Η δήλωση της Αιθιοπίας τον Ιούλιο ότι ολοκλήρωσε τη δεύτερη φάση κατασκευής του νέου της φράγματος υδροηλεκτρικής ενέργειας αύξησε τις εντάσεις με την Αίγυπτο και το Σουδάν για δίκαιη χρήση του ποταμού Νείλου.
Επιπλέον, ανέδειξε το φάντασμα μιας πραγματικής σύγκρουσης εάν η παγκόσμια διπλωματία αποτύχει να αντιμετωπίσει τη διαφορά.
Νερό και Αίγυπτος
Τα ιερογλυφικά ηλικίας 4.000 ετών που αναγράφονται σε μια πέτρα στο νησί Sehel κατά μήκος του ποταμού Νείλου στη νότια Αίγυπτο αποκαλύπτουν τις καταστροφικές επιπτώσεις της ξηρασίας και της πείνας στους αρχαίους Αιγυπτίους.
Επίσης οι κακές εποχές πλημμύρας κατά την εποχή του Αιγύπτιου Βασιλιά Djoser είναι μια από τις παλαιότερες υπενθυμίσεις των υπαρξιακών ανησυχιών της Αιγύπτου σχετικά με την ασφάλεια των υδάτων και την ξηρασία.
Εκτός από τις ανωμαλίες της φύσης που προκάλεσαν την επταετή ξηρασία πριν από 4.000 χρόνια, η Αίγυπτος αντιμετωπίζει τώρα δύο κρίσεις που θα μπορούσαν να επιδεινώσουν τα υδάτινα προβλήματα της:
Αυτά είναι η κλιματική αλλαγή και το νεόκτιστο Μεγάλο Αιθιοπικό Αναγεννησιακό Φράγμα (GERD).
Προς το παρόν, το τελευταίο φαίνεται να είναι το πιο άμεσο μέλημα για τους Αιγυπτίους.
Η σημασία του Νείλου για την Αίγυπτο
Με ημιέρημο κλίμα, η Αίγυπτος βασίζεται στον ποταμό Νείλο για το 95% στην παροχή νερού. Περισσότερο από το 85% της γεωργίας της Αιγύπτου εξαρτάται από το νερό του Νείλου, το οποίο εκτιμάται ως πατέρας των Αφρικανικών ποταμών λόγω του μήκους του που εκτείνεται σε 6.670 χιλιόμετρα (4.160 μίλια) και ρέει σε δέκα αφρικανικές χώρες.
Η Αίγυπτος θα αυξήσει περαιτέρω την κατανάλωση νερού για να τροφοδοτήσει τον αυξανόμενο πληθυσμό της. Ωστόσο η κλιματική αλλαγή αναμένεται να οδηγήσει σε αύξηση της στάθμης της θάλασσας, απώλεια καλλιεργήσιμης γης και μειωμένη πρόσβαση σε γλυκό νερό στην Αίγυπτο.
Από τη μία πλευρά, ακραία καιρικά φαινόμενα θα μπορούσαν να κατακλύσουν την παράκτια γεωργική γη με πλημμύρα του Νείλου, οδηγώντας σε καταστροφές καλλιεργειών και επισιτιστική ανασφάλεια.
Από την άλλη πλευρά, η Αίγυπτος φοβάται τις ξηρασίες που επιδεινώνονται από την έντονη και παρατεταμένη ζέστη καθώς και τη μειωμένη παροχή νερού από το τεράστιο υδροηλεκτρικό φράγμα της Αιθιοπίας, GERD.
Φαίνεται ότι η εχθρότητα μεταξύ Αιθιοπίας και Αιγύπτου στο θέμα της χρήσης του νερού πλησιάζει σε αδιέξοδο με δυνητικά επικίνδυνες συνέπειες.
Η Αιθιοπία θεωρεί το GERD, το οποίο κόστισε 4 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ, ως εθνικό θησαυρό και υπερηφανεύεται ότι θα βγάλει περισσότερους από 65 εκατομμύρια ανθρώπους από τη φτώχεια μέσω της μαζικής ηλεκτροδότησης.
Η Αντίς Αμπέμπα έθεσε τις ελπίδες της στο GERD ως καταλύτη για την οικονομική της ανάπτυξη. Πολλοί Αιθίοπες πλήρωσαν την κατασκευή του γιγαντιαίου φράγματος αγοράζοντας κρατικά ομόλογα, με αποτέλεσμα την ηλεκτροδότηση της χώρας, ανεξάρτητα από διαφωνίες με άλλες χώρες όπως η Αίγυπτος και το Σουδάν.
