Η Τουρκία είναι ομολογουμένως ένα δύστροπο μέλος της Ατλαντικής συμμαχίας , με πολλές ιδιαιτερότητες και τις σχέσεις της με τα μέλη του ΝΑΤΟ, ΗΠΑ, Γαλλία και Ελλάδα να βρίσκονται σε κρίση
Η Τουρκία άδραξε την ευκαιρία της Ουκρανικής κρίσης για προσέγγιση με τη Δύση
Ωστόσο το τελευταίο χρονικό διάστημα οι δικιμαζόμενοι δεσμοί της Άγκυρας με τη στρατιωτική συμμαχία, έχουν επισκιαστεί από την υποστήριξή της προς την Ουκρανία, καθώς η Τουρκία εντάσσεται σε μια σειρά από μέλη του ΝΑΤΟ που βοηθούν το Κίεβο
Το ΝΑΤΟ μαστίζεται εδώ και χρόνια από εντάσεις μεταξύ της Τουρκίας και των άλλων κρατών-μελών, αλλά με την επικείμενη απειλή μιας ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, η Άγκυρα άρπαξε την ευκαιρία προκειμένου να έρθει πιό κοντά με τους εταίρους της στη συμμαχία.
Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε πριν από λίγες ημέρες ότι «δεν πρέπει να υπάρχει καμία αμφιβολία» ότι η χώρα του τηρεί «τις δεσμεύσεις της ως σύμμαχος του ΝΑΤΟ».
Όπως και άλλες χώρες της περιοχής, η Τουρκία παρακολουθεί προσεκτικά την κρίση κατά μήκος των συνόρων του γείτονά της, στη Μαύρη Θάλασσα.
Την περασμένη εβδομάδα ο Ερντογάν προσπάθησε να αποτρέψει τη Ρωσία από το να ξεκινήσει μια εισβολή, δηλώνοντας: "Η Ουκρανία δεν είναι μια συνηθισμένη χώρα. Η Ουκρανία είναι μια ισχυρή χώρα". Προσφέρθηκε να μεσολαβήσει μεταξύ Κιέβου και Μόσχας και σχεδιάζει να επισκεφθεί την Ουκρανία στις 3 Φεβρουαρίου.
«Η Τουρκία δείχνει να είναι ένας αξιόπιστος και σημαντικός σύμμαχος ,κατά τη διάρκεια αυτής της κρίσης», δήλωσε Ευρωπαίος αξιωματούχος του ΝΑΤΟ στο Middle East Eye υπό τον όρο της ανωνυμίας όταν συζητούσε το ευαίσθητο θέμα.
Οι επικριτές υποστηρίζουν εδώ και καιρό ότι, υπό τον Ερντογάν, η χώρα με τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό στο ΝΑΤΟ απομακρυνόταν, ίσως αμετάκλητα, από τη συμμαχία.
Η Τουρκία επικρίθηκε στη Δύση επειδή εξαπέλυσε τις δικές της εισβολές στη Συρία.
Συγκρούστηκε ανοιχτά με τους συμμάχους του ΝΑΤΟ, Ελλάδα και Γαλλία στην Ανατολική Μεσόγειο, και έχει προκαλέσει κριτική ο Ερντογάν για την καταστολή που επιχειρεί κατά των διαφωνούντων στο εσωτερικό της .
Οι συνέπειες επιδεινώθηκαν από τις προσεγγίσεις του Ερντογάν στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν και την αγορά του ρωσικού πυραυλικού συστήματος S-400. Αυτή η κίνηση πυροδότησε την εκδίωξη της Τουρκίας από το ναυαρχίδα του αμερικανικού προγράμματος μαχητικών αεροσκαφών F-35 και την επακόλουθη επιβολή κυρώσεων από την Ουάσιγκτον.
«Επιβάλλονται κυρώσεις στη χώρα μας, μέλος του ΝΑΤΟ», είχε πεί ο Ερντογάν πέρυσι προσθέτοντας: «Τι είδους συμμαχία είναι αυτή;»
Η στήριξη της Άγκυρας στο Κίεβο
Κάτω από τις διαμάχες μεταξύ ΝΑΤΟ-Τουρκίας που σιγοβράζουν, η Άγκυρα, σε μεγάλο βαθμό οδηγούμενη από τις δικές της ανησυχίες για την ασφάλεια, έχει αναδειχθεί ως βασικός υποστηρικτής της φιλοδυτικής κυβέρνησης στο Κίεβο.
