Η επισημοποιημένη, φαινομενικά αδιάφορη στάση της Κίνας απέναντι στα Δυτικά Βαλκάνια κρύβει μια εκπληκτική ευκινησία και στρατηγική πρόθεση. Την τελευταία δεκαετία, η χώρα έγινε ο πιο σημαντικός τρίτος παράγοντας σε αυτό το τμήμα της γειτονιάς της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις, ότι το Πεκίνο επεκτείνει και ενσωματώνει την παρουσία του στα Δυτικά Βαλκάνια σε διάφορους τομείς, ενώ παράλληλα εμπλέκεται με έναν αυξανόμενο αριθμό τοπικών παραγόντων.
Η εύθραυστη γεωπολιτική φύση των Βαλκανίων, επέτρεψε στη Ρωσία να υπονομεύει συνεχώς τις προσπάθειες ολοκλήρωσης της Δύσης στην περιοχή. Αν και η ξένη παρέμβαση δεν είναι κάτι καινούργιο σε αυτό το εύθραυστο μέρος της Ευρώπης, ιστορικά περιοριζόταν στις περιφερειακές δυνάμεις και τις ΗΠΑ, αλλά η πρόσφατη συνεργασία της Κίνας με τη Ρωσία για την υποστήριξη του εθνοτικού αυτονομισμού στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη (Β-Ε), αποκαλύπτει ότι το Πεκίνο είναι στην πλεονεκτική θέση να αμφισβητήσει τη Δύση και να τονίσει τα τρωτά σημεία της ΕΕ και του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη.
Εάν η πίεση της Δύσης για τις πολιτικές της Κίνας στο Σιντζιάνγκ και την Ταϊβάν αυξηθεί, ο ενισχυμένος συντονισμός της Κίνας με τη Ρωσία, θα διαβρώσει περαιτέρω τη λεπτή εξισορροπητική πράξη της Δύσης στα Βαλκάνια.
Στα τέλη του περασμένου έτους, το σημερινό (Σέρβο) μέλος της Προεδρίας της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης (Β-Ε), Μίλοραντ Ντόντικ, ενέτεινε τους ισχυρισμούς του ότι η Δημοκρατία Σέρπσκα, η σερβική οντότητα της χώρας, θα επιδιώξει δημοψήφισμα ανεξαρτησίας.
Το τριμερές προεδρικό σύστημα της Β-Ε, που τέθηκε σε εφαρμογή από δυτικά κράτη το 1995 στο πλαίσιο της ειρηνευτικής συμφωνίας του Ντέιτον, έχει προσφέρει στον Ντόντικ σημαντική εξουσία. Παράλληλα με τις εκκλήσεις του για «απόσυρση από πολυάριθμες συμφωνίες που επετεύχθησαν μετά τον εμφύλιο πόλεμο», το κοινοβούλιο της Δημοκρατίας Σέρπσκα ψήφισε μια σειρά νόμων, που περιλάμβαναν τη δυνατότητα στην επικράτεια «να σχηματίσει τους δικούς της παρακρατικούς θεσμούς και τον δικό της στρατό έως τον Μάιο (2022) ».
Η Ημέρα του Κράτους της Δημοκρατίας Σέρπσκα, που πραγματοποιήθηκε στις 9 Ιανουαρίου, τιμά τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας της από τη Β-Ε το 1992. Αν και ο εορτασμός της ημέρας κρίθηκε αντισυνταγματικός με απόφαση ανώτατου δικαστηρίου το 2015, οι Σερβοβόσνιοι συνέχισαν να «εορτάζουν την επέτειο της ίδρυσης» της Δημοκρατίας Σέρπσκα.
Εκτός από τις αυξανόμενες εκκλήσεις για ανεξαρτησία εντός της Δημοκρατίας Σέρπσκα, στη φετινή παρέλαση συμμετείχαν επίσης εκπρόσωποι των πρεσβειών της Κίνας και της Ρωσίας (μαζί με Σέρβους αξιωματούχους), προκαλώντας άμεση κριτική από το Σεράγεβο.
Όμως η πραγματική πρόθεση της Ρωσίας και της Κίνας, ήταν να στείλουν ένα μήνυμα στη Δύση. Οι αυξανόμενες εντάσεις σχετικά με την Ουκρανία, την Ταϊβάν και το Σιντζιάνγκ, έχουν παρακινήσει τη Μόσχα και το Πεκίνο να εκμεταλλευτούν τα δυτικά γεωπολιτικά τρωτά σημεία.
Η υπόθεση της 9ης Ιανουαρίου ήταν απλώς το τελευταίο μέτρο που έλαβαν Ρωσία και Κίνα, για να αμφισβητήσουν τη Δύση στη Β-Ε. Τον Ιούλιο του 2021, η Ρωσία και η Κίνα συνέταξαν ένα ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, που δήλωσε ότι οι υπηρεσίες του Ύπατου Εκπροσώπου της Βοσνίας, ο οποίος επιβλέπει την εφαρμογή της ειρηνευτικής συμφωνίας του 1995 στην περιοχή και είναι μια θέση στην οποία κυριαρχούν αξιωματούχοι της Δυτικής Ευρώπης και των ΗΠΑ, δεν απαιτείται πλέον. Αν και το ψήφισμα απορρίφθηκε , ήταν μια ξεκάθαρη ολίσθηση στις προσπάθειες της Δύσης να ρυθμίσουν τις διαιρέσεις εντός της Β-Ε.