Η Αιθιοπία γέμισε το GERD για πρώτη φορά με 4,9 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού τον Ιούλιο του 2020.
Ολοκλήρωσε τη δεύτερη πλήρωση με σχεδόν 13 δισεκατομμύρια κυβικά νερό αυτόν τον Ιούλιο, το οποίο αιφνιδίασε την Αίγυπτο και το Σουδάν και φούντωσε περαιτέρω τις εντάσεις.
Το θέμα των φραγμάτων της Αιθιοπίας έφτασε στον ΟΗΕ
Ως εκ τούτου, οι αρχές στο Κάιρο και το Χαρτούμ σήμαναν συναγερμό για τις μονομερείς ενέργειες της Αντίς Αμπέμπα και την έλλειψη διαφάνειας, συντονισμού και συμφωνίας σχετικά με τη χρήση νερού μαζί τους.
Αντιμέτωπη με το αδιέξοδο μετά την κατάρρευση των διαπραγματεύσεων μέσω της Αφρικανικής Ένωσης (AU) τον Απρίλιο, η Αίγυπτος έφερε τη διαμάχη για το φράγμα με την Αιθιοπία στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών (UNSC) αυτόν τον Ιούνιο.
Τα μέλη του Αραβικού Συνδέσμου έδωσαν την υποστήριξή τους στο Κάιρο και το Χαρτούμ για το ζήτημα του Νείλου τον Ιούνιο του 2021 και κάλεσαν όλες τις πλευρές να σταματήσουν τις μονομερείς ενέργειες.
Η απόφαση του Καΐρου να φέρει το ζήτημα στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών ήταν να τονίσει τη σοβαρότητα της διαφωνίας για το νερό.
Με την υποστήριξη των αραβικών χωρών, η απόφαση του Καΐρου να φέρει το ζήτημα στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών ήταν να αναδείξει τη σοβαρότητα της διαφωνίας για το νερό και να παροτρύνει τις παγκόσμιες δυνάμεις να χρησιμοποιήσουν διπλωματία για να αποτρέψουν μια πιθανή στρατιωτική σύγκρουση.
Οι αιγυπτιακές αρχές πιστεύουν ότι το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών θα μπορούσε να βοηθήσει στην αποφυγή ενός πολέμου με την Αιθιοπία και να χρησιμοποιήσει αυτήν την υπόθεση ως διπλωματικό προηγούμενο σε οποιαδήποτε μελλοντική διακρατική διαφωνία που αφορά κοινή υδάτινη πηγή.
Ο Υπουργός Εξωτερικών της Αιγύπτου Σάμεχ Σούκρι εξέφρασε την ελπίδα ότι ένα σχέδιο ψηφίσματος του Συμβουλίου Ασφαλείας θα επιβάλλει μια νομικά δεσμευτική συμφωνία μεταξύ Αιθιοπίας, Αιγύπτου και Σουδάν εντός έξι μηνών από την υπογραφή της, για να διασφαλιστεί «η ικανότητα της Αιθιοπίας να παράγει υδροηλεκτρική ενέργεια.
Ωστόσο, ο μόνιμος αντιπρόσωπος της Αιγύπτου στον ΟΗΕ, Μοχάμεντ Iντρις, ήταν λιγότερο αισιόδοξος ότι το Συμβούλιο Ασφαλείας είχε την όρεξη να αντιμετωπίσει τη διαφωνία ΓΟΠΝ.
Μέχρι στιγμής, οι παγκόσμιες δυνάμεις παρέμειναν σε μεγάλο βαθμό ουδέτερες απέναντι στην επιδείνωση των εντάσεων στα νερά του Νείλου. Το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών δεν έχει δείξει καμία επιθυμία να εμπλακεί στο θέμα. Στην πραγματικότητα, τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ δεν άσκησαν καμία πίεση στην Αιθιοπία για να σταματήσει τις μονομερείς ενέργειές της σχετικά με τη λειτουργία του φράγματος, το οποίο παραμένει στην καρδιά του προβλήματος για την Αίγυπτο και το Σουδάν. Έτσι, τα τελευταία κράτη δυσαρεστήθηκαν με την αδύναμη στάση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών στο ζήτημα ενός τόσο ζωτικού εθνικού ενδιαφέροντος για αυτούς.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Στο χείλος ένοπλης σύρραξης Μπακού και Ερεβάν - Το Αζερμπαϊτζάν ''κόβει'' στα δύο την Αρμενία με τουρκική υποστήριξη
Η Αιθιοπία εξέφρασε τη λύπη της για την πίεση της Αιγύπτου και του Σουδάν για ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, υποστηρίζοντας ότι η λύση δεν θα προέλθει από το Συμβούλιο Ασφαλείας, αλλά από άμεσες συνομιλίες.