Ο Ερντογάν έχει συναντηθεί με τον Ουκρανό ομόλογό του, Volodymyr Zelensky, τουλάχιστον πέντε φορές από το 2019. Ο Ζελένσκι δεν έχει συναντήσει κανέναν άλλο ηγέτη τόσο συχνά. Ο Ερντογάν έχει επίσης δεσμευτεί δημόσια για την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας και αντιστάθηκε στις εκκλήσεις της Ρωσίας να αναγνωρίσει την προσάρτηση της Κριμαίας.
Οι Τούρκοι δεν υπαναχώρησαν από την ακλόνητη υποστήριξή τους προς την Ουκρανία, παρόλο που είναι σαφές ότι η Ρωσία δεν ήταν ευχαριστημένη με αυτό», δήλωσε στο MEE ο Stephen Flanagan, ανώτερος πολιτικός επιστήμονας της Rand.
«Αν μη τι άλλο, η Τουρκία ήταν μεταξύ των χωρών που υποστήριξαν την Ουκρανία περισσότερο».
Το 2019, η Τουρκία άρχισε να πουλά οπλισμένα drones στην Ουκρανία, γεγονός που εξόργισε τη Ρωσία
Αυτό είχε ως συνέπεια η Ουκρανία να μπορεί να πραγματοποιήσει χτύπημα ακριβείας κατά των αυτονομιστών που υποστηρίζονται από τη Ρωσία τον Οκτώβριο. Παράλληλα τα σχέδια για την κατασκευή ενός εργοστασίου για την παραγωγή των μη επανδρωμένων αεροσκαφών Bayraktar TB2 στην Ουκρανία βρίσκονται σε εξέλιξη.
Καθώς τα ρωσικά στρατεύματα, που υπολογίζονται τώρα σε περίπου 120.000 και ο αριθμός τους συνεχίζει να αυξάνεται κοντά στα σύνορα της Ουκρανίας, περισσότερα μέλη του ΝΑΤΟ έχουν αυξήσει τη στρατιωτική τους βοήθεια.
Η Εσθονία στέλνει αντιαρματικούς πυραύλους Javelin και οι άλλες χώρες της Βαλτικής, η Λετονία και η Λιθουανία παρέχουν αντιαεροπορικούς πυραύλους Stinger.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν απελευθέρωσε επιπλέον 200 εκατομμύρια δολάρια σε βοήθεια ασφαλείας για την Ουκρανία την περασμένη εβδομάδα και η στρατιωτική βοήθεια της προς την Ουκρανία έχει αυξηθεί με αερομεταφορά περισσότερων από 2.000 αντιαρματικών πυραύλων μικρού βεληνεκούς του Ηνωμένου Βασιλείου στη χώρα.
Ο Τζέιμς Τζέφρι, πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Τουρκία δήλωσε στο think tank, Wilson Centre στην Ουάσιγκτον, ότι ο Λευκός Οίκος συνεργάζεται αθόρυβα με την Τουρκία τόσο σε διμερές όσο και σε επίπεδο ΝΑΤΟ.
«Τόσο η Ουάσιγκτον όσο και το ΝΑΤΟ αναγνωρίζουν τον βασικό ρόλο που διαδραματίζει η Τουρκία στην κρίση της Ουκρανίας, αλλά ο φόβος μιας ξαφνικής «ανατροπής» του Ερντογάν υφίσταται », είπε.
Γαλλία και Γερμανία διαφοροποιούν τη στάση τους έναντι της Ρωσίας
Μέχρι στιγμής, η μεγαλύτερη πρόκληση για τις προσπάθειες του ΝΑΤΟ να δείξει ένα ενιαίο μέτωπο φαίνεται να προέρχεται από τις χώρες της ΕΕ και όχι από άλλες χώρες της συμμαχίας.
Ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος έχει διαπληκτιστεί επανειλημμένα με τον Ερντογάν, επρόκειτο να επικοινωνήσει με τον Ρώσο ηγέτη Βλαντιμίρ Πούτιν την Παρασκευή. Τα σχόλιά του σχετικά με την Ευρώπη που χαράσσει μια ξεχωριστή πολιτική για τη Ρωσία έχουν αναστατώσει τα μέλη του ΝΑΤΟ που βρίσκονται κοντά στην Ουκρανία.
