Η Ρωσία άρχισε να χτυπά στρατιωτικούς στόχους στην Ουκρανία νωρίς το πρωί της Πέμπτης, μέρες μετά την αναγνώριση της ανεξαρτησίας των δύο αποσχισμένων δημοκρατιών του Ντόνετσκ και του Λουγκάνσκ. Η Μόσχα επιμένει ότι προστατεύει τον λαό του Ντονμπάς από την επιθετικότητα του Κιέβου και ότι αναγκάστηκε να καταφύγει σε στρατιωτικά μέσα, αφού, η Ουκρανία εγκατέλειψε τη διπλωματία στην εμφύλια σύγκρουσή της στα ανατολικά.
Η κλιμάκωση ακολουθεί χρόνια ανεπιτυχών συνομιλιών, σπασμένες συμφωνίες κατάπαυσης του πυρός και μια αντιπαράθεση μεταξύ Ρωσίας και Δύσης, που συνδέεται με το «πραξικόπημα» του 2014 που ανέτρεψε την κυβέρνηση στο Κίεβο.
Εδώ, είναι τα βασικά γεγονότα των τελευταίων οκτώ ετών που οδήγησαν σε αυτή τη σύγκρουση.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Σκρέκας - Ουκρανία: Χωρίς διαταραχές συνεχίζεται η τροφοδοσία της χώρας με φυσικό αέριο
Οι διαδηλώσεις του «Euromaidan» στο Κίεβο τελειώνουν με πραξικόπημα που υποστηρίζεται από τη Δύση
Μαζικές διαδηλώσεις στο Κίεβο, οι οποίες αργότερα έγιναν γνωστές ως διαδηλώσεις «Euromaidan» ή απλώς «Maidan», ξεκίνησαν στα τέλη του 2013, αφού ο τότε Πρόεδρος Βίκτορ Γιανούκοβιτς αποφάσισε να καθυστερήσει την υπογραφή μιας συμφωνίας σύνδεσης με την ΕΕ. Στις αρχικά ειρηνικές διαδηλώσεις προστέθηκαν σκληροπυρηνικοί εθνικιστές και οδήγησαν σε βίαιες ταραχές στο Κίεβο και σε καταλήψεις διοικητικών κτιρίων σε ολόκληρη την Ουκρανία.
Τον Φεβρουάριο του 2014, φιλοδυτικές πολιτικές οντότητες ανέτρεψαν την κυβέρνηση του Γιανούκοβιτς και αξιωματούχοι με αξιοσημείωτη στάση υπέρ της ΕΕ και κατά της Μόσχας ήρθαν στην εξουσία.
Η Κριμαία ψηφίζει να αφήσει την Ουκρανία στη Ρωσία
Η Δημοκρατία της Κριμαίας και η πόλη ειδικού καθεστώτος της Σεβαστούπολης, απάντησαν στο «πραξικόπημα» του Κιέβου διενεργώντας ένα πρόωρο δημοψήφισμα τον Μάρτιο του 2014. Οι Κριμαίοι ψήφισαν συντριπτικά υπέρ της απόσχισης από την Ουκρανία και της επανένταξης στη Ρωσία. Η Μόσχα παραδέχτηκε αργότερα, ότι χρησιμοποίησε τις δυνάμεις της που στάθμευαν στην περιοχή για να διασφαλίσει την ασφάλεια κατά τη διάρκεια των γεγονότων του Μαρτίου. Το Κίεβο αρνήθηκε να αναγνωρίσει την ψήφο και την επαναρρόφηση της Κριμαίας, όπως και η πλειονότητα των χωρών σε όλο τον κόσμο. Οι δυτικοί σύμμαχοι της νέας ουκρανικής κυβέρνησης έθεσαν περιορισμούς στις αρχές της Μόσχας και της Κριμαίας, ξεκινώντας τον πόλεμο των κυρώσεων.
Ξεσπά σύγκρουση στο Ντονμπάς
Τον Απρίλιο του 2014, δύο περιοχές στην ιστορική περιοχή εξόρυξης του Ντονμπάς ανακήρυξαν την ανεξαρτησία τους από το Κίεβο. Η ουκρανική κυβέρνηση απάντησε στον σχηματισμό των Λαϊκών Δημοκρατιών του Ντόνετσκ και του Λουγκάνσκ (DPR και LPR) ξεκινώντας αυτό που αποκάλεσε «αντιτρομοκρατική επιχείρηση».