Επιπλέον, ο Υπουργός Υδάτων της Αιθιοπίας Seleshi Bekele Awulachew τόνισε ότι η Αφρικανική Ένωση ήταν ικανή να διαπραγματευτεί μια συμφωνία, παρά την αποτυχία των προηγούμενων προσπαθειών της Ένωσης να το κάνει.
Σύμφωνα με τον Πρόεδρο της, Felix-Antoine Tshisekedi, η Αιθιοπία ήταν ανοιχτή στην ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τη λειτουργία του φράγματος και στην επίτευξη ενός αποδεκτού συμβιβασμού για το φράγμα υπό την αιγίδα της οργάνωσής
Ενώ οι ΗΠΑ προειδοποίησαν πριν ότι η απόφαση της Αιθιοπίας να γεμίσει το φράγμα θα μπορούσε να προκαλέσει περαιτέρω τριβές, απέχει από την ενεργό παρέμβαση, ιδιαίτερα μετά την αποχώρηση της Αιθιοπίας από τις διαπραγματεύσεις που μεσολάβησαν οι ΗΠΑ το 2020.
Τον Ιούλιο, η Linda Thomas-Greenfield, Πρέσβης των ΗΠΑ στο ο ΟΗΕ, απηχούσε τις φωνές άλλων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας τονίζοντας ότι το θέμα πρέπει να αντιμετωπιστεί σε περιφερειακό επίπεδο υπό την αιγίδα της Αφρικανικής Ενωσης.
Καθώς οι αντίπαλες πλευρές κατηγορούν η μία την άλλη για έλλειψη πολιτικής βούλησης για επίτευξη συμβιβασμού, οι εχθροπραξίες συνεχίζουν να βαθαίνουν.
Χωρίς ενεργό διεθνή συμμετοχή και βοήθεια για τη διαπραγμάτευση μιας συμφωνίας, φαίνεται ότι ο κόσμος μπορεί να χάνει την ευκαιρία να αποτρέψει τον πρώτο μεγάλο διακρατικό πόλεμο για το νερό.
Η έγκριση του σχεδίου ψηφίσματος της Τυνησίας στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών θα μπορούσε να είναι μια καλή αφετηρία, για να αποφευχθεί μια νέα σύγκρουση στην Αφρική.
Ο ρόλος της Τουρκίας και πιθανές συνέπειες για την Ελλάδα
Πρόσφατα κατά τη διάρκεια πρόσφατης μονοήμερης επίσκεψης, ο Αιθίοπας Πρωθυπουργός Abiy υπέγραψε "συμφωνία στρατιωτικής και οικονομικής συνεργασίας" με τον πρόεδρο Ερντογάν, σύμφωνα με επίσημη ανακοίνωση.
Αυτό περιπλέκει τα πράγματα ακόμη περισσότερο, αφού η Τουρκία μπορεί να χρησιμοποιήσει την Αιθιοπία ως μοχλό πίεσης κατά της Αιγύπτου , προκειμένου η ίδια να αναδειχθεί σε ρυθμιστής της διαφοράς για την διαχείριση των νερών του Νείλου μεταξύ Αιθιοπίας-Σουδάν-Αιγύπτου.
Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να επηρεάσει τις Τουρκοαιγυπτιακές σχέσεις προς το καλύτερο, γεγονός που θα είχε αρνητικές συνέπειες στην Ελληνοαιγυπτιακή συμμαχία στη ΝΑ Μεσόγειο, επηρεάζοντας την πλήρη οριοθέτηση της χάραξης των ΑΟΖ των δύο χωρών ανατολικότερα της Ρόδου, αλλά και την στάση της Αιγύπτου στο παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο με το οποίο υφαρπάζεται μεγάλο μέρος της ΑΟΖ μας νοτίως της Κρήτης.