Την ίδια στιγμή, η Γερμανία έχει επικριθεί επειδή δεν διατύπωσε ξεκάθαρη θέση για τον αγωγό Nord Stream 2, ο οποίος θα μεταφέρει ρωσικό αέριο στην Ευρώπη και θα παρακάμπτει την Ουκρανία. Επίσης, έχει έρθει σε ρήξη με άλλα μέλη του ΝΑΤΟ, αρνούμενη να εξάγει "φονικά όπλα" στο Κίεβο.
«Μπορείτε να δείτε κάποια στοιχεία έντασης μεταξύ χωρών στην Ευρώπη για την Ουκρανία, αλλά η Τουρκία δεν ήταν ένας από αυτούς τους παράγοντες», είπε ο αξιωματούχος του ΝΑΤΟ."
Ενώ δεν διστάζει να παρουσιάσει δημόσια τις διαφορές που μπορεί να έχει με τα μέλη της συμμαχίας, όταν πρόκειται για το σκληροπυρηνικό κομμάτι των επιχειρήσεων του ΝΑΤΟ, η Τουρκία δεν υπήρξε εμπόδιο", πρόσθεσε ο αξιωματούχος.
Η Μαύρη θάλασσα μετατρέπεται σε Ρωσική λίμνη;
Η Τουρκία και η Ρωσία βρίσκονται σε αντίπαλες πλευρές στις συγκρούσεις στη Συρία και τη Λιβύη, ωστόσο έχουν δημιουργήσει μια δύσκολη συνεργασία για να διαχειριστούν τις διαφορές τους. «Η Τουρκία βρίσκεται σε αυτή την πράξη εξισορρόπησης μεταξύ Ρωσίας και Δύσης», είπε ο Flanagan του Rand.
Μια περιοχή όπου η Τουρκία παρακολουθεί τη Ρωσία με ιδιαίτερη επιφυλακτικότητα είναι η Μαύρη Θάλασσα, όπου η Μόσχα έχει αναδειχθεί ως η κυρίαρχη δύναμη μετά την προσάρτηση της Κριμαίας.
Ο ρωσικός ναυτικός στόλος της Μαύρης Θάλασσας, που σταθμεύει στη χερσόνησο, έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια. Περιλαμβάνει υποβρύχια και πολεμικά πλοία με πυραύλους κρουζ Kalibr ικανούς να πλήξουν στόχους σε απόσταση 2.400 χιλιομέτρων (1.500 μίλια) και πλοία συλλογής πληροφοριών τελευταίας τεχνολογίας.
Η στρατιωτικοποίηση της Κριμαίας είχε βαθύ αντίκτυπο στη στρατηγικήτης Άγκυρας απέναντι στο ΝΑΤΟ.
"Πριν από το 2014 η Τουρκία έλεγε "δεν χρειαζόμαστε το ΝΑΤΟ εδώ. Μπορούμε να φροντίσουμε τα πράγματα μόνοι μας", είπε στο MEE ο Μαμούκα Τσερετέλι, μελετητής της Πρωτοβουλίας Frontier Europe του Ινστιτούτου Μέσης Ανατολής.
«Τώρα είναι πιο πρόθυμοι να επιτρέψουν μια μεγαλύτερη παρουσία του ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα από οποιαδήποτε άλλη στιγμή εδώ και δεκαετίες», είπε.
Το 2016, ο Ερντογάν έδωσε μια ομιλία στην οποία προειδοποίησε ότι η Μαύρη Θάλασσα γίνεται «ρωσική λίμνη» και προειδοποίησε, «αν δεν αναλάβουμε δράση, η ιστορία δεν θα μας συγχωρήσει».
Η Τουρκία έχει επίσης τοποθετηθεί ως ένθερμος υποστηρικτής της ένταξης της Ουκρανίας και της Γεωργίας στο ΝΑΤΟ. Συμμετέχει επίσης σε ναυτικές ασκήσεις με άλλες χώρες του ΝΑΤΟ της Μαύρης Θάλασσας, συμπεριλαμβανομένης της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας.
Ωστόσο, με την προοπτική ενός πολέμου να αυξάνεται τις τελευταίες εβδομάδες, ο Ερντογάν έχει μετριάσει μέρος της ρητορικής του.
Η προσφορά Ερντογάν για διαμεσολάβηση
Σε συνέντευξή του την Τετάρτη κάλεσε για έναν διάλογο "που θα ακούσει τη Ρωσία και θα εξαλείψει τις εύλογες ανησυχίες της για την ασφάλεια".