Τα νεοσύστατα «τάγματα» εθελοντών μαχητών, (πολλοί από αυτούς με εθνικιστικό υπόβαθρο, κατά την Ρωσία) συνόδευαν τα στρατεύματα που στάλθηκαν για να αντιμετωπίσουν τους αντάρτες. Η επίθεση εξελίχθηκε σε μήνες μαχών, με σφοδρούς βομβαρδισμούς στις πόλεις Ντόνετσκ και Λουγκάνσκ, ενώ αναφέρθηκαν απώλειες αμάχων και βαριές απώλειες και από τις δύο πλευρές. Τόσο το Κίεβο όσο και οι δυνάμεις του Ντονμπάς, αλληλοκατηγορήθηκαν για εγκλήματα πολέμου. Η ουκρανική κυβέρνηση κατηγόρησε τη Ρωσία ότι κατευθύνει την «επιθετικότητα», αλλά η Μόσχα επέμεινε ότι τα στρατεύματά της δεν μπήκαν ποτέ στο Ντονμπάς.
Οι συμφωνίες κατάπαυσης του πυρός στο Μινσκ τερμάτισαν τις μάχες μεγάλης κλίμακας
Ενώ οι μάχες στο Ντονμπάς δεν σταμάτησαν ποτέ εντελώς, σταμάτησαν σε μεγάλο βαθμό μετά τις διεθνείς συμφωνίες που υπογράφηκαν στο Μινσκ της Λευκορωσίας. Στο πλαίσιο της δεύτερης συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός, μεταξύ της ουκρανικής κυβέρνησης και των ανταρτών που μεσολάβησε η Ρωσία, η Γαλλία και η Γερμανία τον Φεβρουάριο του 2015, το Κίεβο υποσχέθηκε μεταρρύθμιση της αποκέντρωσης, παρέχοντας ευρεία αυτονομία στις ανατολικές περιοχές.
Ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη, ανέπτυξε την ομάδα παρακολούθησης του κατά μήκος της «γραμμής επαφής» που χωρίζει τον ουκρανικό στρατό από τις δυνάμεις DPR-LPR.
Καμία μεταρρύθμιση, καμία ειρήνη για το Ντονμπάς
Το Κίεβο και οι αποσχισθείσες δημοκρατίες έχουν επανειλημμένα κατηγορήσει ο ένας τον άλλον για παραβίαση των συμφωνιών του Μινσκ, αλλά, το σημαντικότερο, οι μεταρρυθμίσεις που υποσχέθηκαν δεν υλοποιήθηκαν ποτέ. Η ουκρανική κυβέρνηση συνέχισε να χαρακτηρίζει τους αξιωματούχους του DPR και του LPR ως «τρομοκράτες» και απέκλεισε κάθε άμεση διαπραγμάτευση, ενώ νέοι γύροι συνομιλιών στο ίδιο διεθνές «Νορμανδικό Μορφότυπο», απέτυχαν να παράγουν απτά αποτελέσματα.
Τον Φεβρουάριο του 2022, ο Ουκρανός πρόεδρος Volodymyr Zelensky δήλωσε, ότι «δεν είναι ικανοποιημένος με όλες τις διατάξεις» των συμφωνιών, υποστηρίζοντας ότι το Κίεβο και η Μόσχα βλέπουν την εφαρμογή τους διαφορετικά. Η Ρωσία κατηγόρησε το Κίεβο ότι εγκατέλειψε εντελώς τη συμφωνία, καθώς συνεχίστηκαν οι διασυνοριακοί βομβαρδισμοί. Περισσότεροι από 13.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν στη σύγκρουση μεταξύ 2014 και 2020, σύμφωνα με τον ΟΗΕ.
Δρόμος προς την κλιμάκωση στο Ντονμπάς
Στα τέλη του 2021 και στις αρχές του 2022, οι ισχυρισμοί για επικείμενη επίθεση πλήρους κλίμακας εντάθηκαν τόσο στο Κίεβο όσο και στις αποσχισθείσες δημοκρατίες. Οι δυτικοί σύμμαχοι της Ουκρανίας, κατηγόρησαν τη Μόσχα ότι σχεδίαζε μια απρόκλητη στρατιωτική επιχείρηση, που θα έβλεπε μεγάλες περιοχές της χώρας να καταλαμβάνονται και να καταλαμβάνεται η πρωτεύουσά της, ενώ το Κρεμλίνο συνέχισε να απορρίπτει τους ισχυρισμούς και, με τη σειρά του, κατηγόρησε το Κίεβο ότι σχεδίαζε επίθεση στο Ντονμπάς.
Την περασμένη εβδομάδα, αξιωματούχοι στο Ντόνετσκ και το Λουγκάνσκ κατηγόρησαν τον ουκρανικό στρατό ότι εκτόξευσε βαρύ πυροβολικό πέρα από τα σύνορα. Το DPR και το LPR απάντησαν με μια μεγάλης κλίμακας εκκένωση αμάχων στη Ρωσία και κήρυξαν την κινητοποίηση όλων των ανδρών στρατιωτικής ηλικίας. Η Ουκρανία αρνήθηκε ότι σχεδίαζε μια πλήρη επίθεση στις αποσχισθείσες δημοκρατίες, κατηγορώντας το DPR και το LPR για τις παραβιάσεις της εκεχειρίας.
