αυταρχικό μοντέλο διακυβέρνησης του Πούτιν. Η συνέχιση της ύπαρξης μιας ευθυγραμμισμένης με τη Δύση, κυρίαρχης, ελεύθερης και δημοκρατικής Ουκρανίας θα μπορούσε να εμπνεύσει τον ρωσικό λαό να απαιτήσει το ίδιο.
Ο ειδικός στην Ουκρανία Taras Kuzio αναφέρει:
«Ο Πούτιν παραμένει στοιχειωμένος από το κύμα εξεγέρσεων υπέρ της δημοκρατίας, που σάρωσε την Ανατολική Ευρώπη στα τέλη της δεκαετίας του 1980, θέτοντας το έδαφος για την επακόλουθη σοβιετική κατάρρευση. Βλέπει τη νεοσύστατη δημοκρατία της Ουκρανίας ως άμεση πρόκληση για το δικό του αυταρχικό καθεστώς και αναγνωρίζει, ότι η ιστορική εγγύτητα της Ουκρανίας προς τη Ρωσία καθιστά αυτή την απειλή ιδιαίτερα έντονη».
6. Ενέργεια
Η Ουκρανία κατέχει τα δεύτερα μεγαλύτερα γνωστά αποθέματα - περισσότερα από ένα τρισεκατομμύριο κυβικά μέτρα - φυσικού αερίου στην Ευρώπη μετά τη Ρωσία. Αυτά τα αποθέματα, κάτω από τη Μαύρη Θάλασσα, συγκεντρώνονται γύρω από τη χερσόνησο της Κριμαίας. Επιπλέον, μεγάλα κοιτάσματα σχιστολιθικού αερίου έχουν ανακαλυφθεί στην ανατολική Ουκρανία, γύρω από το Χάρκοβο και το Ντόνετσκ.
Ορισμένοι αναλυτές πιστεύουν, ότι ο Πούτιν προσάρτησε την Κριμαία για να αποτρέψει την Ουκρανία από το να γίνει σημαντικός πάροχος πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Ευρώπη και ως εκ τούτου, να αμφισβητήσει την ενεργειακή υπεροχή της Ρωσίας.
Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει στόχο να αναγκάσει το Κίεβο να αναγνωρίσει επίσημα την Κριμαία ως ρωσική, και να αναγνωρίσει τις αυτονομιστικές δημοκρατίες του Ντόνετσκ και του Λουγκάνσκ ως ανεξάρτητα κράτη, έτσι ώστε, η Μόσχα να εξασφαλίσει νομικά τον έλεγχο των φυσικών πόρων σε αυτές τις περιοχές.
7. Νερό
Στις 24 Φεβρουαρίου, την πρώτη ημέρα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, τα ρωσικά στρατεύματα αποκατέστησαν τη ροή του νερού σε ένα στρατηγικά σημαντικό κανάλι, που συνδέει τον ποταμό Δνείπερο με την ελεγχόμενη από τη Ρωσία Κριμαία. Η Ουκρανία μπλόκαρε το κανάλι της Βόρειας Κριμαίας της εποχής της Σοβιετικής Ένωσης, το οποίο καλύπτει το 85% των αναγκών της Κριμαίας σε νερό, μετά την προσάρτηση της χερσονήσου από τη Ρωσία το 2014.
Η έλλειψη νερού είχε ως αποτέλεσμα τη μαζική μείωση της γεωργικής παραγωγής στη χερσόνησο και ανάγκασε τη Ρωσία, να ξοδεύει δισεκατομμύρια ρούβλια κάθε έτος, για την παροχή νερού από την ηπειρωτική χώρα για τη διατήρηση του πληθυσμού της Κριμαίας.
Ακόμα κι αν τελικά τα ρωσικά στρατεύματα αποσυρθούν από την Ουκρανία, η Ρωσία πιθανότατα θα διατηρήσει μόνιμο έλεγχο σε ολόκληρη τη διώρυγα της Βόρειας Κριμαίας μήκους 400 χιλιομέτρων, για να διασφαλίσει ότι δεν θα υπάρχουν άλλες διακοπές στην παροχή νερού της Κριμαίας.
8. Επιβίωση καθεστώτος
Αυτή η θεωρία υποστηρίζει ότι ο 69χρονος Πούτιν, ο οποίος βρίσκεται στην εξουσία από το 2000, επιδιώκει τη διαρκή στρατιωτική σύγκρουση ως τρόπο να παραμείνει δημοφιλής στο ρωσικό κοινό. Ορισμένοι αναλυτές πιστεύουν, ότι μετά τις δημόσιες εξεγέρσεις στη Λευκορωσία και το Καζακστάν, ο Πούτιν αποφάσισε να εισβάλει στην Ουκρανία λόγω του φόβου να χάσει την εξουσία του.
Σε μια συνέντευξη στο Politico , ο Μπιλ Μπράουντερ, ο Αμερικανός επιχειρηματίας που ηγείται της Παγκόσμιας Εκστρατείας Δικαιοσύνης Magnitsky, είπε ότι ο Πούτιν αισθάνεται την ανάγκη να δείχνει δυνατός ανά πάσα στιγμή:
«Δεν νομίζω ότι αυτός ο πόλεμος είναι για το ΝΑΤΟ, δεν νομίζω ότι αυτός ο πόλεμος είναι για τον ουκρανικό λαό ή την ΕΕ ή ακόμη και για την Ουκρανία. Αυτός ο πόλεμος είναι για την έναρξη ενός πολέμου για να παραμείνει στην εξουσία. Ο Πούτιν είναι δικτάτορας , και είναι ένας δικτάτορας του οποίου η πρόθεση είναι να μείνει στην εξουσία μέχρι το τέλος της φυσικής του ζωής. Είπε στον εαυτό του, ότι η γραφή είναι στον τοίχο για αυτόν εκτός αν κάνει κάτι δραματικό».