Η προσφορά του Τούρκου ηγέτη να υπηρετήσει ως μεσολαβητής υποδηλώνει επίσης ότι είναι πρόθυμος να αξιοποιήσει τη σχέση που έχει αναπτύξει με τον Πούτιν και ίσως να αποκτήσει έναν πιο ουδέτερο τόνο.
«Συνεργαζόμαστε στενά με τις ΗΠΑ στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ», είπε ένας Τούρκος αξιωματούχος στο MEE. Αλλά τα εγχειρήματα της χώρας σε υπερπόντια hotspot σημαίνουν επίσης ότι τρίβεται συνεχώς ενάντια στη Ρωσία και βαδίζει προσεκτικά.
«Η Τουρκία δίνει προτεραιότητα στη συνομιλία με τη Ρωσία», είπε ο αξιωματούχος του ΝΑΤΟ.
Ωστόσο παρά την υποστήριξή της στο Κίεβο, υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις ότι η Άγκυρα είναι πρόθυμη να υποχωρήσει σε μια από τις πιο αμφιλεγόμενες κινήσεις της, την αγορά των S-400.
«Η Τουρκία εκπληρώνει όλες τις υποχρεώσεις της ως μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά μέσα από τα στενά όρια της συνθήκης του ΝΑΤΟ μπορεί να κάνει πολλά όσον αφορά τη δική της αμυντική και εθνική πολιτική», είπε ο αξιωματούχος. «Η Τουρκία βλέπει τον ρόλο της διαφορετικά».
Διαπιστώσεις-Συμπεράσματα
Από τα παραπάνω διαφαίνεται ότι η Τουρκία αντιλαμβανόμενη πως βρίσκεται στο μάτι του κυκλώνα προσπαθεί να προωθήσει μια διπλωματική και ειρηνική λύση στη διένεξη Ρωσίας-ΗΠΑ και ΝΑΤΟ για την Ουκρανία.
Η ώρα της κρίσεως πλησιάζει για την Τουρκία, αφού πραγματικά βρίσκεται σε πολύ δυσμενή θέση. Είναι αυτό που λέει ο σοφός λαός μας, "μπρος βαθύ και πίσω ρέμα"
Η Τουρκία όντας μέλος του ΝΑΤΟ και απολαμβάνοντας την ασφάλεια που αυτό του παρέχει έναντι τρίτης χώρας μη μέλους της Συμμαχίας, προσέγγισε τη Ρωσία και "έκανε δουλίτσες μαζί της" σε Συρία, Λιβύη και Ναγκόρνο Καραμπάχ, εγκαινιάζοντας τη "λυκοφιλία" Πούτιν- Ερντογάν.
Προσέγγισε φιλικά επίσης με το Σύμφωνο της Αστάνα εκτός από τη Ρωσία και το Ιράν , ενώ πήρε και τους Ρωσικούς S-400 την ώρα που μετείχε στο πρόγραμμα των αμερικανικών μαχητικών F-35.
Παράλληλα προσέγγισε την Ουκρανία και σύναψε μαζί της στρατιωτική συνεργασία, δίνοντας της drone και ζητώντας ως αντάλλαγμα ενίσχυση των αμυντικών βιομηχανιών των δύο χωρών, ενώ αγόρασε και το σύστημα αυτοπροστασίας αρμάτων Pullat , με το οποίο "ντύνει" τα άρματα της 1ης Στρατιάς της στην Ανατολική Θράκη, στοχοποιώντας για μια ακόμη φορά την Ελλάδα.
Τώρα ήρθε η ώρα να "γίνει ταμείο" στις φιλοδοξίες και τους σχεδιασμούς του Ερντογάν.
Η Τουρκία αντιλαμβάνεται ότι αν δεν ανήκε στο ΝΑΤΟ, ο Πούτιν την "έχει για πρόγευμα"
Από την άλλη αν στηρίξει όπως οφείλει ενεργά το ΝΑΤΟ ενάντια στο φίλο της τον Πούτιν θα αντιμετωπίσει το Ρωσικό μένος στη συνέχεια, που δεν είναι ανάγκη να εκδηλωθεί με απευθείας πόλεμο μεταξύ τους στην Μαύρη θάλασσα, όπως τρέμει σε αυτό το ενδεχόμενο ο Τούρκος αρθρογράφος.
Υπάρχει η Συρία και η Λιβύη όπου η Ρωσία θα επιχειρήσει να σβήσει από το χάρτη την Τουρκία.
Ο κύβος ερρίφθει και σε λίγες ημέρες θα δούμε πως θα εξελιχθεί η κατάσταση.