Η Ρωσία αναγνωρίζει τις δημοκρατίες του Ντονμπάς
Οι ηγέτες του DPR και του LPR απηύθυναν έκκληση στο Κρεμλίνο τη Δευτέρα, να αναγνωρίσει τις δύο δημοκρατίες ως ανεξάρτητα κράτη. Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, υπέγραψε την αναγνώριση την ίδια ημέρα, επικαλούμενος, όπως είπε, την αδυναμία της Ουκρανίας να εφαρμόσει τις συμφωνίες του Μινσκ και τις συνεχιζόμενες επιθέσεις στο Ντόνετσκ και το Λούγκανσκ. Ο Πούτιν υπέγραψε επίσης συμφωνίες φιλίας με το DPR και το LPR, οι οποίες περιελάμβαναν την παροχή στρατιωτικής βοήθειας.
Η Μόσχα ξεκινά «στρατιωτική επιχείρηση» στην Ουκρανία
Την Τετάρτη, οι δημοκρατίες του Ντονμπάς ζήτησαν από τη Ρωσία να τις βοηθήσει να αποκρούσουν την «επιθετικότητα» των ουκρανικών στρατευμάτων. Ο Πούτιν απάντησε ανακοινώνοντας στρατιωτική επιχείρηση κατά της Ουκρανίας, νωρίς το πρωί της Πέμπτης.
Υποστήριξε ότι ήθελε να προστατεύσει τον λαό του Ντονμπάς από αυτό που περιέγραψε ως «γενοκτονία» και επεδίωξε την «αποστρατιωτικοποίηση και αποναζοποίηση» της Ουκρανίας. Ο πρόεδρος Πούτιν, δεν αποκάλυψε το εύρος της επιχείρησης ούτε πόσο θα διαρκέσει.
Το ρωσικό υπουργείο Άμυνας ανέφερε σε σύντομη δήλωση, ότι πραγματοποιούσε «πλήγματα ακριβείας» εναντίον ουκρανικών στρατιωτικών στόχων, χωρίς να διευκρινίζεται η τοποθεσία τους. Ουκρανοί αξιωματούχοι και μέσα ενημέρωσης, ανέφεραν χτυπήματα σε πόλεις σε όλη τη χώρα, καθώς και εικαζόμενες εισβολές Ρώσων στρατιωτών και τεθωρακισμένων οχημάτων από διάφορες κατευθύνσεις. Η Μόσχα ούτε επιβεβαίωσε ούτε διέψευσε, ότι τα χερσαία στρατεύματά της πέρασαν τα σύνορα της Ουκρανίας. Το Κίεβο κήρυξε στρατιωτικό νόμο και έκλεισε τον εναέριο χώρο του για πτήσεις πολιτικών αεροσκαφών. Ο Ζελένσκι, είπε ότι το Κίεβο διακόπτει τις διπλωματικές σχέσεις με τη Μόσχα.
Τι επακολούθησε
Την Πέμπτη, ο Πούτιν είπε ότι τα ρωσικά στρατεύματα «δεν σχεδιάζουν να καταλάβουν ουκρανικά εδάφη». Ωστόσο, μιλώντας σε δημοσιογράφους την Τρίτη, είπε ότι η Μόσχα έχει αναγνωρίσει το σύνολο των πρώην διοικητικών περιοχών του Ντόνετσκ και του Λουγκάνσκ της Ουκρανίας, ως DPR και LPR. Και οι δύο περιοχές, ελέγχονται εν μέρει από ουκρανικές δυνάμεις από το 2015.
Μετά την ανακοίνωση της κινητοποίησης στην Ουκρανία, ο Γιούρι Μαξίμοφ, ανώτερος στρατιωτικός αξιωματούχος στο Κίεβο, είπε ότι 46.000 έφεδροι θα ενταχθούν στον ουκρανικό στρατό, την αστυνομία και τους συνοριοφύλακες.
Εν τω μεταξύ, ο Πρόεδρος Ζελένσκι έχει παρακαλέσει τους δυτικούς συμμάχους του, να επιβάλουν σαρωτικές κυρώσεις στη Ρωσία. Η ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν το πακέτο αντιρωσικών μέτρων αργότερα την Πέμπτη. Το μπλοκ του ΝΑΤΟ υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, είπε ότι δεν θα αναπτύξει κανένα στρατό στην Ουκρανία. Μετά από μια έκτακτη συνεδρίαση την Πέμπτη, είπε ότι θα «λάβουμε πρόσθετα μέτρα για την περαιτέρω ενίσχυση της αποτροπής και της άμυνας σε ολόκληρη τη συμμαχία». Η Μόσχα, είχε νωρίτερα αναφέρει την επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά και την πιθανή ένταξη της Ουκρανίας, ως βασικό λόγο για την έναρξη της στρατιωτικής της επιχείρησης.