Οι προσπάθειές τους να βοηθήσουν τη Δημοκρατία της Σέρπσκα να αποκτήσει κράτος, ενισχύονται από το προηγούμενο που έχει ήδη δημιουργήσει η Δύση. Εκτός από την υποστήριξη της αυτοδιάθεσης διαφόρων κρατών από τη Γιουγκοσλαβία τη δεκαετία του 1990, οι ΗΠΑ και η ΕΕ υποστήριξαν επίσης τις προσπάθειες του Μαυροβουνίου και του Κοσσυφοπεδίου, για ανεξαρτησία το 2006 και το 2008, αντίστοιχα.
Για χρόνια, ο Ντόντικ μπορούσε να υπολογίζει στην υποστήριξη από τη Μόσχα για να ενισχύσει τις φιλοδοξίες του για απόσχιση. Όμως, διαισθανόμενος τα οφέλη μιας εταιρικής σχέσης με την Κίνα, ο Ντόντικ αύξησε τη δημόσια υποστήριξή του προς το Πεκίνο.
Οι προσπάθειες της Δύσης να επιλύσουν την αστάθεια με τη βία, διατρέχουν επίσης τον κίνδυνο αντιπαράθεσης τόσο με τους σερβικούς όσο και με τους ρωσικούς στρατούς. Ενθαρρυμένος από τις ενέργειές του στην Ουκρανία και τη Συρία την τελευταία δεκαετία, ο ρωσικός στρατός είναι επίσης πολύ πιο «τρομερός» και ικανός αντίπαλος, από ότι ήταν τη δεκαετία του 1990.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΕΕ: Προσφυγή στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου κατά της Κίνας
Επιπλέον, οι αυξανόμενες εκκλήσεις για κρατική υπόσταση της Δημοκρατίας Σέρπσκα, θα προκαλούσαν περαιτέρω καθυστερήσεις στην επέκταση της ΕΕ και του ΝΑΤΟ στα Βαλκάνια.
Αυτό αντανακλά την ιδέα, ότι ενώ η ένταξη της Β-Ε στην ΕΕ εξαρτάται από τη μεταχείριση των Σέρβων στη χώρα, η Σερβία είναι εξίσου απίθανο να ενταχθεί στην ΕΕ εάν ο θεσμός αποτρέψει αδικαιολόγητα μια προσπάθεια απόσχισης της Δημοκρατίας Σέρπσκα.
Μια κίνηση προς την απόσχιση και οι επακόλουθες αναταραχές, έχουν επίσης τη δυνατότητα να ξεδιαλύνουν ολόκληρο το εύθραυστο μεταγιουγκοσλαβικό οικοσύστημα. Εκτός από την ενθάρρυνση των εκκλήσεων της Κροατίας για ανεξαρτησία στη Β-Ε, η απόσχιση της Δημοκρατίας Σέρπσκα θα μπορούσε να εμπνεύσει τους Αλβανούς στη Βόρεια Μακεδονία και τους Σέρβους στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο, να αυξήσουν τις προσπάθειές τους να επιδιώξουν την ανεξαρτησία τους.
Ενώ οι συμφωνίες για την τοπική αυτοδιοίκηση, την εδαφική αυτονομία και την κατανομή της εξουσίας στους εθνικούς θεσμούς, ήταν κοινές στρατηγικές για τη διαχείριση των συγκρούσεων σε διαιρεμένες χώρες, έχουν επίσης παραχωρήσει στη Δημοκρατία Σέρπσκα τα δομικά στοιχεία της ανεξαρτησίας. Με την αυξανόμενη υποστήριξη από τη Μόσχα και το Πεκίνο, οι προσπάθειες της Δημοκρατίας Σέρπσκα να αποσχιστεί έχουν γίνει πολύ πιο ρεαλιστικές.
Η πρόσφατη δήλωση Ρωσίας και Κίνας, για μια εταιρική σχέση «χωρίς όρια» μεταξύ αυτών των χωρών, μεταξύ άλλων τομέων συνεργασίας, ζήτησε τον τερματισμό της επέκτασης του ΝΑΤΟ. Σε συνδυασμό με τις προσπάθειες στη Β-Ε, είναι σαφές ότι η περιπλοκή της ανάπτυξης του ΝΑΤΟ και της ΕΕ στην Ευρώπη είναι ένας βασικός τομέας, όπου η Ρωσία και η Κίνα, μπορούν να απωθήσουν τη Δύση καθώς είναι πιθανό να συνεχίσουν να το κάνουν και στο μέλλον.
